Στην Καλλιθέα, που μεγάλωνα, η καλύτερή μου φίλη ήταν η Ρίτσα. Ομορφη, με μαύρα σγουρά μαλλιά που τα ζήλευα, ψηλότερη από μένα, και είχε, εκτός από αδελφές όπως κι εγώ, αδελφούς που δεν είχα εγώ. Η μεγαλύτερή της αδελφή ήταν φίλη με τη μεγαλύτερη αδελφή μου. Αυτά ήταν απλά και συνηθισμένα. Δεν έκαναν καμιά εντύπωση. Εκείνο που έκανε, τουλάχιστον, σ' εμένα εντύπωση ήταν η δουλιά του μπαμπά της.

Είχε «Μάντρα Υλικών Οικοδομών». Μου άρεσαν πάρα πολύ και οι τρεις λέξεις. Η μάντρα, γενικά, ήταν πιο συνδεδεμένη με τα αγόρια. Ανέβαιναν επάνω και έβλεπαν τις ταινίες που παίζονταν στις οθόνες των γύρω θερινών κινηματογράφων. Τα υλικά μού ήταν άγνωστα και τα έμαθα σ' εκείνη τη μάντρα. Ασβέστης που αγόραζαν οι πρόσφυγες, από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, και ασβέστωναν τα δρομάκια μπροστά στις παράγκες του συνοικισμού και τους γκαζοτενεκέδες με τα γεράνια και το δυόσμο.

Οι οικοδομές πού με πήγαιναν; Ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση μου έκανε ο μπαμπάς της, ο Μυκονιάτης. Τα ρούχα του ήταν από διαφορετικό ύφασμα, από τα κοστούμια που έβλεπα να φοράνε άλλοι ή οι συγγενείς μας που έρχονταν σπίτι μας, και η γλώσσα που μιλούσε ήταν ελληνικά, αλλά διαφορετικά. Κι ενώ είχαν δικό τους σπίτι, με πολλά δωμάτια, φαίνονταν φτωχοί. Αλλά τότε ήμασταν όλοι φτωχοί. Οπως φτωχοί ήταν και εκείνοι που στέκονταν με μια ψηλή βούρτσα στον τοίχο του Δημαρχείου της Αθήνας και περίμεναν να τους πάρει κάποιος νοικοκύρης σπίτι του να βάψει τους τοίχους. Τα υλικά τα αγόραζαν από τη Μάντρα.

Πέρασαν χρόνια από τότε μέχρι την πρώτη φορά που πήγα στη Μύκονο. Το πλοίο είχε ρίξει άγκυρα στα ανοιχτά και μας μετέφεραν στο νησί με μαούνες. Μοιάζαμε με ναυαγούς. Αργότερα γνώρισα την Eσθερ που ήρθε, για πρώτη φορά, στη Μύκονο, όταν τέλειωσε το κολέγιο. Κάθε φορά που γύριζε στη Νέα Υόρκη, μου έλεγε: Αλλαξε πολύ το τοπίο της Μυκόνου. Μεγάλη οικοδομική ανάπτυξη. Δεν καταλάβαινα τι ακριβώς εννοούσε.

Στις αρχές της δεκαετίας του '90, του περασμένου αιώνα, από το κατάστρωμα των πλοίων, όταν ερχόμουν από τη Σύρο, θαύμαζα το τοπίο, κυρίως, από το Σούνιο μέχρι τον Πειραιά. Τρελαινόμουν. Σ' ένα ταξίδι, που θυμάμαι ιδιαίτερα, άκουσα έναν επιβάτη να λέει στο συνομιλητή του: Μου δίνουν ογδόντα εκατομμύρια για το χωράφι, αλλά εγώ δεν το πουλάω, θα περιμένω. Γύρισα και τον κοίταξα. Μου θύμισε, ακόμα και με τα ελληνικά του, τον Μυκονιάτη μπαμπά της φίλης μου. Εμεινα κεραυνόπληκτη από το τεράστιο ποσό των δραχμών.

Τώρα, πηγαίνω στο Μουσείο Μπενάκη και θαυμάζω διάφορες ανηρτημένες στους τοίχους του υδατογραφίες περασμένων χρόνων, κυρίως Αγγλων, περιηγητών, ερασιτεχνών ή επαγγελματιών ζωγράφων. Συγκινούμαι. Επανέρχομαι στην πραγματικότητα που έχει σχέση με τον πληθυσμό των κατοίκων μιας πόλης, ενός νησιού ή μιας χώρας, άλλοτε και τώρα, οι οποίοι ζητούν γη για οικοδομές και αυξάνεται συνεχώς και ιλιγγιωδώς η οικοπεδοποίηση και η τιμή της γης. Συγκρίνω τον πλούτο που παράγεται στον καιρό μας με το παρελθόν και αναρωτιέμαι από πού και προς τα πού.