Στη σημερινή ενότητα «Κομματική Ζωή και Δράση», ο «Ριζοσπάστης» «ταξιδεύει» στην Ευρυτανία με το Τμήμα Ισοτιμίας και Χειραφέτησης των Γυναικών της ΚΕ του ΚΚΕ, παρακολουθεί την ολοκλήρωση των εργασιών για την ανάδειξη του νεκροταφείου της Νοσοκομειούπολης στον Γράμμο και καταγράφει την εξόρμηση της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ σε σταθμούς του ΗΣΑΠ με την ανακοίνωση - καταγγελία για την άθλια κατάσταση στον Ηλεκτρικό και στις αστικές συγκοινωνίες ευρύτερα.

Στον Αγιο Σώστη, στη σκιά της Χελιδόνας, στο βάθος η Καλιακούδα

Για δεύτερη φορά φέτος το Τμήμα της ΚΕ του ΚΚΕ για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση των Γυναικών οργάνωσε επίσκεψη τιμής και μνήμης σε τόπους όπου το επαναστατικό κίνημα της χώρας μας έγραψε λαμπρές σελίδες, με ξεχωριστό αποτύπωμα τη συμμετοχή των γυναικών σ' αυτόν τον αγώνα.

Την ξενάγηση στους τόπους έκανε ο Θανάσης Λεκάτης, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Παρούσες ήταν τα μέλη του Τμήματος για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση των Γυναικών, με την ιδιαίτερη συμβολή τους στην προετοιμασία και στην οργάνωση της επίσκεψης, ανάμεσά τους η Βιβή Δάγκα, μέλος της ΚΕ, επικεφαλής του Τμήματος και βουλευτής, και η Χριστίνα Σκαλούμπακα, μέλος της ΚΕ.

Στην επίσκεψη συναντήθηκαν παλιές συντρόφισσες που είχαν να ανταμώσουν δεκαετίες, απόγονοι μαχητριών του ΔΣΕ που συμμετείχαν στις μάχες που δόθηκαν. Ξεχωριστό τόνο σε όλες τις εκδηλώσεις έδιναν οι δεκάδες νέες συντρόφισσες του ΚΚΕ και της ΚΝΕ με τη νεανική ορμή τους.

Πεδίο κίνησης ήταν αυτήν τη φορά η Ευρυτανία, με ειδική αποστολή να δούμε από κοντά τον χώρο όπου κινήθηκαν την άνοιξη του 1948 οι νέες μαχήτριες από τα έμπεδα του ΔΣΕ, στην περιοχή «Βαλκάνια», νότια της Καλιακούδας, σπάζοντας τον ασφυκτικό κλοιό του αστικού στρατού, που εκείνη την περίοδο έβαζε σε εφαρμογή το σχέδιο «Χαραυγή», με στόχο να εγκλωβίσει και να συντρίψει τον ΔΣΕ. Σε αυτήν την τιτάνια προσπάθεια των γυναικών στη Ρούμελη, των μαχητών και των μαχητριών του ΔΣΕ, ήταν αφιερωμένη η επίσκεψη.

Ενημέρωση στην Τσιγκλίστα για το Αρχηγείο Στερεάς του ΔΣΕ και την πορεία των γυναικών για το σπάσιμο του κλοιού της «Χαραυγής»

Το ιστορικό πλαίσιο παρουσίασε στην εκδήλωση ο Κώστας Σαρρής, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Επόμενη στάση ήταν οι Κορυσχάδες, όπου βρισκόταν η έδρα του Εθνικού Συμβουλίου της ΠΕΕΑ. Στη Ρούμελη δημιουργήθηκαν λαογέννητοι θεσμοί, τα Λαϊκά Συμβούλια και Λαϊκά Δικαστήρια, και με τη συμμετοχή γυναικών. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα απέκτησαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι οι γυναίκες, αλλά και οι νέοι 18 ετών και άνω, ενώ στην Κυβέρνηση του Βουνού αναδείχθηκαν και οι πρώτες γυναίκες βουλευτές στην Ελλάδα.

Από την καλύβα του Στεφανή στη Σπερχειάδα, όπου συγκροτήθηκε η πρώτη ανταρτοομάδα με τον Αρη, μέχρι τη Μονή Κλειστών στη Χασιά, που ήταν η έδρα της ΚΕ του ΕΑΜ τον Δεκέμβρη του '44, από τις διαδρομές στον Ελικώνα έως τις πλαγιές της Πάρνηθας, όπου πολεμούσε το τάγμα του Κρόνου, από τον Μώλο της Φθιώτιδας και τα χωριά γύρω από το Σμόκοβο έως το «τρίγωνο» του Διαμαντή (Οίτη, Γκιώνα, Βαρδούσια), από τα καλύβια του Χοντρογιάννη, απέναντι στο Βελούχι κι από κει μέχρι κάτω την Καλιακούδα και τη Χελιδόνα, από το Μικρό Χωριό έως τη Ροσκά, τα Δολιανά, την Τσιγκλίστα (Σκοπιά), τη Δομνίστα και το Κρίκελο, από τα υψώματα του Φονιά, το Πυργούλι, τη Σαράνταινα μέχρι πάνω στις Ράχες...

Ολα συνδέθηκαν σε μια αφηγηματική γραμμή, έτσι που ο επισκέπτης και η επισκέπτρια βίωναν τον στίχο «Αντάρτης, κλέφτης, παλικάρι πάντα είναι ο ίδιος ο λαός». Τα 800 χιλιόμετρα που διανύθηκαν - από τα οποία τα 400 ήταν πάνω στα βουνά - ήταν ένα ταξίδι από την ίδρυση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, την απελευθέρωση τον Δεκέμβρη του '44 έως τις μεγάλες μάχες της κορυφαίας ταξικής αναμέτρησης του προηγούμενου αιώνα, του αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Ακολουθώντας τα βήματα μιας γενιάς που με την πάλη της άφησε ανεξίτηλα ίχνη σε κάθε σπιθαμή γης. Μιας γενιάς που περπάτησε, πολέμησε, μάτωσε με έναν και μόνο σκοπό: Την κοινωνική απελευθέρωση, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Ορισμένες από τις «στιγμές» αυτής της κρίσιμης δεκαετίας της ταξικής πάλης στη χώρα μας, της δεκαετίας '40 - '50 στην Ευρυτανία, αποτυπώθηκαν στο αναμνηστικό που προετοίμασε ο Ομιλος «Πίνδος», ο οποίος γεννήθηκε το 2006 με σκοπό την προστασία και διάδοση των αγωνιστικών και πολιτιστικών παραδόσεων του λαού μας.

Η εκδήλωση προσέλκυσε το έντονο ενδιαφέρον του λαού της περιοχής, στα βουνά της οποίας γράφτηκαν ορισμένες από τις πιο ένδοξες σελίδες των αγώνων του λαού τη δεκαετία του 1940. Παρευρέθηκαν συγγενείς αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού, όπως και αντιπροσωπεία του Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση των Γυναικών, στο πλαίσιο διήμερης επίσκεψης στην Ευρυτανία. Πριν την εκδήλωση πραγματοποιήθηκε κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο των Κορυσχάδων.

Την ανάγκη διατήρησης της ιστορικής μνήμης, ως πραγματικού πλούτου και επαναστατικής αγωνιστικής εμπειρίας του λαού μας, τόνισε ανοίγοντας την εκδήλωση ο Κώστας Καραμαγκιόλας, Γραμματέας της ΚΟ Ευρυτανίας.

Στην προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας και γραψίματός της με βάση τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα της αστικής τάξης στάθηκε ξεκινώντας την ομιλία του ο Κώστας Σαρρής, ο οποίος κάνοντας αναφορά σε πρόσφατο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή τόνισε:

«Τα γεγονότα της δεκαετίας του 1940 φαίνεται να έχουν την τιμητική τους στο Καρπενήσι αυτήν την περίοδο. Στα τέλη Μάρτη πραγματοποιήθηκε εδώ ένα συνέδριο για τα "80 χρόνια από την καταστροφή της πόλης" από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής τον Αύγουστο του 1944. Πολλά ειπώθηκαν από τους συμμετέχοντες για τις "εθνικές και ευρωπαϊκές διαστάσεις", όπως διαπίστωναν, του Ολοκαυτώματος του Καρπενησίου, αλλά κυρίως για την "εμπειρία της καταστροφής", το "τραύμα" των θυμάτων και την "ιστορική μνήμη". Εχουν οπωσδήποτε την αξία τους όλα αυτά.

Ωστόσο, υπάρχει κάτι που έλειπε από αυτό το συνέδριο. Ενώ περιγραφόταν η μεθοδευμένη πρακτική των κατοχικών στρατευμάτων, τόσο γερμανικών όσο και ιταλικών (αλλά και βουλγαρικών στη Βόρεια Ελλάδα), να προβαίνουν σε θηριωδίες και ολοκαυτώματα με στόχο να τρομοκρατήσουν τους πληθυσμούς. Ενώ αντιπαραβαλλόταν το ολοκαύτωμα του Καρπενησίου με άλλα αντίστοιχα, ελληνικών αλλά και ξένων χωριών και κωμοπόλεων, από τα ναζιστικά στρατεύματα. Ενώ προβλήθηκε πλήθος προσωπικών μαρτυριών, τόσο από την "εμπειρία της καταστροφής" όσο και από την τραυματική ιστορική της μνήμη. Εκείνο που έμεινε σε δεύτερο πλάνο, ως δήθεν γνωστό και δεδομένο, αλλά που ουσιαστικά παρακάμφθηκε και έντεχνα αποσιωπήθηκε, ήταν η ολόψυχη αντίσταση του λαού της στον φασίστα κατακτητή. Η συστράτευση του λαού της με το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ. Η εποποιία, αργότερα, του ΔΣΕ της Ρούμελης. Εκείνο που σφράγισε δηλαδή την Ιστορία του Καρπενησίου και της Ευρυτανίας στη δεκαετία του 1940».

Τόνισε επίσης ότι «το ΚΚΕ μελετά σε βάθος την Ιστορία του, την Ιστορία του εργατικού - λαϊκού κινήματος της πατρίδας μας αλλά και του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, με στόχο να βγάλει πολύτιμα συμπεράσματα για "τους σεισμούς που μέλλονται να 'ρθουν". Προσεγγίζει με κριτικό πνεύμα το παρελθόν του, όπως τα προβλήματα στη στρατηγική του αντίληψη κατά τη δεκαετία του 1940, που αποτυπώνονται ανάγλυφα και στη συγκρότηση της ΠΕΕΑ».

Μέλη του Κόμματος και της ΚΝΕ βρέθηκαν μεταξύ άλλων στους σταθμούς Ομόνοια, Αττική, Ν. Ιωνία, Καλλιθέα κ.ά. διακινώντας πλατιά τη σχετική ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ.

Εργαζόμενοι που πήγαιναν στις δουλειές τους και όσοι χρησιμοποιούσαν τους σταθμούς έπαιρναν την ανακοίνωση δηλώνοντας την αγανάκτησή τους για τις συνθήκες που επικρατούν στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ενώ όλοι είχαν να καταθέσουν τις αρνητικές εμπειρίες όπως στον Ηλεκτρικό με βλάβες, καθυστερήσεις και συνωστισμό, την έλλειψη κλιματισμού και την ασφυκτική ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο με τις υψηλές θερμοκρασίες.

Εκ μέρους του ΚΚΕ αναδείχθηκε η συνειδητή πολιτική επιλογή απαξίωσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, καθώς σε καμιά περίπτωση προτεραιότητα δεν είναι η φθηνή, γρήγορη, άνετη και ασφαλής μεταφορά του λαού, αλλά η εμπορευματοποίηση των Μεταφορών και η στροφή τους με βάση τις ανάγκες της πολεμικής εμπλοκής.

Παράλληλα, η ΤΟ Μεταφορών της ΚΟ Αττικής πραγματοποίησε περιοδείες στα αμαξοστάσια του ΗΣΑΠ προκειμένου να συζητήσει με τους εργαζόμενους.

Τo KKE καλεί τους εργαζόμενους στις αστικές συγκοινωνίες και ευρύτερα τον λαό να οργανώσουν την πάλη τους για ποιοτικές, σύγχρονες, φθηνές, ασφαλείς και αποκλειστικά δημόσιες συγκοινωνίες.

Τούτοι οι τάφοι δεν μαρτυρούν το μάταιο μιας άτυχης ζωής.

Τούτοι δω, οι μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ, έδωσαν την ίδια τους τη ζωή παλεύοντας για υψηλότερα ιδανικά, για έναν κόσμο δίκαιο, σοσιαλιστικό.

Γράμμος, ύψωμα Σκάλα. 26 έως 29 Ιούνη 2025. Στις παρυφές της Νοσοκομειούπολης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Ακριβώς κάτω από το βόρειο πολυβολείο που υπεράσπιζε τη Νοσοκομειούπολη.

Ηρθαν και πάλι εδώ. Δεκάδες σύντροφοι από κάθε γωνιά της χώρας. Για να ολοκληρώσουν ένα έργο, να εκπληρώσουν ένα χρέος σε κάθε νεκρό μας, που τον λογίζουμε ζωντανό μέσα από τις ανεξίτηλες πράξεις του.

Ηρθαν εδώ για να αναδείξουν τους τάφους των 40 συντρόφων μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ που άφησαν την τελευταία τους πνοή στο Νοσοκομείο του ΔΣΕ, αφού πρώτα είχαν δώσει κάθε ικμάδα της ζωής τους στο πεδίο της ένοπλης πάλης για να ανθρωπέψει ο άνθρωπος.

Ετσι, πλάι στην ήδη λαμπρή ανάδειξη της Νοσοκομειούπολης και στο υπαίθριο μουσείο, στέκει τώρα λαμπρό και το νεκροταφείο των συντρόφων που έφτασαν έως εδώ έχοντας ήδη ματώσει τον αντίπαλο σε όλα τα χιλιόμετρα του μετώπου, από την Κόνιτσα μέχρι το Νεστόριο και από το Μέτσοβο μέχρι τις ψηλές κορφές του Γράμμου, στις 75 μέρες της μάχης το καλοκαίρι του 1948.

Κάθε τάφος φροντίστηκε και στολίστηκε με αγριολούλουδα του Γράμμου. Η περίμετρος σημειώθηκε με μια εικαστική παρέμβαση, που συνδέει τη μάχη που δόθηκε με την ατσαλένια θέληση των μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ.

Ολοκληρώνοντας τις εργασίες για την ανάδειξη του νεκροταφείου, εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ ο Δημήτρης Γόντικας ευχαρίστησε όλους όσοι συνέβαλαν στην αποκάλυψη και ανάδειξη του χώρου του νεκροταφείου της Νοσοκομειούπολης του ΔΣΕ στον Γράμμο, όπως επίσης όλους όσοι συνέβαλαν όλα αυτά τα χρόνια στην ανάδειξη της ίδιας της Νοσοκομειούπολης.

Ιδιαίτερα τους τεχνικούς και επιστήμονες που με τη γνώση τους συνέβαλαν στην ανάδειξη όλου αυτού του μεγαλείου στον Γράμμο: Την αρχιτέκτονα Δέσποινα Τσιρώνη, τον γλύπτη Αντώνη Μυρωδιά και τον Λεωνίδα Λεοντάρη, που έκαναν τον σχεδιασμό και συνέβαλαν στην υλοποίηση του έργου στον χώρο.

«Εκπληρώνουμε» - είπε - «ένα ακόμα χρέος προς τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας για την ηρωική του δράση και προσφορά.

Αυτές ακριβώς τις μέρες, πριν 77 χρόνια, είχε φουντώσει εδώ στον Γράμμο η μεγάλη μάχη.

Ο Γράμμος καιγόταν απ' τα κανόνια του αντιπάλου, των Αμερικανών, των Εγγλέζων, των ιμπεριαλιστών που σχεδίαζαν σε έναν μήνα το πολύ να εξοντώσουν τον ΔΣΕ.

Φλεγόταν όμως και από τη φλόγα και τη θέληση των μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ, του στρατηγικού τους σχεδιασμού να υπερασπιστούν τις θέσεις τους με κάθε τίμημα, με την ίδια τη ζωή τους, με τις ιδέες και τους σκοπούς του Κόμματός μας, του ΚΚΕ, να υπερασπιστούν τον λαό απ' αυτήν τη βάρβαρη επιδρομή των ιμπεριαλιστών και της αστικής τάξης.

Μέσα σ' αυτόν τον σχεδιασμό ήταν και η δημιουργία της Νοσοκομειούπολης, όπου πάνω από 5.000 μαχητές πέρασαν και σώθηκαν πολλές ζωές χάρη στην αυτοθυσία των υγειονομικών. Δυστυχώς δεν έγινε κατορθωτό το θαυματουργό νυστέρι του Τζαμαλούκα και του Πετρόπουλου να σώσει όλες τις ζωές και υπήρχαν απώλειες. Ανάμεσά τους είναι οι 40 σύντροφοι, τιμημένοι νεκροί, που βρίσκονται εδώ μπροστά μας.

Τους τιμάμε, δεν ξεχνάμε τον ηρωισμό τους, την αυτοθυσία τους, την προσφορά τους, την παλικαριά τους, τη λεβεντιά τους. Επεσαν στην πρώτη γραμμή τέτοιες μέρες. Καθένας απ' αυτούς έχει τη δική του ιστορία και συμμετοχή σ' αυτόν τον μεγάλο αγώνα. Πέρασαν στην αθανασία, μαζί με τους χιλιάδες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ. Στο πρόσωπό τους τιμάμε όλους όσοι έπεσαν σ' αυτήν την άνιση και σκληρή μάχη».

Με την ανάδειξη και του νεκροταφείου στο ύψωμα Σκάλα αριθμούνται πλέον σε 6 τα επισκέψιμα ταφικά μνημεία που έχουν κατασκευαστεί από το ΚΚΕ στην ευρύτερη περιοχή Γράμμος - Βίτσι. Στη Φλώρινα, στην Καλλιθέα της Πρέσπας, στο χωριό Κώττα, στο Νεστόριο, στη Θεοτόκο των Μαστοροχωρίων και τώρα στο Λιανοτόπι, στο ύψωμα Σκάλα του Γράμμου.

Μαζί με τα μνημεία και μουσεία σε Θεοτόκο, Κεφαλοχώρι, Χάρο Κοτύλης, Νεστόριο, Μάλι Μάδι, Βατοχώρι, Πύλη, Πυξό και Βροντερό, συγκροτούν ένα σύνολο μνημειακών τοπόσημων - οδηγών για τους ήδη χιλιάδες επισκέπτες που καταφτάνουν στην περιοχή για να αποδώσουν τιμές στον ηρωικό αγώνα του ΔΣΕ.