Στο υπαίθριο θέατρο της Γκράβας (Ταϋγέτου 60, σχολικό συγκρότημα Γκράβας) δίνει ραντεβού το Σάββατο 1η Ιούλη στις 9 το βράδυ η θεατρική ομάδα του ΠΑΜΕ «Θέατρο από εργάτες για εργάτες», για να παρουσιάσει το έργο του Ζαν Ζιρωντού «Η τρελή του Σαγιώ».

Οι παραστάσεις θα συνεχιστούν το Σάββατο 8 Ιούλη στο Δημοτικό Κηποθέατρο Νίκαιας (Κύπρου και Προύσης), με την παράσταση να οργανώνεται και να στηρίζεται από την Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας, τη Δευτέρα 10 Ιούλη στο ανοιχτό θέατρο Χαϊδαρίου (Πάρκο Ιστορικής Μνήμης) και το Σαββατοκύριακο 22 και 23 Ιούλη σε θέατρα της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας.

Μια πρωτοβουλία του ΠΑΜΕ που αποδεικνύει και με αυτόν τον τρόπο ότι ο Πολιτισμός, η ενασχόληση με την Τέχνη δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη και δικαίωμα των εργαζομένων...

Η υπόθεση: Μια παρέα αδίστακτων κερδοσκόπων, που ψάχνει τρόπους και συνεργάτες για να αυξήσει τα κέρδη της, αποφασίζει να εκμεταλλευτεί το υπέδαφος και το νερό του Παρισιού. Στην πλατεία του Σαγιώ, σε ένα καφενείο, γίνεται μια συνωμοτική συζήτηση μεταξύ ενός προέδρου, ενός βαρόνου, ενός χρηματομεσίτη και ενός τυχοδιώκτη εξερευνητή... Η ονειροπόλα - και τρελή για τους άλλους - Ορελί αντιλαμβάνεται το σχέδιό τους και αποφασίζει να αναλάβει δράση. Στο πλευρό της οι εξίσου ιδιόρρυθμες φίλες της και απλοί καθημερινοί άνθρωποι της γειτονιάς της...

Στο σκηνοθετικό της σημείωμα η Μαρία Ρήγα αναφέρει μεταξύ άλλων: «Με την "Τρελή του Σαγιώ" ο Ζιρωντού μάς έδωσε ένα έργο προφητικό για την εποχή του και επίκαιρο στο σήμερα, μιας και ακόμα μας βασανίζουν τα ίδια προβλήματα.

Η Τρελή του Σαγιώ, η Ορελί, είναι μια μαχήτρια, μια αγωνίστρια, που είναι αισιόδοξη από επιλογή και όχι από αφέλεια. Είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος, που εναντιώνεται κάθε μέρα σε όποια αδικία συμβαίνει γύρω της. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, το ανυπότακτο πνεύμα της αρνείται να παραδοθεί στην ασχήμια και τη χυδαιότητα που την περιβάλλει και επιμένει να αντικρίζει τη ζωή με χαρά (...).

Η Ορελί και η παρέα της κρατάνε ένα φως αναμμένο και μας δείχνουν τον δρόμο στα σκοτάδια που διανύουμε, μεταδίδοντας το μήνυμα ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν όταν δεν χάνουμε το κουράγιο μας».

Ο Ζιρωντού γράφει το έργο το 1943, μέσα στη γερμανική φασιστική κατοχή, θέλοντας να δημιουργήσει ανάταση και αισιοδοξία στον λαό, που υποφέρει τα πάνδεινα. Με έξυπνο χιούμορ και καυστική σάτιρα καταφέρνει να υπερασπιστεί την άποψη ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε.

«Η τρελή του Σαγιώ» έρχεται να μας δώσει μια λύση, ίσως παραμυθένια, αλλά σίγουρα με τη μεγάλη αλήθεια ότι πρέπει και μπορούμε να σταματήσουν να μπαίνουν τα κέρδη πάνω από τις ζωές μας.

Ποιος θα είναι ο νικητής; Δεν είναι δύσκολο να το φανταστούμε. Σίγουρα αυτοί που τολμούν να προχωρήσουν, να γυρίσουν τον τροχό της Ιστορίας.

Και είναι ο λαός του Σαγιώ που τραγουδάει:

Βλέπεις πως ο αγώνας μας

Τους φέρνει πάντα τρόμο

Συνέχισε να πολεμάς

Η νίκη είναι στον δρόμο.

Μια έκθεση που πλαταίνει τον νου, που βοηθά τον επισκέπτη να προσεγγίσει, να γνωρίσει, να εμβαθύνει στο «σύμπαν» του Ιάννη Ξενάκη (1922 - 2001), ενός από τους σημαντικότερους δημιουργούς του 20ού αιώνα, που με το πολυεπίπεδο και ριζοσπαστικό έργο του χάραξε νέους δρόμους για τον πολιτισμό του 21ου αιώνα, φιλοξενείται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και πραγματοποιείται σε συνεργασία με κορυφαίους μουσικούς θεσμούς από τις δύο πατρίδες του Ξενάκη, το Musee de la Musique - Philharmonie de Paris από τη Γαλλία και το Ωδείο Αθηνών και το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Ερευνας (ΚΣΥΜΕ) από την Ελλάδα.

Στα εγκαίνια, που πραγματοποιήθηκαν την Πέμπτη, παρευρέθηκαν ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, και η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ. Κατά τη διάρκεια της περιήγησής τους στην έκθεση είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν και να συνομιλήσουν με την κόρη του Ι. Ξενάκη, Μάχη, στην οποία μάλιστα προσέφεραν και μια παλιότερη έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής», του 1994, «Ιάννης Ξενάκης, ένα αφιέρωμα του ΕΜΠ σε έναν απόφοιτό του».

Στο ισόγειο του Μουσείου θα παρουσιαστεί η έκθεση «Ιάννης Ξενάκης: Ηχητικές Οδύσσειες», η πρώτη ολοκληρωμένη μεγάλη έκθεση στην Ελλάδα για τον πρωτοπόρο συνθέτη, θεωρητικό της μουσικής, αρχιτέκτονα, μηχανικό, μαθηματικό και έναν από τους πιο προοδευτικούς και δημιουργικούς στοχαστές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Κατά τη δεκαετία του 1950 ο Ξενάκης έσπασε τους κώδικες της σύγχρονης μουσικής και δημιούργησε ένα μουσικό είδος απολύτως δικό του. Αμεσα αναγνωρισμένος από τους ομότεχνούς του και από το κοινό, αλλά και σε διαρκή κατάσταση επανεφεύρεσης και επανάστασης, ο Ξενάκης συνέθεσε ριζοσπαστική μουσική που είναι ταυτόχρονα μια αναφορά στην Αρχαιότητα, μια ωδή στη φύση και στα στοιχεία της, ένας φόρος τιμής στον μοντερνισμό στο ακρότατο σημείο του και ένα όραμα για τη χρήση της τεχνολογίας. Το έργο του, ευρύτατα αναγνωρισμένο διεθνώς, μέχρι σήμερα δεν έχει παρουσιαστεί σε βάθος στην Ελλάδα.

Χωρισμένη σε έξι ενότητες, η έκθεση επικεντρώνεται στο πιο σημαντικό και αντισυμβατικό κομμάτι του έργου του και ρίχνει φως στην προσωπική του ιστορία, καθώς επίσης στην εικαστική, λογοτεχνική και μουσική παραγωγή του, ενώ φιλοξενεί πρωτότυπο και ανέκδοτο υλικό, όπως φωτογραφίες, αρχιτεκτονικά σχέδια, απεικονιστικές παρτιτούρες, μακέτες και ανέκδοτο ακουστικό υλικό.

Επιμέλεια: Μάχη Ξενάκη (Οικογένεια Ιάννη Ξενάκη), Thierry Maniguet (Musee de la Musique - Philharmonie de Paris), Kατερίνα Γρέγου (EMΣΤ).

Παράλληλα, στον 3ο όροφο του Μουσείου φιλοξενείται η έκθεση «Ο Ξενάκης και η Ελλάδα». Η έκθεση διερευνά τη σχέση του Ξενάκη με την Ελλάδα. Ο Ξενάκης στα χρόνια της Κατοχής συμμετείχε στην Αντίσταση, έλαβε μέρος στις μάχες του Δεκέμβρη και είχε τραυματιστεί σοβαρά από αγγλική οβίδα. Το επόμενο διάστημα έζησε σε καθεστώς ημιπαρανομίας και αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι το φθινόπωρο του 1947. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο. Επέστρεψε μετά από 27 χρόνια αυτοεξορίας.

Ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να δει μοναδικά τεκμήρια, όπως πρωτότυπες χειρόγραφες επιστολές και κείμενα του Ξενάκη, άρθρα, παρτιτούρες, προγράμματα εκδηλώσεων, φωτογραφίες, ηχογραφήσεις, βίντεο, αλλά και αντικείμενα, όπως η Πολυαγωγία (UPIC), το ηλεκτρονικό σύστημα σύνθεσης που εφηύρε ο ίδιος.

Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης (ΕΜΣΤ) και Στέλλα Κουρμπανά (Ωδείο Αθηνών - ΚΣΥΜΕ).

Οι εκθέσεις θα διαρκέσουν έως τις 7 Γενάρη.

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τη σουηδική εταιρεία BIS η νέα δισκογραφική δουλειά της βιολονίστα Δανάης Παπαματθαίου - Μάτσκε και του πιανίστα Ούβε Μάτσκε, με τίτλο «Bridges», η οποία συγκεντρώνει έργα για βιολί και πιάνο τεσσάρων Ελλήνων ή ελληνικής καταγωγής συνθετών της διασποράς.

Με αφορμή τη συγκεκριμένη κυκλοφορία είχαμε τη χαρά και την τιμή να συνομιλήσουμε με τον Ούβε Μάτσκε, καθηγητή στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, σολίστ πιάνου, ο οποίος έχει δώσει πολυάριθμα ατομικά ρεσιτάλ σε μεγάλα μουσικά κέντρα όπως Μόσχα, Αμβούργο, Μόναχο, Βερολίνο, Λειψία και Δρέσδη, ενώ έχει συμπράξει και με σημαντικές ορχήστρες ευρωπαϊκών χωρών καθώς και με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και την Ορχήστρα των Χρωμάτων. Επίσης, τα τελευταία χρόνια είναι και «καλλιτεχνικό δίδυμο» με την κόρη του, Δανάη Παπαματθαίου - Μάτσκε, χαρίζοντάς μας μοναδικές εκτελέσεις και εμφανίσεις.

Ο Ούβε Μάτσκε, ο οποίος σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Μουσικής «Φραντς Λιστ» της Βαϊμάρης και με κρατική υποτροφία ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ακαδημία «Φραντς Λιστ» της Βουδαπέστης, μας μίλησε για τη νέα δισκογραφική τους δουλειά, για τη συνεργασία του με την κόρη του Δανάη, αλλά και για τη μουσική εκπαίδευση στην Ελλάδα και τις υποδομές που υπάρχουν...

-- «Bridges» είναι ο τίτλος της νέας σας δισκογραφικής δουλειάς που κυκλοφορεί από την γνωστή σουηδική εταιρεία BIS. Τι περιλαμβάνει;

-- Η νέα δισκογραφική δουλειά της βιολονίστα Δανάης Παπαματθαίου - Μάτσκε (βοηθός καθηγητή στην Ανώτατη Σχολή Μουσικής και Θεάτρου Αμβούργου) και του πιανίστα Ούβε Μάτσκε (καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) περιλαμβάνει έργα για βιολί και πιάνο Ελλήνων και ελληνικής καταγωγής συνθετών της διασποράς.

Ολα τα έργα του CD έχουν δημιουργηθεί το χρονικό διάστημα 1948 - 2009 από συνθέτες με ελληνικές ρίζες. Τα περισσότερα από αυτά γράφτηκαν μακριά από τον τόπο γέννησης των συνθετών και έχουν εμπνευστεί εκτός από βιώματα της καταγωγής από επιρροές και πολιτιστικά ρεύματα του νέου περιβάλλοντός τους.

Επίσης, όλα τα έργα της συλλογής διαφέρουν ριζικά μεταξύ τους: Συναντάμε την ευρηματική φολκλορική νεωτερικότητα της σονάτας του Boris Papandopulo δίπλα στην αυστηρή δωδεκάφθογγη μουσική γλώσσα του Ντίνου Κωνσταντινίδη, τον βυζαντινοπρεπή μοντερνισμό του Δημήτρη Τερζάκη και τη λαϊκή μουσική παράδοση του Αιγαίου σε περίτεχνη διασκευή από τον Γιάννη Κωνσταντινίδη (γνωστός στους περισσότερους ως Κώστας Γιαννίδης). Με λίγα λόγια, το CD αυτό αποτελεί μια συλλογή σπάνιων και ιδιαίτερα αξιόλογων έργων.

-- Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο ρεπερτόριο; Τι είναι αυτό που σας γοητεύει περισσότερο στους συνθέτες που επιλέξατε;

Η ιδέα για την παραγωγή αυτή ξεκίνησε κατά τη διάρκεια εκπόνησης της διδακτορικής διατριβής της Δανάης με θέμα τους Ελληνες και ελληνικής καταγωγής συνθέτες της διασποράς με έργο μετά το 1950 και ειδικότερα με την ερμηνεία επιλεγμένων έργων για βιολί και πιάνο του Ντίνου Κωνσταντινίδη και του Boris Papandopulo. Οι ηχογραφήσεις των δύο αυτών έργων που πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη για τις ανάγκες της διατριβής στάλθηκαν στον καλλιτεχνικό διευθυντή της δισκογραφικής εταιρείας BIS και κατόπιν εκδήλωσης ενδιαφέροντος της εταιρείας συμφωνήθηκε η παραγωγή ενός Super Audio CD διάρκειας 75 λεπτών με τον τίτλο «BRIDGES» με το υψηλότατο τεχνικό επίπεδο που διακρίνει την BIS Records. Δίπλα στα έργα των Boris Papandopulo και Ντίνου Κωνσταντινίδη προστέθηκαν τα έργα του Δημήτρη Τερζάκη Sonata infernale και «Λόγια στον άνεμο» (έργο αφιερωμένο από τον συνθέτη στην Δανάη) και την Δωδεκανησιακή Σουίτα του Γιάννη Κωνσταντινίδη. Το γοητευτικό στοιχείο όλων αυτών των συνθέσεων είναι το ιδιαίτερο μουσικό ιδίωμα με το οποίο εκφράζεται ο κάθε συνθέτης, χαρτογραφώντας με τον τρόπο αυτό ξεχωριστές διαδρομές με ετερόκλητες αισθητικές επιρροές.

-- Με την Δανάη είστε ένα σταθερό καλλιτεχνικό σχήμα. Η συνεργασία και συνύπαρξη στη σκηνή με την κόρη σας διευκολύνει τη διαδικασία προετοιμασίας ή την καθιστά πιο περίπλοκη;

-- Στη δική μας περίπτωση υπάρχει μια μακρόχρονη συνεργασία, η οποία χαρακτηρίζεται από οικειότητα αλλά και από αφιλτράριστες εντάσεις που δημιουργεί πάντα η συγγενική σχέση. Το αίσθημα αυτό της αμεσότητας νομίζω είναι το πλέον καθοριστικό. Χωρίς πολλές κουβέντες, σχεδόν ενστικτωδώς, πραγματώνεται η ερμηνευτική διαδικασία, μετουσιώνοντας κοινά βιώματα και συναισθήματα σε καλλιτεχνική πράξη.

-- Είστε καθηγητής στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Πώς βλέπετε τη μουσική εκπαίδευση και τις υποδομές που υπάρχουν για την ανάπτυξη της τέχνης της μουσικής στην Ελλάδα;

-- Η παρουσία της λεγόμενης κλασικής μουσικής στην Ελλάδα, είτε στην εκπαίδευση, είτε σε χώρους πολιτισμού, είναι σχετικά περιορισμένη σε σχέση με εκείνη των άλλων χωρών του δυτικού κόσμου, κύρια λόγω διαφορετικής ιστορικής εξέλιξης της χώρας. Τις τελευταίες δεκαετίες, με την ίδρυση σημαντικών μουσικών κέντρων, όπως είναι τα Μέγαρα Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, αλλά και άλλων πολιτιστικών κέντρων στην περιφέρεια, τη λειτουργία πανεπιστημιακών μουσικών τμημάτων και μουσικών σχολείων έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση ανάπτυξης της λόγιας μουσικής στην Ελλάδα.

Παρ' όλα αυτά, με το πρόσχημα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης οι χρηματοδοτήσεις στον τομέα της δημόσιας εκπαίδευσης και του Πολιτισμού συνεχώς συρρικνώνονται. Επιπλέον, επί σειρά ετών παρατηρείται ότι με πολιτική βούληση των εκάστοτε κυβερνήσεων αλλάζουν τα πλαίσια λειτουργίας πολλών δομών προς όφελος της ιδιωτικής κερδοσκοπίας. Πιστεύω ότι το φαινόμενο αυτό εξηγείται μόνο ως συνειδητή νεοφιλελεύθερη πολιτική επιλογή. Ενας μεγάλος αριθμός Ελλήνων καλλιτεχνών είναι αναγκασμένος να εκπατριστεί για αναζήτηση καλύτερων συνθηκών εργασίας και δημιουργίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα μεγάλο μέρος αποφοίτων της τάξης μου στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας βρίσκεται σε χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Ελάχιστοι από αυτούς θα γυρίσουν πίσω. Ολα αυτά θα έπρεπε να ανησυχούν και να κινητοποιούν την ελληνική κοινωνία διεκδικώντας πόρους στήριξης Παιδείας και Πολιτισμού.

-- Την περίοδο της πανδημίας προετοιμάσατε με τους φοιτητές σας και παρουσιάσατε 13 διαδικτυακά ρεσιτάλ με τις 32 σονάτες του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. Ηταν μια από τις ξεχωριστές καλλιτεχνικές στιγμές που «άνθισαν» εκείνη την περίοδο. Πώς δουλέψατε; Τι «γεύση» σάς άφησε;

-- Η ιδέα της παρουσίασης του συνόλου των 32 Σονατών του L. v. Beethoven (1770-1827) με την ευκαιρία της επετείου των 250 χρόνων από την γέννηση του μεγάλου συνθέτη είναι, για να είμαι ειλικρινής, μια ανάμνηση παρόμοιας παρουσίασης στα φοιτητικά μου χρόνια στην Ανώτατη Σχολή «Franz Liszt» στη Βαϊμάρη της τότε Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας του 1977, όπου συμμετείχα ερμηνεύοντας δύο σονάτες σε έναν παρόμοιο επετειακό «κύκλο Beethoven».

Η πρόταση του 2020 περιελάμβανε συναυλίες από φοιτητές ειδίκευσης πιάνου στο Πανεπιστήμιο, αλλά και σε άλλες αίθουσες πολιτισμού στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Λόγω πανδημίας αναβλήθηκαν δύο προσπάθειες προγραμματισμού ζωντανών συναυλιών σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Τελικά, μια τρίτη προσπάθεια ευοδώθηκε λόγω της θετικής εισήγησης του νέου τότε καλλιτεχνικού διευθυντή του ΜΜΘ Κ. Χρήστου Γαλιλαία για παραγωγή 13 διαδικτυακών ρεσιτάλ αποκλειστικά από ενεργούς φοιτητές ειδίκευσης πιάνου του Τμήματος ΜΕΤ τις πρώτες μέρες Ιουνίου του 2021, όταν όλες οι αίθουσες συναυλιών ήταν κλειστές λόγω covid. Η προσπάθεια αυτή αποδείχθηκε ένα τεράστιο καλλιτεχνικό project για τον μικρό αριθμό φοιτητών πιάνου, στο οποίο δοκιμάστηκαν τα όρια αντοχής και δυνατοτήτων μας. Παρ' όλα αυτά μπορέσαμε να ολοκληρώσουμε το μεγαλόπνοο αυτό καλλιτεχνικό και παιδαγωγικό εγχείρημα, όμως αυτό αποδεικνύεται από τα 13 αναρτημένα ρεσιτάλ στο site του ΜΜΘ σε ένα υποδειγματικό θα έλεγα επίπεδο, αποδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο τις δυνατότητες που προσφέρει το σύστημα της δωρεάν δημόσιας ανώτατης μουσικής εκπαίδευσης στη χώρα μας.

-- Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

-- Θέλω να πιστεύω ότι έχω ακόμα την αντοχή για προσφορά στη μουσική εκπαίδευση και παράλληλα στη μουσική ζωή της χώρας που έγινε η δεύτερη πατρίδα μου. Μαζί με την Δανάη προγραμματίζουμε το επόμενο χρονικό διάστημα συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την προβολή του CD μας, αρχής γενομένης στις 7 Ιουλίου στο Φεστιβάλ του δήμου Σκοπίων, προσκεκλημένοι της Ελληνικής Πρεσβείας στη Βόρεια Μακεδονία.