Σύντροφοι στον αγώνα

εμπρός όλοι μ' ορμή

οι λόγχες μας θ' ανοίξουν

το δρόμο μας πλατύ.

***

Εμπρός παιδιά καρδιά κι ορμή,

ψηλά το νεανικό κορμί

της εργατιάς, των αγροτών

είμαστε μεις φρουροί.

***

Λουσμένοι μες στον ίδρω

και στη δουλειά σκυφτοί

μεις κάναμε τα πλούτη

και τ' άρπαζαν αυτοί.

***

Τώρα μ' ελεύθερη ψυχή

μες στον αγώνα τον τραχύ

της εργατιάς, των αγροτών

τώρ' είμαστε φρουροί.

***

Σύντροφοι την παντιέρα

ψηλά κι όλοι με μας,

να χτίσουμε το νέο

βασίλειο της δουλειάς.

***

Κι αφέντισσα σ' όλη τη γη

αγάπη μια θε ν' απλωθεί,

της εργατιάς, των αγροτών

εμπρός γενναίοι φρουροί.

(Βρέθηκε στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ)

Στα 20 σχεδόν χρόνια ζωής της, η ΟΚΝΕ, η πρώτη κομμουνιστική Οργάνωση Νεολαίας στο πλευρό του ΚΚΕ, διαπαιδαγώγησε χιλιάδες νέους με την κοσμοθεωρία του μαρξισμού - λενινισμού, πρωτοπόρους αγωνιστές που βρέθηκαν στις πρώτες γραμμές της ταξικής σύγκρουσης, μετέπειτα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ.

Η πορεία διαμόρφωσης και κατάκτησης των επαναστατικών χαρακτηριστικών της νεαρής τότε Οργάνωσης κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση ήταν. Η ΟΚΝΕ, εξάλλου, δημιουργήθηκε και ανδρώθηκε μέσα σε μια περίοδο ιδιαίτερα πυκνή και πλούσια σε πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, αλλά και έντονης ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης. Ατσαλώθηκε στους μεγάλους ταξικούς αγώνες του Μεσοπολέμου. Τα μέλη της, που φωτίζονταν από τη φλόγα του πρώτου εργατικού κράτους στον κόσμο και τη νικηφόρα σοσιαλιστική Επανάσταση του Οκτώβρη, έδρασαν σε σύνθετες και πρωτόγνωρες συνθήκες, που περιλάμβαναν από την «αστική νομιμότητα» και το κοινοβουλευτικό κυνηγητό της δράσης των κομμουνιστών έως την ανοιχτή φασιστική τρομοκρατία, τις εξορίες, τις φυλακίσεις και βασανιστήρια. Αντιμετώπισαν στο πλευρό του Κόμματος δύο αστικές δικτατορίες, όπως και την υπονομευτική - διαβρωτική δουλειά του οπορτουνισμού. Αντιπάλεψαν τις συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης, όπως και την προετοιμασία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ΟΚΝΕ ανέπτυξε πλούσια ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση στη νεολαία. Φρόντιζε συστηματικά μέσα από την καθημερινή της δράση να διαπαιδαγωγεί τα μέλη της στο πνεύμα του πατριωτισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, για το ανέβασμα του πολιτικού - ιδεολογικού επιπέδου των μελών της. Οπλο για την παρέμβασή της αυτή ήταν τα έντυπά της, η «Νεολαία» και ο «Νέος Λενινιστής».

Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι γαλούχησε εργατόπαιδα, παιδιά από τα σπλάχνα της εργατικής τάξης, μαθητές, φοιτητές, σε πρωτοπόρους μαχητές της τάξης τους, για το σπάσιμο των δεσμών της εκμετάλλευσης, της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και εξουσίας, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Δεκάδες ήρωες του Κόμματος και του λαού μας βγήκαν από τα σπλάχνα της ΟΚΝΕ. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον Χρήστο Μαλτέζο, τον ηρωικό Γραμματέα της ΟΚΝΕ που δολοφονήθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας, τον Αρη Βελουχιώτη, τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη, την Ηλέκτρα Αποστόλου, τον καπετάν Διαμαντή, τον Νίκο Μπελογιάννη. Αλλά και εκατοντάδες άλλοι δίδαξαν και ακόμα διδάσκουν τους νέους κομμουνιστές με το παράδειγμά τους. Γραμματέας της ΟΚΝΕ διετέλεσε και ο Νίκος Ζαχαριάδης.

Στο σημερινό 4σέλιδο «ΝΕΟΛΑΙΑ» μπορούμε να βρούμε:

Αφιέρωμα στην ηρωική Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ), με αφορμή τα 93 χρόνια από την ίδρυσή της:

• Ο προσανατολισμός της στους νέους εργάτες και εργαζόμενους.
• Η δράση της ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.
• Πρωτοπόρα δουλειά στον αθλητισμό.
• Μορφές ηρώων που αναδείχτηκαν από τις γραμμές της.

Σκίτσο από τη «Νεολαία»: «Στη σκέψη του Μπουρζουά ένα πάντα στέκει... Ο πόλεμος το μέσο του συντομώτερου πλουτισμού του!»

Το απόσπασμα αυτό από τη «Βιβλιοθήκη του Νέου Λενινιστή» το 1928 (τ. 14-15) είναι ενδεικτικό της πρωτοπόρας θέσης αλλά και της δράσης της ΟΚΝΕ, ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Εξάλλου, οι πρώτες σοσιαλιστικές ομάδες και όμιλοι νέων που συγκρότησαν μετέπειτα την ΟΚΝΕ είχαν αναπτύξει έντονη δράση στο πλευρό του ΣΕΚΕ κατά τη διάρκεια της επέμβασης στη Μικρά Ασία και πιο πριν, ενάντια στην «Ουκρανική Εκστρατεία» κατά της Σοβιετικής Ενωσης, ξεσκεπάζοντας τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις της ελληνικής αστικής τάξης, τα συνθήματα του «μεγαλοϊδεατισμού», τον ταξικό χαρακτήρα του πολέμου. Και φυσικά συνάντησαν τη λύσσα της αστικής τάξης και του κρατικού μηχανισμού για τη στάση αυτή. Η ίδια η Ομοσπονδία από τα πρώτα βήματά της έκανε έντονη δουλειά ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ενώ στην προσπάθεια αυτή ανέδειξε και την πείρα αλλά και τα αιτήματα των προσφύγων αλλά και των «παλαιών πολεμιστών», που σε μεγάλο βαθμό ήταν νέοι εργάτες, αγρότες και φοιτητές.

Κατά τη διάρκεια της καπιταλιστικής κρίσης του 1929 - 1932, τα ζητήματα του ιμπεριαλιστικού πολέμου και του φασισμού μπαίνουν στην πρώτη γραμμή της πάλης και της ΟΚΝΕ και βέβαια ακόμα περισσότερο κατά τη δικτατορία του Μεταξά. Να τι έγραφε χαρακτηριστικά η «Νεολαία» το 1935: «Απ' άκρη σ' άκρη της Ευρώπης αντηχούν οι κλαγγές των όπλων. Πίσω απ' τις συνδιασκέψεις για την "ειρήνη", τις συνδιασκέψεις του αφοπλισμού και τα ταξίδια των ιμπεριαλιστών πολιτικών, οι κεφαλαιοκράτες της Ευρώπης ετοιμάζουν τους λαούς για τη σφαγή. Η Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία κ.λπ. δυναμώνουν και αμιλλώνται στους πολεμικούς εξοπλισμούς (...) Παράλληλα απ' τις δραστήριες πολεμικές ετοιμασίες, οι κεφαλαιοκράτες εντείνουν την πολεμική και σωβινιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, στο στρατό, στα σχολειά και τις μιλιταριστικές οργανώσεις». Ενώ δείχνοντας τη διέξοδο για τους εργαζόμενους και τα παιδιά τους, αναπαράγει από το λόγο του Στάλιν στο 17ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ: «Μα αν η κεφαλαιοκρατία διαλέγει το δρόμο του πολέμου, η εργατική τάξη των κεφαλαιοκρατικών χωρών, που οδηγήθηκε ως την απελπισία απ' την τετράχρονη κρίση και ανεργία, ακολουθεί το δρόμο της επανάστασης».

Η ειδική - επετειακή έκδοση της «Νεολαίας» το 1935, κάτω από τον τίτλο «Φριχτή ζωή», περιγράφει τις συνθήκες αποχαυνωτικής πειθαρχίας, άθλιας σίτισης και γενικότερα άθλιων συνθηκών για τους φαντάρους, που: «Ταυτόχρονα δεν περνάει μέρα (...) που να μη τους πιπιλίζουν το μυαλό με τις αντικομμουνιστικές και αντισοβιετικές θεωρίες. Ετσι τους ετοιμάζουν, ζωντανά σφαχτά για καινούργιες Ουκρανίες για να θησαυρίσουν μια χούφτα έμποροι του θανάτου, μια φούχτα εκμεταλλευτών του εργαζόμενου λαού, οι εφοπλιστές, οι μεγαλέμποροι, οι εργοστασιάρχες. Κι επειδή καθημερινά προετοιμάζουν τον πόλεμο, παίρνουν τα πιο σκληρά μέτρα ενάντια στους ξυπνημένους φαντάρους, ενάντια στα μέλη της Νεολαίας».

Το απόσπασμα αυτό, από το ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» της 22/11/1933, για τη δίκη στο στρατοδικείο 13 φαντάρων και ναυτών το Νοέμβρη του 1933, είναι ενδεικτικό της στάσης που κράτησαν οι νέοι κομμουνιστές στο στρατό.

Ο «Πειθαρχικός Ουλαμός Καλπακίου», «ο τάφος των ζωντανών», όπως ονομάστηκε από το λαϊκό κίνημα, μπήκε σε λειτουργία από το αστικό κράτος το 1924. Στόχο του είχε να απομονώσει τα μέλη και τα στελέχη της ΟΚΝΕ αλλά και να τους κάνει να «μετανοήσουν» για τη στράτευσή τους στην υπόθεση του κομμουνισμού. Το Καλπάκι ήταν το χειρότερο στρατιωτικό κάτεργο της εποχής, ένα πραγματικό, μ' όλη τη σημασία της λέξης, στρατόπεδο συγκέντρωσης. Εκεί έστελναν τα μέλη της ΟΚΝΕ αλλά και όποιους καταγγέλλονταν ως τέτοιοι. Το λαϊκό κίνημα εκείνη την περίοδο έβαζε μπροστά σταθερά το αίτημα για να κλείσει το κάτεργο στο Καλπάκι.

Ο Ουλαμός Καλπακίου στιγματίστηκε από τη «Δίκη των 7», στις 28 Νοέμβρη 1930, στο Στρατοδικείο Ιωαννίνων, κατά την οποία επτά κομμουνιστές φαντάροι δικάζονται με σκηνοθετημένες κατηγορίες και καταδικάζονται σε θάνατο δύο ΟΚΝίτες, ο Μαρκοβίτης και ο Πανούσης. Ο μεγάλος ξεσηκωμός σε όλη την Ελλάδα και οι διαμαρτυρίες οργανώσεων και προσωπικοτήτων από το εξωτερικό για να παρθεί πίσω η απόφαση, είχαν αποτέλεσμα οι ποινές να μην εκτελεστούν. Οπως επίσης και η δίκη των 13 φαντάρων που αναφέρουμε παραπάνω το 1933, πάλι με το ίδιο αποτέλεσμα. Το στρατόπεδο του Καλπακίου έκλεισε τελικά το 1934, χωρίς βέβαια να πάψουν οι διώξεις, τα βασανιστήρια για τα μέλη του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ.

Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει η Ομοσπονδία για το 1928, από τα μέλη της Ομοσπονδίας το 76% των μελών της ήταν εργάτες, 17% αγρότες και 7% διάφοροι, φοιτητές, μαθητές κ.ο.κ. Ούτε τυχαίο είναι ότι η σύνθεση αυτή της ΟΚΝΕ βρέθηκε στο επίκεντρο της οπορτουνιστικής επίθεσης που δέχτηκε η Ομοσπονδία, όπως και το Κόμμα, την περίοδο εκείνη: Οι οπορτουνιστές που διατείνονταν ότι ήθελαν ένα «καθαρό» Κόμμα κατηγορούσαν την ΟΚΝΕ ότι οργανώνει «κατακάθια», «εργάτες», «ακόμα κι απεργούς»!

Χρειάζεται, βέβαια, να πάρει κανείς υπόψη ότι την εποχή εκείνη η μεγάλη πλειοψηφία της νεολαίας, από την παιδική ακόμα ηλικία γίνεται αντικείμενο στυγνής εκμετάλλευσης, χωρίς ούτε καν να παρακολουθεί την βασική εκπαίδευση (το 73% δεν την τέλειωνε καν), ζήτημα για το οποίο η ΟΚΝΕ έδωσε σκληρούς αγώνες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εποχής, το 1926 η ανήλικη εργασία των αγοριών 12 - 18 ετών στις βιομηχανίες της Αθήνας έφτανε το 29%, ενώ τα ανήλικα κορίτσια έφταναν μέχρι και το 45% σε ορισμένες επιχειρήσεις!

Η ΟΚΝΕ, με την καθοδήγηση του ΚΚΕ, μπαίνει από την αρχή στον αγώνα για το κέρδισμα «όλων των νέων εργαζόμενων και αγροτών». Οι ΟΚΝίτες είναι στην πρώτη γραμμή των μαχητικών απεργιών της εποχής όπως π.χ. στην πανεργατική απεργία στο Πασαλιμάνι τον Αύγουστο του 1923 και στις απεργίες των καπνεργατών. Στην Καβάλα ο Γραμματέας της ΟΚΝΕ, Θανάσης Ζουγρής, συλλαμβάνεται, οδηγείται στο στρατοδικείο και δολοφονείται με βαριά βασανιστήρια στις φυλακές της Δράμας. Είναι ο πρώτος νεκρός της ΟΚΝΕ. Οι νέοι κομμουνιστές αναλάμβαναν και μεγάλο μέρος από την προπαγάνδα και το πρόγραμμα των εργατικών συγκεντρώσεων, όπως π.χ. τις Πρωτομαγιές όπου μπάντες και χορωδίες της ΟΚΝΕ περνούσαν από τις γειτονιές τραγουδώντας τα «Κόκκινα Τραγούδια», ενώ πρωτοστάτησαν και στην αλληλεγγύη ανάμεσα στους εργαζόμενους όπως αυτή εκφράστηκε με τα απεργιακά ταμεία, την Εργατική Βοήθεια κ.ά.

Στο επίκεντρο της προσπάθειας αυτής βρισκόταν σταθερά η προσπάθεια για οργάνωση των νέων στα σωματεία, αλλά και για να ασχολούνται τα σωματεία με τα ζητήματα των νέων εργατών, εντάσσοντας τα αιτήματά τους στις συνολικότερες διεκδικήσεις τους. Να πώς περιγράφει η Αύρα Παρτσαλίδου: «Ελεγχος μεγάλος γινόταν τότε στους πυρήνες σ' όλα τα μέλη του Κόμματος και της Νεολαίας για τη συνδικαλιστική τους δουλιά. Κάθε κομμουνιστής έπρεπε χωρίς άλλο να 'ναι γραμμένος στο σωματείο του και να δουλεύει δραστήρια μέσα σ' αυτό. Στους πυρήνες γίνονταν συνδικαλιστικά μαθήματα, κυκλοφορία μεγάλη είχε μάλιστα ένα βιβλίο του Λοζόφσκι, της Κόκκινης Συνδικαλιστικής Διεθνούς. Επρεπε να 'μαστε οικονομικά εντάξει με το σωματείο μας και να παρακολουθούμε όλη τη ζωή του. Ν' ανήκουμε στην Αριστερή Παράταξη ή να φροντίζουμε για την ίδρυσή της όπου δεν υπήρχε (...)».

Καπνεργάτες-μέλη της ΟΚΝΕ, 1923

Το πιο δύσκολο όμως απ' όλα είναι η σταθεροποίηση των πυρήνων και των σωματειακών ομάδων στα εργοστάσια. Για να μπορέσουμε να το καταφέρουμε αυτό θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η πλειοψηφία των υφαντουργών είναι γυναίκες που είναι ποτισμένες μ' ένα σωρό προλήψεις. Δεν θα πρέπει να έχουμε την απαίτηση οι εργάτριες αυτές να πετάξουν όλες τις προλήψεις τους μόλις γίνουν μέλη του σωματείου ή του πυρήνα μας. Δε μας πειράζει καθόλου αν μια εργάτρια που μας βοηθάει να κάνουμε συσκέψεις και κινητοποιεί και άλλες βάζει λίγο κοκκινάδι ή της αρέσει να κάνει κόρτε και δε θα πρέπει να αρχινίσουμε να κουτσομπολεύουμε γι' αυτό γιατί τότε θα την χάσουμε. Οι προλήψεις αυτές θα τους φύγουνε σιγά - σιγά αν εμείς τους βοηθήσουμε να εξελιχτούν μέσα στο κίνημα. Μέσα στις σωματειακές επιτροπές και τους πυρήνες θα πρέπει να γίνεται καλή διαπαιδαγωγητική δουλιά να θέτουμε όλα τα ζητήματα απλά-απλά, να μην πέρνουμε μηχανικές αποφάσεις αλλά να εξηγούμε στα καινούργια μέλη πώς μπορούν να εκτελεστούν ώστε να τις πιστεύουν όταν πηγαίνουν να τις εκτελέσουν και να τα καθοδηγούμε στενά από κοντά και όχι αφ' υψηλού, βοηθώντας τα μέλη μας να αποκτήσουν δικιά τους πρωτοβουλία. Για την καθοδήγηση των εργοστασιακών πυρήνων πρέπει να διατεθούν οι καλλίτεροι σύντροφοι».

Στο πλευρό του Κόμματος, βάθυναν και το περιεχόμενο αλλά και οι μορφές της παρέμβασης της ΟΚΝΕ, κατά τη διάρκεια των χρόνων αυτών. Τα μέλη της έδωσαν μάχες ενάντια στο διαχωρισμό της εργατικής τάξης σε «παλιούς» και «νέους», ντόπιους και πρόσφυγες, για να καταπολεμηθεί η μοιρολατρία και η ηττοπάθεια. Στην παρέμβασή τους τα μέλη της ΟΚΝΕ αξιοποίησαν και κάθε είδους μορφές όπως π.χ. ήταν ο εργατικός Τύπος, εφημερίδες τοίχου, ο πολιτισμός, ο εργατικός αθλητισμός (βλέπε και σ. 14) κ.ά.

Ειδική προσπάθεια γινόταν ανάμεσα στους ειδικευόμενους νέους εργάτες και μάλιστα σε κρίσιμους - στρατηγικούς τομείς της οικονομίας. Ορισμένα από τα αιτήματα της ΟΚΝΕ που κινητοποίησαν χιλιάδες νέους και νέες, παραμένουν επίκαιρα: 6ωρο με αποδοχές οκταώρου, άδεια με αποδοχές την περίοδο των εξετάσεων, ίσο μισθό με τους μεγαλύτερους εργάτες και όχι μείωση με βάση την ηλικία κ.ά. Να πώς περιέγραφε ο Χαρίλαος Φλωράκης, στέλεχος τότε της ΟΚΝΕ, μια τέτοια δουλειά κατά την απεργία των «τριατατικών» (Ταχυδρομεία - Τηλεγραφεία - Τηλεφωνεία το λεγόμενο και «νευρικό σύστημα» του κράτους) το 1933: «Μόλις ξέσπασε η απεργία, ήρθαν στη Σχολή των ΤΤΤ μέλη της Απεργιακής Επιτροπής (...) Μας μίλησαν για την απεργία και ζήτησαν τη βοήθειά μας. Εμείς, με τη σειρά μας, μιλήσαμε στους μαθητές, ότι πρέπει να κατέβουμε στην απεργία σε ένδειξη αλληλεγγύης. Και πράγματι. Βγάλαμε Επιτροπή Αγώνα με γραμματέα τον Κώστα Σαραντόπουλο, το Λινάρδο κι εμένα (...) Απεργήσαμε, λοιπόν, με απόλυτη επιτυχία και συμβάλαμε, κάτω από την καθοδήγηση της Ομοσπονδίας, για την επιτυχία της απεργίας. Αργότερα, φτιάσαμε Σύλλογο σπουδαστών των ΤΤΤ...».

Το φύλλο της "Νεολαίας" που ανακοίνωνε το Α' Συνέδριο της Ομοσπονδίας Εργατικού Αθλητισμού

«Σύντροφοι,

Ελπίζουμε ότι δεν θα σας διαφεύγει η σχετική προς το μέγεθος και τον πληθυσμό της χώρας αρκετά σοβαρή ανάπτυξις του αθλητισμού εν τη χώρα και του οργανωμένου σπορ. (...) Νομίζουμε ότι στη σημερινή παράνομο περίοδο του κινήματος, θα μπορούσαμε πολλά να επιτύχωμε δια των οργανώσεων σπορ και του αθλητισμού, τόσον ως μέσου επαφής με τις μάζες όσον και ως πεδίου αγκιτάτσιας και προπαγάνδας. Δεν είναι μικρά π.χ. η δημιουργηθησόμενη ζύμωσις μέσα εις ένα στάδιον πλήρες χιλιάδων κόσμου αν ένας νικητής δρομεύς κομμουνιστής υψώσει αντίς της ελληνικής την κόκκινην σημαίαν, έστω και αν έπειτα φυλακισθεί. Ούτε θα είναι μικροτέρα η ζύμωσις εάν μια κομμουνιστική ομάς ποδοσφαιριστών αρνηθεί να δεχθεί κύπελλον ή έπαθλον από τα χέρια του Παγκάλου (...)». Μάλιστα, στο γράμμα αυτό η Εκτελεστική Επιτροπή συνιστούσε στην ΟΚΝΕ και συγκεκριμένα μέτρα, όπως μια ειδική συνεδρίαση για το θέμα, δημοσιεύσεις σχετικών άρθρων στη «Νεολαία», χρέωση μέλους της ΚΕ της ΟΚΝΕ με το θέμα, αναζήτηση οδηγιών από την Κόκκινη Διεθνή των Σπορ...

Αθλητική ομάδα της ΟΚΝΕ Μυτιλήνης

Η οργάνωση του εργατικού αθλητισμού - με βάση και το πρόγραμμα της Κόκκινης Διεθνούς των Σπορ - είχε ως στόχους της να προσφέρει μια διέξοδο στην εργατική νεολαία, να αντιδράσει με τη φυσική διάπλαση στη «δηλητηρίαση» της νέας εργατικής βάρδιας από την εκμετάλλευση, να ετοιμάσει ρωμαλέους και γυμνασμένους προλετάριους, να οργανώσει καινούργια στρώματα δραστήριων εργατών, να αποσπάσει τους εργαζόμενους νέους από την ιδεολογική εθνικιστική προπαγάνδα των αστικών συλλόγων αθλητισμού, όπως και συνολικά από την επιρροή της αστικής τάξης.

Ειδικά για το τελευταίο, χαρακτηριστικά είναι και τα όσα καταγράφονται σε εγκύκλιο του Συνδικαλιστικού Γραφείου του Κόμματος προς όλες τις Οργανώσεις του Κόμματος, με ημερομηνία 21/4/1927, όπου μεταξύ άλλων ανέφερε: «Παρατηρείται μια μεγάλη αθλητική κίνηση ανάμεσα στους νέους, την κίνηση αυτή την εκμεταλλεύονται οι εργοδότες και γενικά η αστική τάξη, όχι μονάχα για ν' αποξενώνει τους νέους απ' τον αγώνα της εργατικής τάξης, αλλά και να τους στρέψει εναντίον του αγώνος αυτού. Γι' αυτό η δημιουργία από κάθε Σωματείο ή τοπικό οργανισμό αθλητικών ομίλων επιβάλλεται. Οι όμιλοι αυτοί θ' ανήκουν στην Εργατική Ομοσπονδία Σπορ της Ελλάδος. Σ' αυτό το σημείο πρέπει να προσέξουμε να ενισχύουμε ηθικά και υλικά τους υπάρχοντες συλλόγους αλλά και τους σχηματισθόμενους».

Με την πτώση της παγκαλικής δικτατορίας και κυρίως το 1928, με βάση τις αποφάσεις της Γ' Συνδιάσκεψης της ΟΚΝΕ (Φλεβάρης 1927), άρχισε να αναπτύσσεται γρήγορα ο εργατικός αθλητισμός. Οργανώσεις εργατικού αθλητισμού υπήρχαν τη χρονιά εκείνη σε πάνω από 30 πόλεις, ενώ τα μέλη τους ξεπερνούσαν τα 1.800. Μόνο στην Αθήνα, οι ομάδες αυτές είχαν 350 μέλη, στην Καβάλα 250, στην Ξάνθη 180. Χαρακτηριστικά είναι και τα ονόματα που έδιναν οι εργάτες, αγρότες και νεολαίοι στις ομάδες τους. Π.χ. στην Ξάνθη, υπήρχε η «Πρόοδος» του σωματείου καπνεργατών, ενώ ανάλογο σωματείο των καπνεργατών υπήρχε και στην Κοζάνη. Στην Καβάλα, η «Περιφερειακή Συνέλευση Εργατικού Αθλητισμού Καβάλας» είχε 4 ομάδες με άλλα τόσα τμήματα η καθεμιά (ποδόσφαιρο, πυγμαχία, μουσική) με χαρακτηριστικά ονόματα: «Εργατικός Αστήρ Καβάλας», «Εργατική Ελπίς Καβάλας». Στην Αθήνα, η οργάνωση της ΟΚΝΕ των επισιτιστών είχε δημιουργήσει ένα πολύ αξιόλογο αθλητικό σύλλογο. Ο «Προλετάριος» και η «Αγροτική Σπίθα» στη Λάρισα. Ο κόκκινος αθλητισμός αγκάλιαζε όλα τα αθλήματα, από το ποδόσφαιρο έως την πυγμαχία και την πάλη, από το βόλεϊ έως το ποδήλατο, την ορειβασία και την κολύμβηση.

Τον Οκτώβρη του 1928 και το Φλεβάρη του 1929 έγιναν δύο πανελλήνιες συνδιασκέψεις για την ίδρυση της Ομοσπονδίας Εργατοαγροτικού Αθλητισμού (ΟΕΑ). Τελικά η ίδρυσή του, που αποτέλεσε σταθμό στην ανάπτυξη του εργατικού αθλητικού κινήματος, έγινε στις 27 Απρίλη 1930, οπότε και συνήλθε το Α' Συνέδριό του. Γραμματέας της ΟΕΑ, με εντολή από το Γραφείο της ΚΕ της ΟΚΝΕ, έγινε ο Κώστας Λουλές, μετέπειτα μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Να πώς διηγείται ο ίδιος: «Η πρώτη μου αντίδραση ήταν ν' αρνηθώ, επειδή δεν είχα ασχοληθεί ποτέ με τον αθλητισμό. "Μα εγώ, τους λέω, δεν έχω χαμπάρι από αθλητικά". Οι σύντροφοι όμως ήταν ανένδοτοι. "Οχι μόνο θα γίνεις γραμματέας της ΟΕΑ, αλλά θ' αναλάβεις να βγάζεις και εφημερίδα". Και πραγματικά, μέσα σ' ένα μήνα, κυκλοφόρησε το "Εργατοαγροτικό Σπορ". Ηταν μια εφημεριδούλα τετρασέλιδη, μικρού σχήματος. Εγώ ήμουν ο διευθυντής, ο αρχισυντάκτης, ακόμα και ο διεκπεραιωτής της. Κυκλοφορούσε μια φορά το μήνα. Πουλιόντουσαν 3.000 φύλλα, κυκλοφορία δηλαδή πολύ μεγάλη...».

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΕΑ, στις περιφερειακές Σπαρτακιάδες που έγιναν το 1931 σε όλες τις περιφέρειες της χώρας προς τιμήν της 2ης Σπαρτακιάδας στο Βερολίνο, υπολογίζεται ότι συμμετείχαν 10.000 νέοι!

Η διάδοση του εργατικού αθλητισμού αναγνωριζόταν και από τον αντίπαλο. Να πώς περιέγραφε την έκταση και την επιρροή του εργατικού αθλητισμού η έκθεση του Αστυνομικού Διευθυντή Θεσσαλονίκης προς το υπουργείο Εσωτερικών με θέμα «περί της δράσεως του κομμουνισμού στη Θεσσαλονίκη κατά το έτος 1930»: «...ιδρύουν διαφόρους ανεπισήμους ομίλους αθλητικούς ή μορφωτικούς, όπως τους ονομάζουν, και εκεί ελευθέρως πλέον δρουν. Τοιούτοι όμιλοι υπάρχουν απειράριθμοι εις κάθε συνοικίαν ή συνοικισμόν...».

Η δράση αυτή που απλώθηκε και στις συνοικίες με την ίδρυση ποδοσφαιρικών ομάδων, οδήγησε, τον Ιούλη του 1935, στην ίδρυση της Ομοσπονδίας Ποδοσφαιρικών Αθλητικών Σωματείων Αθήνας (ΟΠΑΣΑ), που είχε επίδραση στους αθλητές αλλά ακόμα και στις ομάδες που έκαναν πρωταθλητισμό.

Οι όμιλοι αυτοί χτυπήθηκαν σκληρά κατά τη δικτατορία του Μεταξά, που χρησιμοποίησε τον αθλητισμό για τους δικούς της σκοπούς. Για το λόγο αυτό, η ΚΕ της ΟΚΝΕ, σε απόφασή της στις 6 Νοέμβρη του 1936, έλεγε ανάμεσα σε άλλα: «...γ) Η δουλειά μέσα στις μαζικές οργανώσεις (αθλητικές κατά πρώτο λόγο, αθλητικομορφωτικές, εκπολιτιστικές κ.τ.λ.) είνε σήμερα το πιο αποφασιστικό καθήκον της ΟΚΝΕ. Οι μαζικές οργανώσεις πρέπει να γίνουν τα φρούριά μας. Σταμάτημα ή αδυνάτισμα της δουλειάς μέσα στις μαζικές οργανώσεις σημαίνει οπισθοχώρηση μπροστά στις δυσκολίες και εγκατάλειψη ελεύθερου πεδίου δράσης για το φασισμό». Ο αθλητισμός εξάλλου αποτέλεσε - κατά το δυνατό - και βασικό στοιχείο της ζωής των πολιτικών κρατουμένων και της οργανωμένης συμβίωσης των κομμουνιστών στους τόπους φυλακών και εξοριών. Οπου ήταν δυνατό, οργανώθηκαν η πρωινή γυμναστική, αλλά και αγώνες ποδοσφαίρου, βόλεϊ κ.ά.

Η πείρα αυτή αξιοποιήθηκε και αργότερα, κατά την Κατοχή, με τη δημιουργία της Ενωσης Ελλήνων Αθλητών (ΕΕΑ). Η ΕΕΑ, με πρόεδρό της το Βαλκανιονίκη Γρηγόρη Λαμπράκη και μέλη της τους Θάνο Γιώργο, Μισαηλίδη Ηλία, Σύλλα κ.ά., συσπείρωσε στις γραμμές της τη συντριπτική πλειοψηφία των αθλητών, ανάμεσά τους και πολλών πρωταθλητών.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΗΓΕΣ:

• Α. Γκίκα, «Ρήξη και Ενσωμάτωση», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»
• Χρ. Θεοχαράτου, «Χαρίλαος Φλωράκης και λαϊκό κίνημα (Λόγος Αναιρετικός)», εκδόσεις «Τυποεκδοτική»
• Αυρ. Παρτσαλίδου, «Αναμνήσεις από τη ζωή της ΟΚΝΕ», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»
• Χρ. Τσιντζιλώνη, «ΟΚΝΕ 1922 - 1943 Λενινιστικό μαχητικό σχολείο των νέων», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή» - «Οδηγητής»
• Η «Νεολαία» του 1935, χρονιάτικη - ειδική έκδοση της εφημερίδας της ΟΚΝΕ (ανατύπωση ΚΣ ΚΝΕ, 2014)
• «Οδηγητής», τ. 998, Νοέμβρης 2012
• Το φωτογραφικό υλικό του αφιερώματος προέρχεται από το Αρχείο Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ και από το Λεύκωμα - έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 60χρονα του ΚΚΕ (Νοέμβρης 1978)