Η υπόθεση του Βατοπεδίου, που απασχολεί εδώ και μήνες την πολιτική ζωή της χώρας, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Η κορυφή ενός διαχρονικού σκανδάλου με αντικείμενο την εμπορευματοποίηση της δημόσιας γης και «αξιοποίησή» της από ιερές μονές ή επιχειρηματίες που αποκομίζουν έτσι τεράστια κέρδη από τη λαϊκή περιουσία. Ετσι, πριν από δυο χρόνια, η Μονή Τοπλού, μέσω ενός ιδρύματος που έφερε τον τίτλο «Παναγιά η Ακρωτηριανή», εκχώρησε σε βρετανική εταιρεία στο «Κάβο Σίδερο» Λασηθίου Κρήτης χιλιάδες στρέμματα γης για τουριστικές επιχειρήσεις.

Το ζήτημα δεν περιορίζεται μόνο στο απαράδεκτο καθεστώς - που συντήρησαν με την πολιτική τους ΝΔ και ΠΑΣΟΚ - το οποίο επικαλούνται κατά καιρούς οι ιεράρχες και οι ηγούμενοι των μοναστηριών, παρουσιάζοντας χρυσόβουλα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και χοτζέτια των πασάδων για να αποκτήσουν δικαιώματα πάνω στο δημόσιο πλούτο. Η ουσία είναι, ότι και τα δύο είναι κόμματα της πλουτοκρατίας, και ως τέτοια παραδίδουν στους καπιταλιστές με... «νόμιμο τρόπο», από δάση μέχρι λίμνες και από γέφυρες μέχρι λιμάνια της χώρας.

Και το σημερινό δημοσίευμα του «Ρ» αναδεικνύει, ότι η εκχώρηση της δημόσιας περιουσίας στα μοναστήρια - και από κει στο κεφάλαιο - γινόταν και γίνεται με νόμους που ψήφισαν και εφάρμοσαν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Με δικαστικές αποφάσεις που ευνοούν τη λεηλασία της δημόσιας περιουσίας και καθιστούν τη γη μέσο για την αναπαραγωγή του κεφαλαίου.

Το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή, τότε που υπογράφτηκε η σκανδαλώδης συμφωνία ανάμεσα στους Αγγλους επενδυτές και το ίδρυμα της Μονής, κατήγγειλε το θέμα.

Μάλιστα, στις 22 Οκτώβρη 2008, στη Βουλή, κατά τη συζήτηση για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για την υπόθεση της Μονής Βατοπεδίου, η Αλ. Παπαρήγα θύμισε ότι τον Αύγουστο του 1981 η τότε κυβέρνηση της ΝΔ έφερε στη Βουλή τροπολογία, η οποία ακριβώς προέβλεπε με ποιο τρόπο και ποιες διαδικασίες θα γίνεται η ανταλλαγή περιουσίας που ανήκει στο Αγιον Ορος και ήταν εκτός της Αθωνικής Πολιτείας. Πάνω σε αυτή την τροπολογία, την οποία δεν κατάργησαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, δρομολογήθηκε η σημερινή πραγματικότητα. Τότε, μπήκε μέσα στην υπόθεση και η Μονή Τοπλού στην Κρήτη, με πρόταση βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, παρά το ότι τότε ο βουλευτής του ΚΚΕ, Κ. Λουλές, προειδοποιούσε ότι θα πουλήσουν την περιουσία σε αμερικάνικη τράπεζα.

• Στις 27 Απρίλη 1995, ο «Ρ» σε άρθρο του αναφέρεται στο «ξεπούλημα 26.000 στρεμμάτων κρητικής (μοναστηριακής) γης σε βρετανική εταιρεία».
• Στις 23 Σεπτέμβρη 1998, σε συζήτηση σε επιτροπή της Βουλής για το νομοσχέδιο του Εθνικού Κτηματολογίου, ο εισηγητής του ΚΚΕ βουλευτής Ν. Γκατζής τόνιζε πως πρέπει να υπάρξουν αυστηρές ποινές και κυρώσεις για τους καταπατητές, αναφέροντας το παράδειγμα της Μονής Τοπλού στην Κρήτη, όπου «παρόλο που υπάρχει μεταξύ μοναστηριού και Δημοσίου διαμφισβήτηση για την ιδιοκτησία, το μοναστήρι την πουλάει σε Αγγλους», όπως είχε πει χαρακτηριστικά.
• Στις 10 Δεκέμβρη 2007 το ΚΚΕ καταθέτει Επίκαιρη Ερώτηση προς τους υπουργούς Οικονομίας και ΠΕΧΩΔΕ, στους οποίους θέτει το θέμα και ζητά να παρθούν συγκεκριμένα μέτρα ώστε να ματαιωθεί η επένδυση και να αξιοποιηθεί προς όφελος των κατοίκων της περιοχής.
• Το Γενάρη του 2008 το ΚΚΕ πραγματοποιεί περιοδεία στο Λασίθι και συναντάται με φορείς των Δήμων Σητείας και Ιτάνου σχετικά με την επένδυση στη Μονή Τοπλού. Εκεί, δηλώνει την αντίθεσή του σε αυτό το σχέδιο και τη συμπαράστασή του στους κατοίκους.
• Με Ερώτηση το Μάρτη του 2008 το ΚΚΕ ζητά ανάμεσα σε άλλα από τους υπουργούς ΠΕΧΩΔΕ, Οικονομίας και Αγροτικής Ανάπτυξης να ελέγξουν τη νομιμότητα της σύμβασης μεταξύ του Ιδρύματος και των Αγγλων επενδυτών και να ματαιωθεί η επένδυση.
• Τον Ιούνη του 2008 η Νομαρχιακή Επιτροπή Λασιθίου του ΚΚΕ κάνει κινητοποίηση (με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος) στη διασταύρωση Μονή Τοπλού - Παλαίκαστρο ενάντια στην επένδυση.

Αξίζει να δούμε ένα χρονικό για την παραχώρηση χιλιάδων στρεμμάτων γης, μέσα από σειρά δικαστικών αποφάσεων.

1. Το 1988 το Πολυμελές Πρωτοδικείο Λασιθίου «αναγνωρίζει την Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Παναγία Ακρωτηριανή κυρία συνολικής έκτασης 30.000 περίπου στρ.» με το εξής σκεπτικό:

• Επικαλείται σιγίλιο (πατριαρχικό έγγραφο) σύμφωνα με το οποίο από το 1704 (επί τουρκοκρατίας, δηλαδή) η Μονή με όλα τα κτήματά της υπάγεται στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης και έχαιρε των προνομίων τα οποία απολάμβανε το Πατριαρχείο. Ενα από αυτά τα προνόμια είναι και η απόκτηση κυριότητας επί ακινήτων, χωρίς να υπόκειται σε καμιά άλλη πνευματική ή διοικητική εξάρτηση ή εποπτεία.
• Στη Μονή από την εποχή ήδη της Ενετοκρατίας είχαν παραχωρηθεί εκτάσεις ακινήτων για τη συντήρηση των μοναχών, ενώ στη συνέχεια από άτυπες παραχωρήσεις μοναχών, Χριστιανών, περιήλθαν στη νομή και την κατοχή της ενάγουσας ακίνητα, τα οποία λόγω των προνομίων της δεν απαλλοτριώθηκαν από τους Οθωμανούς.
• Η Μονή έχει εκμισθώσει εκτάσεις σε ιδιώτες από τους οποίους εισέπραττε τα σχετικά μισθώματα.
• Τέλος, το Ελληνικό Δημόσιο από το 1973 έχει προβεί στην αναγκαστική απαλλοτρίωση εκτάσεων που βρίσκονται στις περιοχές που ανήκουν στη Μονή για τις ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού και έχει καταβάλει στη Μονή αποζημίωση, χωρίς το Δημόσιο να προβάλλει δικαιώματα κυριότητας.

Εν ολίγοις, η Μονή Τοπλού, από το 18ο αιώνα περίπου, είναι κυρία της έκτασης αυτής, παρότι μεσολάβησε η επανάσταση του 1821 και η απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους!

2. Ωστόσο, το 1997 το Εφετείο Κρήτης υποχρεώνει τη Μονή να καταβάλλει στο Δημόσιο 128 εκατ. δρχ., τα οποία είχε εισπράξει η Μονή ως αποζημίωση για απαλλοτρίωση. Πρόεδρος του Δικαστηρίου - και αυτό έχει νομίζουμε τη δική του σημασία - ήταν ο νυν επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης:

• Στον Οθωμανικό Αστικό Κώδικα η χρησικτησία (δικαίωμα κυριότητας μετά από κάποια χρόνια χρήσης της γης) δεν αναφέρεται ως τέτοιος τρόπος κτήσης κυριότητας.
• Σύμφωνα με τον Οθωμανικό Νόμο, η κυριότητα των αγρών που είναι δημόσιες γαίες, ανήκε στο Δημόσιο.
• Εξάλλου οι βραχώδεις, χορτολιβαδικές, δασικές εκτάσεις καθώς και το Φοινικόδασος Βάι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αποτελούσαν δημόσιες γαίες, ανήκαν στο Οθωμανικό κράτος και ως τέτοιες περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο μετά την απελευθέρωση της Κρήτης.
• Δεν αποδεικνύεται από την τουρκική νομοθεσία, ότι οι μοναχοί της εναγομένης είχαν δικαίωμα εξουσιάσεως επί τέτοιων εκτάσεων, ούτε ότι οι εκτάσεις αυτές εξουσιάζονταν από τη Μονή. Και τούτο διότι το μεγαλύτερο μέρος τους δεν μπορούσε να εξουσιαστεί από κανένα (απόκρημνο, βραχώδες, άγονο και αδιάβατο από άνθρωπο), ένα άλλο μέρος ήταν δάσος και ένα μικρό μέρος χρησιμοποιούνταν από τη Μονή για βοσκή.

Παρ' όλα αυτά ακολουθούν σειρά δικαστικών αποφάσεων που δικαιώνουν τη Μονή.

3. Το 1998 το Δικαστήριο του Αρείου Πάγου αναιρεί την απόφαση του Εφετείου Κρήτης και αναπέμπει την υπόθεση ξανά στο Εφετείο Κρήτης.

4. Το 1999 το Εφετείο Κρήτης (με άλλη βέβαια σύνθεση) βγάζει εντελώς αντίθετη απόφαση και αναγνωρίζει εκ νέου τη Μονή κυρία ακινήτου περίπου 30.000 στρεμμάτων!

Το 2002 κατατίθεται διά του ειρηνοδίκη Σητείας προς τον εισαγγελέα Πλημμελειοδικών έγκληση του ηγουμένου της ΙΜ Τοπλού, Φιλοθέου Σπανουδάκη, κατά του αρχιτέκτονα Νικολάου Μαντζάκου. Ο αρχιτέκτονας είχε κατηγορήσει τον ηγούμενο για «απιστία, δωροδοκία, απάτη κατ' επάγγελμα».

Στις 11 Μάρτη 1999 στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής ο αρχιτέκτονας Ν. Μαντζάκος, κατήγγειλε ότι:

• Ο τρόπος λειτουργίας των Εθνικών Κληροδοτημάτων συνιστά «διαρκές έγκλημα».
• Οταν ανέφεραν τα «κακώς κείμενα» στην προϊσταμένη αρχή, αντιμετώπισαν τη δυσμένεια των ανωτέρων τους.
• Σε ερώτηση του Προέδρου της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής των Ελλήνων, βουλευτή Ι. Καψή, να αναφέρει παράδειγμα «παρανομίας», «πιέσεων» κλπ, απάντησε κατά λέξη:

«Εχουμε το παράδειγμα του Ιδρύματος Παναγία Ακρωτηριανή στην Κρήτη, το οποίο οικειοποιείται έκταση 30.000 στρ., τα οποία περιλαμβάνουν ολόκληρο το Βάι, πολλά από τα οποία είναι δημόσια. Και αποδεδειγμένα δημόσια, όταν υπάρχει εφετειακή απόφαση, η οποία λέει ότι όλα αυτά, με το Βάι, είναι του Δημοσίου».

Και πρόσθεσε: «Παρ' όλα αυτά, το Ιδρυμα με απόφασή του - και αυτή είναι η κακοδιαχείριση που έλεγα προηγουμένως - λέει ότι είναι δική του έκταση και ότι θέλει να την αξιοποιήσει, να την κάνει οικόπεδα, δηλαδή τουριστική αξιοποίηση».

«Το θέμα έρχεται στο υπουργείο, το χρεώνομαι προσωπικά... και αρχίζει μια κατάσταση επηρεασμού μας και από το Ιδρυμα, τον πρόεδρο του Ιδρύματος - κάποιος ηγούμενος -... με στόχο να εγκρίνουμε εμείς αυτή την παράνομη απόφαση», συνεχίζει.

Λίγες μέρες μετά, στις 15 Μάρτη 1999, σε έγγραφό του ο αρχιτέκτονας ανέφερε στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, κατά λέξη, ότι: «Τα ακίνητα που αξιοποιούνται. Είναι τα ακίνητα (οικόπεδα ή κτίρια) που αξιοποιούνται με διαγωνισμούς, στις περισσότερες περιπτώσεις διαβλητούς, τους οποίους καλείται στη συνέχεια να εγκρίνει ή απορρίψει σύμφωνα με το νόμο, η αρμόδια εποπτεύουσα υπηρεσία του υπουργείου μας».

Και συνεχίζει: «Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε:

1. Την περίπτωση του Ιδρύματος Παναγία η Ακρωτηριανή, όπου το Ιδρυμα οικειοποιήθηκε δημόσια έκταση 10.000 στρ. στο νομό Λασιθίου και με παράνομες διαδικασίες που έχουν καταγγελθεί επίσημα από δικηγόρο μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος, ανέθεσε σε αγγλική εταιρεία την εκμετάλλευση έκτασης 30.000 στρ. με το πρόσχημα της τουριστικής αξιοποίησης.

2. Είναι αναρίθμητες οι περιπτώσεις εκείνες όπου τα ΔΣ των Ιδρυμάτων επέλεξαν τη χειρότερη προσφορά κατά τους διαγωνισμούς αξιοποίησης των ακινήτων τους και στη συνέχεια προσπάθησαν με κάθε τρόπο να εγκριθούν οι αποφάσεις τους αυτές από το υπουργείο μας. Εμείς οι υπογράφοντες, σεβόμενοι την υπογραφή μας, εισηγηθήκαμε απορριπτικά όπου διαπιστώσαμε, ότι υπήρχε παράβαση των κανόνων δικαίου και ηθικής».

Ο αρχιτέκτονας, Ν. Μαντζάκος, ενεργώντας ως μέλος της 11μελούς επιτροπής αξιολογήσεως των προσφορών που είχαν υποβληθεί στο Ιδρυμα για την αξιοποίηση της περιουσίας του, στις 7 Φλεβάρη 1997 δήλωσε κατά λέξη: «Υπήρξαν απαράδεκτες μεθοδεύσεις από το Ιδρυμα σε όλες τις φάσεις εξέλιξης της υπόθεσης με κυρίαρχη μεθόδευση την προσπάθεια καταπάτησης δημόσιας γης».

Στις 29 Μάρτη 1999 καταθέτοντας ενόρκως στον αντιεισαγγελέα Αρείου Πάγου Α. Καπόλα, κατέθεσε μεταξύ άλλων ότι: «Η απόφαση του ΔΣ του Ιδρύματος να αναθέσει την αξιοποίηση, της εις το Ιδρυμα ανηκούσης εκτάσεως, ήταν "παράνομη"».

Στις 25 Απρίλη 2002 κατέθεσε μεταξύ άλλων: «... διαπίστωσα ότι η προκήρυξη, όπως ήταν διατυπωμένη περιείχε ανακρίβειες και συγκεκριμένα ανέφερε ότι το ίδρυμα έχει στην ιδιοκτησία του 25.915 στρ., τη στιγμή που το Ελληνικό Δημόσιο διεκδικούσε μέρος της έκτασης αυτής και δικαιώθηκε για τα 10.000 στρ. από το Εφετείο Κρήτης».

Στις 26 Νοέμβρη 2004 ο αρχιτέκτονας, Ν. Μαντζάκος, εμφανίζεται... μετανοημένος.

Καταθέτει στο Α' Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, ότι «όσα κατέθεσα στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής την 11/3/1999 εναντίον του Ιδρύματος "Παναγία Ακρωτηριανή" και συμπεριέλαβα στο άνω από 15/3/1999 υπόμνημά μου, τα κατέθεσα χωρίς καμιά πρόθεση να θίξω, να προσβάλλω ή να προκαλέσω την ποινική δίωξη των μελών του ΔΣ ή του εγκαλούντος Φιλοθέου - Μιχαήλ Σπανουδάκη. Στην πραγματικότητα οφείλονταν σε κακή από μέρους μου εκτίμηση του φακέλου του διαγωνισμού, τον οποίο είχα χρεωθεί. Λυπάμαι που οι παραπάνω ενέργειές μου συντέλεσαν στην άσκηση ποινικής δίωξης και το διασυρμό των μελών του ΔΣ του Ιδρύματος και είχαν επιπτώσεις στον επηρεασμό της κοινής γνώμης».

Eurokinissi

Η Μονή Τοπλού, που διεκδικεί 30.000 στρέμματα δημόσιας γης

Το ξεπούλημα και η εμπορευματοποίηση των δημόσιων εκτάσεων, όλα όσα έχουν εξελιχθεί στην περιοχή, φέρουν τη σφραγίδα των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, ενώ και ο ΣΥΝ έχει σοβαρές ευθύνες. Χαρακτηριστικό είναι ότι, τον Αύγουστο του 1981, η τότε κυβέρνηση της ΝΔ έφερε στη Βουλή τροπολογία, η οποία προέβλεπε πώς θα γίνεται η ανταλλαγή περιουσίας που ανήκει στο Αγιον Ορος. Βάσει αυτής της τροπολογίας, την οποία διατήρησαν και οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, δρομολογήθηκε η σημερινή πραγματικότητα.

Το σχέδιο της Μονής Τοπλού, που πραγματοποιείται σε συνεργασία με την ιδιωτική εταιρεία «Minoan Group PLC», προβλέπει ότι τα 26.000 στρ. θα παραχωρηθούν για 40 + 40 χρόνια στην εταιρεία και η Μονή θα αποζημιώνεται παίρνοντας μέρος των εσόδων. Θα κατασκευαστούν 7.000 κλίνες, διασκορπισμένες σε 6 τουριστικά χωριά. Οι εγκαταστάσεις θα περιλαμβάνουν συνεδριακό, αθλητικό και διοικητικό κέντρο, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό κέντρο, καθώς και γήπεδα γκολφ. Το συνολικό εγχείρημα θα κοστίσει 1,2 δισ. ευρώ.

Από κινητοποίηση κατά του ξεπουλήματος, που διοργάνωσε πρόσφατα η ΚΟ Λασιθίου του ΚΚΕ

Σύμφωνα με το πόρισμα του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γ. Σανιδά, η Μονή το 1926 είχε στην κατοχή της 3.500 στρ. στην περιοχή, ενώ το Ταμείο Εφέδρων είχε 4.000. Ωστόσο, μετά το 1950, η Μονή σταδιακά εμφανίζει άλλα όρια στις εκτάσεις, με αποτέλεσμα να της κατοχυρωθούν τελικά 30.000 στρ. το 1999 με απόφαση του Εφετείου Κρήτης.

Η διεκδίκηση της δημόσιας γης γίνεται εντονότερη από το 1991. Λίγο αργότερα, η Μονή δημιουργεί το ίδρυμα «Παναγιά Ακρωτηριανή», με στόχο να εκμεταλλευτεί το σύνολο σχεδόν της έκτασης και να προχωρήσει σε επενδύσεις με την αγγλική εταιρεία «Loyalward», η οποία το 2005 μετονομάστηκε σε «Minoan Group PLC». Στη συνέχεια, όμως, εκδίδονται οι δικαστικές αποφάσεις και η μισή έκταση περνά πάλι στο Δημόσιο.

Ωστόσο, ύστερα από παραπομπή του θέματος από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και σχετική του γνωμοδότηση, το Δημόσιο παραιτείται του δικαιώματός του να διεκδικήσει την έκταση! Ετσι, το 1997-1998, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ εγκρίνει τα επιχειρηματικά σχέδια για την τουριστική της αξιοποίηση και επικυρώνει, το 1998, με κύρωση του υπουργείου Οικονομικών, τη συμφωνία ανάμεσα στο ίδρυμα «Παναγιά Ακρωτηριανή» και την αγγλική εταιρεία.

Η υπόθεση «παγώνει» για μερικά χρόνια, εξαιτίας αντιδράσεων που αναπτύχθηκαν. Ωστόσο, το 2006, με Κοινή Υπουργική Απόφαση της κυβέρνησης της ΝΔ, ανάβει ξανά το «πράσινο φως» για να προχωρήσει η κατασκευή της τουριστικής μονάδας, εγκρίνοντας τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

Ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ έχει καταφέρει, από τη μια, να καταγγέλλει και, από την άλλη, να προκρίνει την επένδυση σε βάρος του δημόσιου πλούτου της χώρας. Να τι είχε δηλώσει ο υποψήφιος νομάρχης Λασηθίου με τον ΣΥΝ, Αντώνης Ανηψητάκης:

«... Ειδικά στην περιοχή Τοπλού ιδεατό θα ήταν να γίνει ένα φυσιολατρικό - πολιτισμικό πάρκο, μια πολυδιάστατη επένδυση οικονομική, πολιτισμική, περιβαλλοντική, επιστημονική για ντόπιους και ξένους, τώρα και στο μέλλον, ένα διεθνές υπόδειγμα αειφορίας». «... χρόνια τώρα θέτουμε συστηματικά δημόσια, αλλά και κατ' ιδίαν στις συζητήσεις μας με τον ηγούμενο και τους επενδυτές τις εξής 8 προϋποθέσεις για μια πράγματι αειφορική επένδυση». (Στη συνέχεια αναφέρει αναλυτικά τις προϋποθέσεις)». «...η μέγιστη προσφορά του ιδρύματος (σ.σ. της Μονής Τοπλού) είναι να βοηθήσει ώστε αυτό το έργο να συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής».

Επιπλέον, θυμίζουμε ότι ο τότε νομάρχης Λασηθίου Γιάννης Παπατσάκωνας, που είχε εκλεγεί με κοινό ψηφοδέλτιο ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ, εξέδωσε την άδεια μεταβίβασης της έκτασης από τη Μονή στο Ιδρυμα, παρά το γεγονός ότι η έκταση διεκδικούνταν από το Δημόσιο.