Σε εφαρμογή τέθηκε στη Συρία από τα ξημερώματα της Πέμπτης η κατάπαυση πυρός, το πρώτο από τα έξι σημεία του σχεδίου αποκλιμάκωσης που εκπόνησε ο Κόφι Ανάν, ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ και του Αραβικού Συνδέσμου. Κανείς δεν μπορούσε, τουλάχιστον την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, να προβλέψει αν η εκεχειρία αυτή θα κρατήσει, μέχρι πότε και υπό ποιους όρους. Το βέβαιο, όμως, είναι ότι το μέλλον της είναι άμεσα συνδεδεμένο με την πορεία των ανταγωνισμών που βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, για τον έλεγχο του συνόλου της λεγόμενης ευρύτερης Μέσης Ανατολής, ανταγωνισμών που θέτουν στο στόχαστρο όχι μόνο το συριακό λαό που βρίσκεται αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο «λιβανοποίησης» της χώρας του, αλλά όλους τους λαούς της περιοχής.

Το σχέδιο Ανάν προβλέπει, σε πρώτη φάση, άμεση κατάπαυση πυρός και σταδιακά απόσυρση των συριακών στρατευμάτων από τα αστικά κέντρα, κάτι που η Δαμασκός συνδέει με την ανάπτυξη δύναμης παρατηρητών του ΟΗΕ που θα επιβλέπει το σεβασμό της εκεχειρίας και από την πλευρά των ενόπλων της αντιπολίτευσης. Παράλληλα, προβλέπεται διασφάλιση ελεύθερων διόδων παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, έναρξη πολιτικού διαλόγου υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων, διασφάλιση απρόσκοπτης πρόσβασης δημοσιογράφων παντού και δυνατότητα ελεύθερης πραγματοποίησης ειρηνικών διαμαρτυριών.

Ηδη, από τις πρώτες ώρες της εφαρμογής της κατάπαυσης του πυρός, οι ερμηνείες για το κατά πόσο αυτή συμβαδίζει με τους όρους που θέτει το σχέδιο Ανάν ή όχι είχαν αρχίσει να διατυπώνονται, καλλιεργώντας το έδαφος για ένα νέο γύρο πιέσεων προς τη συριακή ηγεσία και ενδο-ιμπεριαλιστικών διαξιφισμών. Σύμφωνα με διαρροές, ο ίδιος ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ και του Αραβικού Συνδέσμου, κατά τη διάρκεια της, κεκλεισμένων των θυρών, ενημέρωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας δήλωσε «ενθαρρυμένος» αν και εκτίμησε ότι «δεν πρόκειται για πλήρη εφαρμογή αφού ο συριακός στρατός παραμένει στους δρόμους».

Ο Ανάν φέρεται να απέφυγε επισταμένα να χαρακτηρίσει «αποτυχημένη» την εφαρμογή, ζητώντας ν' ασκηθούν πιέσεις στη Δαμασκό προκειμένου ν' αποσύρει τα στρατεύματά της από τις πόλεις, αλλά και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για σύσταση και ανάπτυξη δύναμης παρατηρητών, μια κίνηση που θεωρεί ότι θα διευκολύνει σημαντικά την εφαρμογή του σχεδίου. Την ανάπτυξη δύναμης παρατηρητών, αποτελούμενης πιθανότατα από 250-270 άτομα, έχει αποδεχτεί η συριακή ηγεσία και, ως ένα βαθμό, θέτει την παρουσία της ως όρο για την πλήρη απόσυρση του στρατού.

Το ότι το σχέδιο Ανάν, εξαρχής, δεν ήταν τίποτε παραπάνω από ένας συμβιβασμός μεταξύ των χωρών μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, μέσα από τον οποίο υπερσκελίστηκε η διαφωνία Ρωσίας και Κίνας με την υιοθέτηση σκληρότερων μέτρων κατά της Δαμασκού, είναι πλέον προφανές σε όλους. Από την επίσημη, τουλάχιστον, διατύπωσή του απουσιάζουν οι υψηλοί τόνοι καταγγελιών σε βάρος της συριακής ηγεσίας που κυριαρχούσαν στις προηγούμενες προτάσεις που είχαν κατατεθεί. Επίσης, δεν αναφέρεται πουθενά ο όρος της αποχώρησης από την εξουσία του Σύρου Προέδρου, τον οποίο είχε υιοθετήσει, στα τέλη Ιανουαρίου, ο Αραβικός Σύνδεσμος υπό την ασφυκτική πίεση των χωρών - μελών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Τέλος, δεν θέτει τελεσίγραφα που να καλούν σε οποιουδήποτε είδους «τιμωρία» της Δαμασκού.

Μόσχα και Πεκίνο επιμένουν ότι δεν πρόκειται ν' αποδεχτούν καμία κίνηση που, με τον οποιονδήποτε άμεσο ή έμμεσο τρόπο, θα ανοίγει το δρόμο για στρατιωτικού τύπου επέμβαση κατά της Συρίας αλά Λιβύη, η οποία θα πυροδοτήσει εκρήξεις και συγκρούσεις στην εξαιρετικά πολύτιμη, γεωστρατηγικά και ενεργειακά, περιοχή. Εκρήξεις που θα θίξουν τα συμφέροντά τους εκεί αλλά θα επηρεάσουν, όπως ακούραστα επαναλαμβάνουν, τις ισορροπίες ολόκληρου του πλανήτη. Εντούτοις, η επιβίωση όχι μόνο της κατάπαυσης πυρός αλλά και του ίδιου του σχεδίου Ανάν δεν εξαρτάται μόνο από την ρωσο-κινεζική θέση.

Ούτως ή άλλως, και στον αρχικό συμβιβασμό της ομόφωνης αποδοχής του σχεδίου καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε το γεγονός ότι οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που στηρίζουν ανοιχτά τη συριακή αντιπολίτευση (οι οποίες συμμετείχαν ενεργά και στην επέμβαση στην Λιβύη) εμφανίζονται απρόθυμες ν' αναλάβουν στρατιωτική δράση με στόχο το πολύ πιο πολύπλοκο εθνοτικό και θρησκευτικό μωσαϊκό της Συρίας. Και μάλιστα χωρίς να έχουν εξασφαλίσει μια στοιχειώδη συσπείρωση της συριακής αντιπολίτευσης, υπό μία οργάνωση - ομπρέλα, (όπως έγινε με το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο στη Λιβύη).

Το ρόλο τους διαδραματίζουν και οι κινήσεις και επιδιώξεις, γειτονικών στη Συρία, χωρών με την έννοια των αστικών τους τάξεων, που αναδύονται σε καθοριστικούς παίκτες επιδιώκοντας να ικανοποιήσουν τόσο τις φιλοδοξίες τους για μεγαλύτερη επιρροή (πολιτική και οικονομική) αλλά και για διαπραγμάτευση από καλύτερους όρους με τις ισχυρότερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Σε αυτό το επίπεδο, η Τουρκία θα μπορούσε κανείς να πει ότι ξεκαθάρισε πολύ γρήγορα τη στάση που θα τηρήσει εγκαταλείποντας τάχιστα τον «καλό σύμμαχο» Ασαντ.

Η τουρκική ηγεσία στήριξε με κάθε δυνατό τρόπο την αντιπολίτευση των ισλαμιστών «Αδελφών Μουσουλμάνων», επιβάλλοντάς την ουσιαστικά ως «εκπρόσωπο» της συριακής αντιπολίτευσης και έστησε, εγκαίρως, προσφυγικούς καταυλισμούς για τους «Σύρους αδελφούς», την παρουσία των οποίων απροκάλυπτα αξιοποιεί για να ασκήσει πιέσεις στην κατεύθυνση της στρατιωτικής επέμβασης. Ασχέτως αν αυτό το ονομάζει «δημιουργία ζωνών ασφαλείας» ή ανάμιξη του ΝΑΤΟ για «προστασία των συνόρων μέλους του», η Αγκυρα σταθερά επιμένει στην ανάγκη λήψης «ενεργότερων μέτρων», και δεν αποκλείει τη δική της εμπλοκή.

Πιο υπόγειες είναι οι κινήσεις του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, των πετρομοναρχιών, που λειτουργεί ολοένα περισσότερο ως αιχμή του δόρατος κυρίως του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και παράλληλα επιδιώκει ν' αναδειχθεί σε αντίπαλο δέος απέναντι στον Αραβικό Σύνδεσμο και να προωθήσει και τα συμφέροντα των χωρών μελών του. Το Συμβούλιο, με πρωτεργάτες τη Σ. Αραβία και το Κατάρ, επιμένει στον εξοπλισμό της συριακής αντιπολίτευσης προωθώντας, επίσης, επί της ουσίας, τη στρατιωτική επέμβαση αφού αποδέχεται και τη δημιουργία «ζωνών ασφαλείας» που θα λειτουργούν ως ορμητήριο για τους ενόπλους της αντιπολίτευσης κατά του συριακού στρατού. Προς το παρόν, επισήμως ενέκρινε τη σύσταση και λειτουργία «ταμείου ενίσχυσης», μέσα από το οποίο και ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (ήδη Βρετανία - ΗΠΑ) χορηγούν δήθεν μη στρατιωτική βοήθεια στην αντιπολίτευση.

Στην απέναντι πλευρά βρίσκεται το Ιράν. Η Τεχεράνη έχει επανειλημμένως εκφράσει την υποστήριξή της στη συριακή ηγεσία καταγγέλλοντας τις «ξένες παρεμβάσεις» και τα «επεκτατικά σχέδια μελών του ΝΑΤΟ». Η ιρανική ηγεσία έχει απόλυτη επίγνωση αυτού που και οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που στηρίζουν τη συριακή αντιπολίτευση γνωρίζουν: ότι αν ελεγχθεί από τους ιμπεριαλιστές και τους συμμάχους τους η Συρία, τότε σφίγγει περαιτέρω ο κλοιός γύρω από την ίδια, που, είναι ο απώτερος στόχος της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας.

Από όλα τα προαναφερόμενα, γίνεται μάλλον σαφές ότι το «μέτωπο» που έχει ανοίξει εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, στη Συρία, λόγω της διασύνδεσής του με τις εξελίξεις στο Ιράν και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, δεν θα κλείσει ακόμη και αν εφαρμοστεί στο ακέραιο το σχέδιο Ανάν. Τα προσχήματα για περαιτέρω κλιμάκωση είναι πολλά και η επιδίωξη διαμόρφωσης νέων ισορροπιών ισχύος, σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, και διασφάλισης κερδών πολύ πιο ισχυρή από ό,τι πριν μερικά χρόνια λόγω και της καπιταλιστικής κρίσης.