Από τις διαδηλώσεις της Τετάρτης

Επικεφαλής της προσωρινής κυβέρνησης τέθηκε η πρώην υπουργός Εξωτερικών, πρέσβειρα της χώρας στο Ηνωμένο Βασίλειο (1998-2001), Ρόζα Οτουνμπάγεβα, που έσπευσε να ανακοινώσει πως η συγκεκριμένη μορφή εξουσίας θα παραμείνει για έξι μήνες, ώστε να καταρτίσει νέο Σύνταγμα και να οργανώσει τη διεξαγωγή εκλογών. Σχεδόν από την αρχή εξήγγειλε πως θα αναλάβει την προσπάθεια να επιστρέψουν στο κράτος ορισμένα περιουσιακά στοιχεία που είχαν «παράνομα ιδιωτικοποιηθεί χωρίς χρήματα», αναφερόμενη στις δύο ηλεκτρικές εταιρείες «Severelectro» και «Vostokelectro» και, ταυτόχρονα, έσπευσε να καθησυχάσει τους Αμερικανούς πως η βάση τους στο «Μανάς» θα παραμείνει σε λειτουργία χωρίς να αλλάξει τίποτα στην υπάρχουσα συμφωνία με τις ΗΠΑ.

Η επικεφαλής της νέας κυβέρνησης Ρ. Οτουνμπάγεβα

Το Κιργιστάν ακολούθησε την τύχη όλων των ασιατικών Δημοκρατιών μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Είναι μία από τις φτωχότερες χώρες της περιοχής με πληθυσμό που φτάνει τα 5,5 εκατομμύρια κατοίκους και «μήλον της Εριδος» στους ενδοϊμπεριλιστικούς ανταγωνισμούς στην Κεντρική Ασία, με σημαντική γεωστρατηγική θέση. Συνορεύει με την Κίνα, το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Καζαχστάν και είναι αρκετά κοντά στο Αφγανιστάν. Παίζει σημαντικό ρόλο για τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ιμπεριαλιστών (ΝΑΤΟ και Ρωσίας) και την επίτευξη σχεδίων τους στην περιοχή. Σήμερα, στο έδαφός τους «φιλοξενεί» μια αμερικανική στρατιωτική βάση στο αεροδρόμιο «Μανάς», ώστε να εφορμούν και να συνεχίζουν την κατοχή τους στο Αφγανιστάν, αλλά και μια ρωσική στρατιωτική βάση, ενώ το Κρεμλίνο διεκδικεί και τη δημιουργία και δεύτερης. Μέχρι τώρα αρκούνταν στο «ενοίκιο» που πλήρωναν η Ρωσία και οι ΗΠΑ για τη χρήση αυτών των στρατιωτικών βάσεων. Μάλιστα, στις αρχές του 2009, ο Μπακίγιεφ είχε ανακοινώσει το κλείσιμο της αμερικανικής βάσης μετά από την επίτευξη συμφωνίας ανάμεσα στον ίδιο και τον Ρώσο ομόλογό του για παροχή δανείου ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων και «βοήθεια» 150 εκατομμυρίων δολαρίων. Η Ουάσιγκτον, φοβούμενη πως θα χάσει τη βάση της, προχώρησε στην αύξηση κατά τρεις φορές της ετήσιας πληρωμής για τη χρήση της, διαθέτοντας 60 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το Κιργιστάν πλήττεται σφοδρά από τη φτώχεια, την υψηλή ανεργία και μόλις πρόσφατα η κυβέρνηση είχε αυξήσει τις τιμές στο νερό και το αέριο, ενώ συχνές είναι και οι διακοπές ρεύματος εξαιτίας των μη συντηρημένων εγκαταστάσεων. Το ένα τρίτο του πληθυσμού ζει κάτω από το επίσημο επίπεδο φτώχειας και πολλές οικογένειες συντηρούνται από τα χρήματα που τους αποστέλλουν συγγενείς τους που εργάζονται στη Ρωσία. Ολα τα παραπάνω, αλλά και η αντίδραση των διαδηλωτών για τη στήριξη της κυβέρνησης Μπακίγιεφ στις φιλοπόλεμες ιμπεριαλιστικές πολιτικές των ΗΠΑ οδήγησαν από το Μάρτη χιλιάδες κόσμου στους δρόμους.

Πολλά, όμως, παραμένουν τα αναπάντητα ερωτήματα, γύρω από τις πραγματικές αιτίες για τις τελευταίες εξελίξεις στο Κιργιστάν. Ωστόσο, φαίνεται ότι το καθεστώς Μπακίγιεφ έπρεπε «να φύγει από τη μέση» και όποιοι υποδαύλισαν την όλη εξέλιξη να συνεχίσουν τα σχέδιά τους στην κρίσιμη περιοχή. Γι' αυτό, φυσικά, αξιοποιήθηκε η τεράστια λαϊκή οργή για τις άθλιες συνθήκες ζωής. Πάντως, ενδεικτική είναι η δήλωση του νέου υπουργού Οικονομικών Τεμίρ Σαρίγεφ, που δήλωσε ότι η νέα κυβέρνηση του Κιργιστάν βλέπει τη Ρωσία σαν τον «πλέον σημαντικό στρατηγικό της εταίρο» και ζήτησε από τη Μόσχα στρατηγική και οικονομική βοήθεια, ενώ την Παρασκευή κλιμάκιο της νέας κυβέρνησης μετέβη για συζητήσεις στη Μόσχα.

Το γεμάτο βουνά Κιργιστάν, ήταν, προεπαναστατικά, μια πάμφτωχη, κυρίως κτηνοτροφική χώρα, με τον πληθυσμό της να αποτελείται βασικά από αγράμματους νομάδες. Ελάχιστα ήταν τα αστικά κέντρα, αλλά ακόμη και σε αυτά κυριαρχούσε η υπανάπτυξη. Ακόμη και στην πρωτεύουσα Μπισκέκ (Φρούνζε επί ΕΣΣΔ) το 1915 υπήρχαν μόλις 4 δημοτικά σχολεία στα οποία φοιτούσαν 439 μαθητές, ενώ δεν υπήρχε καθόλου μέση και ανώτατη εκπαίδευση. Την ίδια περίοδο, πάντα στην πρωτεύουσα, υπήρχαν συνολικά... πέντε γιατροί. Αστική και εργατική τάξη εμφανίστηκαν προς τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η χώρα «πέρασε» στη ρωσική αυτοκρατορία. Την ίδια εποχή καταγράφονται και οι πρώτοι σοσιαλδημοκρατικοί όμιλοι.

Η κατάσταση αυτή άλλαξε άρδην με την επικράτηση της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Η σοβιετική εξουσία απελευθέρωσε τη χώρα από τον τσαρικό και τον αστικό ζυγό. Σε πολιτειακό επίπεδο και μέχρι το 1936 είχε το καθεστώς της Αυτόνομης Δημοκρατίας στο πλαίσιο της Ρωσικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κιργιζίας και από το 1936 έγινε μία από τις 15 Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ.

Μέσα σε λίγες δεκαετίες, η χώρα αναδείχθηκε σε «ατμομηχανή» των ασιατικών σοβιετικών δημοκρατιών σε όλους τους βασικούς τομείς της οικονομίας και των κοινωνικών υποδομών και σε ανεπτυγμένη βιομηχανική χώρα. Το 1975, η βιομηχανική παραγωγή ξεπέρασε κατά 29 φορές αυτή του 1940 και κατά... 286 φορές του 1913. Το 1897 εγγράμματο ήταν μόλις το 3,1% του πληθυσμού. Το 1939 αυτό το ποσοστό έφτασε στο 79,8% και το 1970 στο 99,7%. Τη 10ετία του '70 είχε αναπτυχθεί σε όλη τη χώρα ένα δίκτυο 263 νοσοκομείων και 37,4 χιλιάδων Κέντρων Υγείας, όπου εργάζονταν 8,2 χιλιάδες γιατροί και 27,1 χιλιάδες ιατρικό προσωπικό. Λειτουργούσαν 7 θέατρα, μεταξύ αυτών όπερα και μπαλέτο και 1.100 πολιτιστικά κέντρα. Το 1934 δημιουργήθηκε η Κρατική Βιβλιοθήκη και το 1975 «μετρούσε» 3,5 εκατ. βιβλία και άλλα έντυπα, ενώ υπήρχαν 1.500 βιβλιοθήκες σε κάθε γωνιά της χώρας με 12,4 εκατ. βιβλία.

Δημιουργήθηκαν 7 ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα (πανεπιστήμιο, πολυτεχνείο κλπ.). Σε σύνολο 1.800 εκπαιδευτικών ιδρυμάτων κάθε τύπου και βαθμίδας φοιτούσαν σχεδόν 1 εκατ. παιδιά και νέοι. Σε κάθε 1.000 άτομα στην αγροτική οικονομία αντιστοιχούσαν 763 άτομα μέσης, ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης. Το 1936 δημιουργήθηκε το Τηλεγραφικό Πρακτορείο και το 1939 ο εκδοτικός οργανισμός. Το 1931 ξεκίνησαν οι πρώτες ραδιοφωνικές μεταδόσεις και το 1958 το πρώτο τηλεοπτικό στούντιο.

Η Ακαδημία Επιστημών της σοσιαλιστικής Κιργιζίας δημιουργήθηκε το 1954 (ως τότε λειτουργούσε ως παράρτημα της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ) και τη 10ετία του '70 δομούνταν σε τρία τμήματα και 13 επιστημονικά - ερευνητικά ινστιτούτα, ενώ διέθετε εξειδικευμένη βιβλιοθήκη 568 χιλιάδων τίτλων (σ.σ. οι αριθμοί του 1968).

Οι κατσικόδρομοι που αποτελούσαν βασικό... επικοινωνιακό δίκτυο προεπαναστατικά, έγιναν παρελθόν: Ανοίχτηκαν αυτοκινητόδρομοι συνολικού μήκους 21,3 χιλιάδων χιλιομέτρων, εκ των οποίων τα 14,2 χιλ. χλμ. με άσφαλτο (1975). Το σιδηροδρομικό δίκτυο απλώθηκε σε 37 χιλ. χλμ. Φυσικά, όλη αυτή η λαϊκή περιούσια μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού πέρασε στα χέρια των αστών και σημαντικές υποδομές διαλύθηκαν και απαξιώθηκαν.