ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ 4ΣΕΛΙΔΟ «ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ»:

ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ - ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ: Συνεχίζουν να πέφτουν βροχή τα προνόμια στους εφοπλιστές

ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ: Χορός εκατομμυρίων, καραμπόλες και κονταροχτυπήματα μακριά από τις λαϊκές ανάγκες

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ: Θα ενταθεί η αντιπαράθεση των ΗΠΑ με Ρωσία και Κίνα

ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ - ΠΕΡΣΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ: Σε νέα περίοδο παζαριών των αστικών τάξεων

Ηδη συζητείται στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής νομοσχέδιο του υπουργείου Ναυτιλίας με τίτλο «Ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική στον νησιωτικό χώρο, διατάξεις για συμμόρφωση με υποχρεώσεις διεθνούς ναυσιπλοΐας και την αναβάθμιση ΛΣ - ΕΛ.ΑΚΤ. και ειδικές ρυθμίσεις για την ψηφιοποίηση και εν γένει ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής ναυτιλίας στη μετά-COVID εποχή».

Το νομοσχέδιο μεταξύ άλλων προβλέπει χρηματοδοτικά πακέτα για τους εφοπλιστές των επιβατηγών πλοίων είτε από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων είτε από κοινοτικά κονδύλια με πρόσχημα «την κάλυψη επιτακτικών αναγκών θαλάσσιων ενδομεταφορών με σκοπό τη διασφάλιση ελάχιστης θαλάσσιας συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης του νησιωτικού χώρου». Το όλο πρόγραμμα ονομάζεται «Νέαρχος» και έρχεται να προστεθεί σε όλα τα προηγούμενα που τους έχει εξασφαλίσει η κυβέρνηση: Στη μείωση κατά 50% των οργανικών συνθέσεων χειμώνα - καλοκαίρι, όπως και στο «ζεστό» χρήμα (επιδοτήσεις για «άγονες γραμμές», μεταφορικό ισοδύναμο, έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις κ.ά.) που μόνο για το 2020 έχει ξεπεράσει τα 200 εκατ. ευρώ, χώρια τις απευθείας αναθέσεις, όπου δύσκολα μαθαίνει κανείς τι εισέπραξαν τελικά. Μάλιστα, ο υπουργός, Γ. Πλακιωτάκης, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου ανακοίνωσε ότι θα δοθούν στους εφοπλιστές έξτρα 50 εκατ. ευρώ!

Στο ίδιο νομοσχέδιο όπου προσφέρονται στους εφοπλιστές απλόχερα εκατομμύρια, για τους ναυτεργάτες προβλέπονται η παράταση της αναστολής των συμβάσεών τους στα πλοία της ακτοπλοΐας, τους οποίους το υπουργείο καλεί να ζήσουν με κάτι παραπάνω από 500 ευρώ - καθώς οι... αναξιοπαθούντες εφοπλιστές θεωρούνται «επιχειρήσεις που πλήγηκαν από την πανδημία» - και η ανάλογη μείωση των Δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα.

Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου έρχονται και πάλι να ικανοποιήσουν αξιώσεις των εφοπλιστών, μερικές μόλις μέρες απ' όταν ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ), Μ. Σακέλης (μιλώντας στις 12 Γενάρη στην παρουσίαση της μελέτης για την επιβατηγό ναυτιλία από το ΙΟΒΕ), ζητούσε γενναίο μερτικό για τους εφοπλιστές των επιβατηγών πλοίων από τα «αναπτυξιακά προγράμματα, εθνικά ή ευρωπαϊκά», όπως και «τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού μας πλαισίου», πάγια αξίωση των εφοπλιστών που αφορά την επέκταση του καθεστώτος των ποντοπόρων πλοίων και στα ακτοπλοϊκά - επιβατηγά, και εμποδίζουν την επιβολή του οι αγώνες των ναυτεργατών. Ζήτησε ακόμα «σωστή αποζημίωση των πλοίων όταν επιβάλλονται δρομολόγια ή δεν είναι δυνατόν αυτά να διακοπούν», δηλαδή αύξηση του «ζεστού» χρήματος που εισπράττουν.

Τις απαιτήσεις των εφοπλιστών ήρθε να ενισχύσει και η μελέτη του ΙΟΒΕ, όπου με διάφορα στοιχεία, που δείχνουν πόσο «μεγάλο πλήγμα» δέχτηκε η «επιβατηγός ναυτιλία» από την πανδημία, προσπαθεί να στοιχειοθετήσει πόσο αναγκαία είναι η στήριξή της με νέα προνόμια, την ώρα που οι ναυτεργάτες θα παίρνουν ως «αντάλλαγμα» νέα πλήγματα στα δικαιώματά τους.

Την ίδια μέρα, στις 12/1, ο υπουργός Ναυτιλίας, Γ. Πλακιωτάκης, προανήγγειλε ότι έρχεται «νέα δέσμη μέτρων» για τη «στήριξη της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής ποντοπόρου ναυτιλίας».

Σύμφωνα με τη σχετική υπουργική ανακοίνωση, «τα νέα μέτρα, στον πυρήνα των οποίων βρίσκονται η άρση αντικινήτρων και ο εξορθολογισμός διαδικασιών που σχετίζονται με την επιλογή της ελληνικής σημαίας, θα ενσωματωθούν στο υφιστάμενο σταθερό και συνταγματικά κατοχυρωμένο θεσμικό πλαίσιο νηολόγησης ποντοπόρων πλοίων. Τα μέτρα παρέχουν μεγαλύτερη ευελιξία στους όρους απασχόλησης πληρωμάτων, αντανακλούν βέλτιστες διεθνείς πρακτικές στο καθεστώς φορολογίας αλλοδαπών πληρωμάτων και προάγουν τη ναυτική εκπαίδευση».

Με τις «βέλτιστες διεθνείς πρακτικές» που αναφέρει η ανακοίνωση εννοεί πως κυβέρνηση και εφοπλιστές θέλουν και στα πλοία με ελληνική σημαία οι όροι αμοιβής και οργανικής σύνθεσης των πληρωμάτων να είναι αντίστοιχοι με τις «σημαίες ευκαιρίας» Λιβερίας, Μάλτας, Παναμά κ.ά., δηλαδή συνθήκες γαλέρας για τους ναυτεργάτες, που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους και την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.

Με άλλα λόγια, μετά το ελεύθερο που έδωσε η κυβέρνηση στους εφοπλιστές των ποντοπόρων πλοίων, με νομοθετική ρύθμιση τη καλοκαίρι, να καταργούν τις ελληνικές κλαδικές ΣΣΕ των ναυτεργατών, εφαρμόζοντας για τα πληρώματα μέχρι και το βαθμό του ανθυποπλοιάρχου τις συμβάσεις πείνας της ITF, με βάση τις οποίες για να φτάσει ο ναύτης να πάρει λίγο πάνω από 1.000 δολάρια το μήνα χρειάζεται να συμπληρώσει πάνω από 100 ώρες υπερωριακής απασχόλησης, τώρα φαίνεται ότι έρχεται να ξεμπερδεύει μια και καλή με ό,τι έχει σχέση με ΣΣΕ και συγκροτημένα δικαιώματα στα πλοία. Βέβαια σε αυτά έρχονται να προστεθούν και διάφορα δωράκια, όπως συνέχιση φοροαπαλλαγών κ.ά.

Μάλιστα, όπως εξηγεί στις ανακοινώσεις του ο Γ. Πλακιωτάκης, «μολονότι η ελληνική πλοιοκτησία διατηρεί την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία της, σήμερα μόνο το 16,7% της ελληνόκτητης χωρητικότητας φέρει την ελληνική σημαία. Η δέσμη μέτρων στοχεύει στην αντιστροφή της εικόνας αυτής». Καταλήγει σημειώνοντας πως «θέλουμε να περάσουμε στους Ελληνες πλοιοκτήτες ένα ισχυρό μήνυμα ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι κοντά τους, ακούει τις ανάγκες τους».

Τα νέα μέτρα εντάσσονται στη στρατηγική της λεγόμενης «γαλάζιας οικονομίας» της ΕΕ και υπηρετούν το στόχο της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής σημαίας, με την κυβέρνηση να επιχειρεί να βαφτίσει το κρέας ψάρι, παρουσιάζοντας πως μέσα από εκεί μπορούν τάχα να υπηρετηθούν τα συμφέροντα και των ναυτεργατών, να ανοίξουν νέες θέσεις εργασίας κ.ο.κ.

Ακριβώς τα αντίθετα βέβαια δείχνει η έως τώρα πείρα, με τους εφοπλιστές να σπάνε τα κοντέρ της κερδοφορίας με βάση όσα εξασφαλίζουν διαδοχικά όλες οι κυβερνήσεις για να εκμεταλλεύονται πάμφθηνη εργατική δύναμη, όπως και τα υπόλοιπα προνόμια (πλήρης φοροασυλία, απαλλαγή ασφαλιστικών εισφορών, επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις κ.ο.κ.).

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ναυτιλιακού Τύπου (11 Γενάρη) ο ελληνόκτητος στόλος εισήλθε στο 2021 ως κυρίαρχος στην παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία, με 3.968 πλοία, 340,8 εκατομμύρια τόνους dw και 199,6 εκατ.gross tonnage χωρητικότητα και με 158 πλοία να είναι υπό ναυπήγηση συνολικής χωρητικότητας 13,01 gross tonnage. Από το 2000 έως το 2020 αυξήθηκε κατά 12% όσον αφορά τον αριθμό πλοίων και κατά 126% όσον αφορά τη χωρητικότητα. Αποτελεί το 54,3% του ευρωπαϊκού στόλου και το 19,7% του παγκόσμιου. Κάθε χρόνο το 20% - 25% των αγορών πλοίων είναι από ελληνικά συμφέροντα.

Ομως, οι ναυτεργάτες αυτό που έχουν «εισπράξει» από όλη αυτή την ανάπτυξη και κερδοφορία είναι η διαρκής επίθεση στο σύνολο των εργασιακών τους δικαιωμάτων και των θέσεων εργασίας τους.

Εχουν να δουν υπογραφή ΣΣΕ από το 2010 καθώς οι εφοπλιστές με την αμέριστη βοήθεια των ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού στην ΠΝΟ, αρνούνται να υπογράψουν τη Σύμβαση.

Μειώνονται συνεχώς οι οργανικές συνθέσεις και οι μισθοί, πλήττονται στα συνδικαλιστικά τους δικαιώματα, ενώ απελευθερώθηκαν οι μαζικές απολύσεις στα καράβια, «κατόρθωμα» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ αυτό.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι Ελληνες ναυτεργάτες καταστρώματος (ναύκληροι, κυβερνήτες, ναύτες κ.ά.), δηλαδή οι ναυτεργάτες με συγκροτημένα δικαιώματα, στα ποντοπόρα πλοία από 2.662 που ήταν το 1994, το 2018 είχαν μείνει 459! Συνολικά στο ίδιο διάστημα η απώλεια των θέσεων εργασίας για τους ναυτεργάτες έφτασε τις 18.431, ποσοστό 47,11%.

Ο «απόηχος» άλλωστε των σφοδρών ανταγωνισμών, που μόνο κινδύνους σηματοδοτούν για το λαό, αποτυπώνεται γλαφυρά και στην περίπτωση των σχεδίων για τα κέντρα logistics που συνδέονται με τη «βασική πύλη» εισόδου για τη χώρα, αυτή του λιμανιού του Πειραιά.

Το σχέδιο για το εμπορευματικό κέντρο στο Θριάσιο που είχε προωθήσει η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αν και αρχικά φαινόταν ότι βάδιζε προς υλοποίηση μετά την έγκριση της σχετικής σύμβασης από τη Βουλή, έχει πλέον «παγώσει» στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της ΕΕ (DG Comp), η οποία σύμφωνα με πληροφορίες φέρεται να θέτει εμπόδια στην ολοκλήρωση της σύμβασης επικαλούμενη... το «πολύ χαμηλό τίμημα» που προέβλεπε να καταβληθεί στο Ελληνικό Δημόσιο.

Υπενθυμίζουμε ότι η εν λόγω έκταση, ιδιοκτησίας ΓΑΙΑΟΣΕ (θυγατρική εταιρεία του ΟΣΕ που έχει αναλάβει τη διαχείριση ακινήτων του οργανισμού), παραχωρήθηκε στη θυγατρική της «ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ» και της «Goldair Cargo» έναντι τιμήματος 31 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 10 εκατ. θα καταβληθούν εφάπαξ και τα υπόλοιπα ως ετήσιο μίσθωμα για την έκταση. Επίσης, η σύμβαση προβλέπει επένδυση 150 εκατ. ευρώ σε διάστημα 5 ετών, για σύγχρονες εγκαταστάσεις logistics, από εταιρεία του Ομίλου Μυτιληναίος.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το κέντρο του Θριασίου Πεδίου αποτελεί τμήμα του βασικού Διαδρόμου του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών Ανατολή/Ανατολική Μεσόγειος. Το εν λόγω δίκτυο συνδέει την Κεντρική Ευρώπη με λιμάνια της Βόρειας Θάλασσας, της Βαλτικής, της Μαύρης και της Μεσογείου Θάλασσας. Εστιάζει στην ανάπτυξη αυτών των λιμανιών ως σημαντικών πλατφορμών «πολυτροπικής εφοδιαστικής» και στη σύνδεση οικονομικών κέντρων στην Κεντρική Ευρώπη με τις θαλάσσιες οδούς.

Κι ενώ η σύμβαση για το εμπορευματικό κέντρο στο Θριάσιο βρίσκεται ακόμη υπό εξέταση στις αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΕ, πολύ πρόσφατα προέκυψαν πληροφορίες για ένα νέο σχέδιο κατασκευής εμπορευματικού κέντρου σε κοντινή έκταση στον Ασπρόπυργο από εταιρεία αμερικανικών συμφερόντων.

Πρόκειται για έκταση 290 στρεμμάτων που στεγάζει εργοστασιακές εγκαταστάσεις της «Χαλυβουργίας Ελλάδος» (Μάνεσης) στον Ασπρόπυργο, δίπλα στα ΕΛΠΕ, η οποία αναμένεται να περάσει στα «χέρια» του αμερικανικού επενδυτικού fund «H.I.G. Capital», το οποίο θα αναλάβει αντίστοιχα τις τραπεζικές οφειλές της εταιρείας ύψους 140 εκατ. ευρώ προς Εθνική και Πειραιώς.

Πληροφορίες που είδαν πολύ πρόσφατα το φως της δημοσιότητας αναφέρουν ότι το αμερικανικό fund σκοπεύει να κατασκευάσει σύγχρονες εγκαταστάσεις logistics μέσα σε δύο χρόνια από την οριστική απόκτηση της έκτασης στον Ασπρόπυργο, με σκοπό να εξελιχθεί σε «πρωταγωνιστή της αγοράς», αναλαμβάνοντας το μεταφορικό έργο της αποθήκευσης, διαλογής και διακίνησης των εμπορευμάτων που εισέρχονται στη χώρα μέσω του λιμανιού του Πειραιά και προορίζονται για τις υπόλοιπες αγορές της ΕΕ.

Φυσικά και το «μπάσιμο» μιας εταιρείας αμερικανικών συμφερόντων στη διακίνηση των εμπορευμάτων από Πειραιά προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από τη δραστηριοποίηση της κινεζικής COSCO στο λιμάνι του Πειραιά, στο πλαίσιο της δικής της στρατηγικής για το «Δρόμο του Μεταξιού».

Πόσο μάλλον που η προσπάθεια της κινεζικής εταιρείας να στήσει δικό της εμπορευματικό κέντρο, σε έκταση που γειτνιάζει με αυτήν που θέλουν να αξιοποιήσουν «ΕΤΒΑ» και «Goldair», το λεγόμενο «Θριάσιο 2», έχει επίσης «παγώσει», με την Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) να επικαλείται στη σχετική της απόφαση πως δεν τεκμαίρεται η αναγκαιότητα υλοποίησης του έργου, δεδομένου ότι ανατρέπει τον εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό οργανωμένου δικτύου logistic centers, καθώς σε πολύ μικρή απόσταση χιλιομετρικά, στην περιοχή του Θριασίου, έχει δρομολογηθεί η υλοποίηση του «Θριασίου 1», που μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του Ικονίου.

Να υπενθυμίσουμε συγκεκριμένα ότι το σχέδιο για το «Εμπορευματικό Κέντρο Θριάσιο ΙΙ» προβλέπει αυτό να αναπτυχθεί σε μια έκταση μεγαλύτερη από εκείνη που προορίζεται για το «Θριάσιο 1», ενώ διαθέτει σιδηροδρομικές γραμμές, ηλεκτροκίνηση, έτοιμες αποθήκες και διοικητικά κτίρια και γενικότερα έτοιμες υποδομές προς αξιοποίηση. Παράλληλα, έχει συνολικό εμβαδόν 1.758.240 τ.μ. (δεύτερη μεγαλύτερη ενιαία έκταση της Αττικής μετά το «Ελ. Βενιζέλος»), ενώ διεκδικούνταν από τρεις επενδυτές, την «Piraeus Europe Asia Rail Logistic LTD» (Pearl), θυγατρική της COSCO, την «Goldair Cargo» και την «Damco» (Ομιλος Kοπελούζου).

Το βασικό σενάριο προς το παρόν αναφέρει ότι το «Θριάσιο 2» θα προχωρήσει μόνο στην περίπτωση που το «Θριάσιο 1» λάβει έγκριση από την ΕΕ. Σε διαφορετική περίπτωση το πιθανότερο είναι ότι θα πάμε για νέο διαγωνισμό, ο οποίος θα αφορά και τις δύο εκτάσεις «πακέτο». Πάντως, στον βαθμό που ευσταθούν τα σενάρια περί αμερικανικού ενδιαφέροντος για την κατασκευή άλλου εμπορευματικού κέντρου στον Ασπρόπυργο, τότε το πιθανότερο είναι ότι θα υπάρξει γενικότερη αναθεώρηση σχεδίων.

Αν και η κυβερνητική εναλλαγή όπως επίσης και η πανδημία έχουν αλλάξει τα δεδομένα, οι βασικοί σχεδιασμοί για την ανάπτυξη εμπορευματικών κέντρων στη χώρα, σε παράλληλη ανάπτυξη και διασύνδεση με τις σιδηροδρομικές μεταφορές και τις λιμενικές υποδομές - που επίσης μπαίνουν στο επίκεντρο σφοδρών ανταγωνισμών - παραμένουν βασικό στοιχείο του «στρατηγικού στόχου» για τη μετατροπή της Ελλάδας σε «διαμετακομιστικό εμπορευματικό κόμβο».

Το βασικό σχέδιο - που πέρα από επιμέρους διαφωνίες αποτελεί κοινό στόχο κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης με τις ευλογίες ΕΕ και ΗΠΑ - προβλέπει μια σειρά από επενδύσεις στον τομέα των Μεταφορών και των Logistics, που περιλαμβάνει το σύνολο των σημερινών υποδομών μεταφορών της χώρας (δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηρόδρομοι) από βορρά προς νότο και από ανατολή προς δύση, τη δημιουργία νέων και ταυτόχρονα την κατασκευή έξι συνολικά μεγάλων εμπορευματικών κέντρων, σε άμεση σύνδεση με τις κεντρικές αρτηρίες οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών.

Ο σχεδιασμός προβλέπει την ολοκλήρωση κατασκευής της διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Ειδομένη για μεταφορά εμπορευμάτων από και προς το λιμάνι του Πειραιά, τη σιδηροδρομική σύνδεση του λιμανιού της Πάτρας, τη «σιδηροδρομική Εγνατία», που αποσκοπεί στη σύνδεση του λιμένα της Ηγουμενίτσας με την Αλεξανδρούπολη και με όλους τους κάθετους άξονες εξόδου με τις βαλκανικές χώρες, καθώς και την Κωνσταντινούπολη, και τη σιδηροδρομική σύνδεση της Αλεξανδρούπολης με τα βουλγαρικά λιμάνια της Βάρνας και του Μπουργκάς στη Μαύρη Θάλασσα και του Ρούσε στον Δούναβη, για την ενίσχυση των εμπορευματικών ροών από και προς τη Μαύρη Θάλασσα, με παράκαμψη των Στενών του Βοσπόρου.

Σκοπός, όπως έχει ειπωθεί στο πρόσφατο παρελθόν, είναι να καταστεί η Ελλάδα ένα «συνεχές εμπορευματικό κέντρο» που θα συνδέει 4 λιμάνια, 6 αεροδρόμια και 4 μεγάλα κέντρα Logistics, όπου το Θριάσιο θα αποτελεί τον πρώτο και μεγαλύτερο σταθμό των εμπορευμάτων που θα καταφθάνουν στο λιμάνι του Πειραιά. Από κει κι έπειτα ο σχεδιασμός προβλέπει την κατασκευή ενός ακόμη βασικού εμπορευματικού κέντρου στη Θεσσαλία, της οποίας κρίνεται σημαντικός ο ρόλος ως ενδιάμεσου σταθμού φορτοεκφόρτωσης εμπορευμάτων, το πρώην στρατόπεδο Γκόνου στη Θεσσαλονίκη και ακόμη τρία, σε Αλεξανδρούπολη, Πάτρα και Ηγουμενίτσα.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι παραπάνω σχεδιασμοί αφήνουν «απέξω» τις εργατικές και λαϊκές ανάγκες, τόσο των εργαζομένων στις μεταφορές και στις υποδομές, όσο και ευρύτερα του λαού για ασφαλείς μεταφορές και φτηνά προϊόντα. Η μετατροπή της Ελλάδας σε ένα «ενιαίο εμπορευματικό κέντρο» με κριτήριο την κερδοφορία των ομίλων μπορεί να είναι ένα σχέδιο που θα επιφέρει τεράστια κέρδη στους τελικούς αναδόχους των υποδομών, ωστόσο στο λαό θα μείνει ο «λογαριασμός» για τη δημιουργία και λειτουργία τους, τα εργασιακά «κάτεργα» για τους εργαζόμενους σε αυτά, αλλά και η «βαριά σκιά» των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που δεν προμηνύει τίποτα καλό για το λαό.

Ο προτεινόμενος υπουργός Εξωτερικών της νέας κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν, Αντονι Μπλίνκεν, στην ακρόασή του στη Γερουσία έβαλε στο στόχαστρο Κίνα και Ρωσία

«Αν εγκριθεί η υποψηφιότητά μου, θα ενισχυθεί ως βασική μας προτεραιότητα η επαναθεώρηση της θέσης ισχύος μας στις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας και της Ανατολικής Μεσογείου», τόνισε, υποστηρίζοντας ότι είναι πολύ σημαντική «η διασφάλιση της αποτρεπτικής μας δύναμης κατά μήκος όλης της νότιας και ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ και της συνεχιζόμενης κινητικότητάς μας προς αντιμετώπιση κρίσεων» και ξεκαθαρίζοντας: «Η θέση ισχύος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί "κλειδί" για την αποτροπή της ρωσικής επιθετικότητας». Μάλιστα, μεταξύ άλλων, υπογράμμισε ότι «στους στρατηγικούς στόχους που προωθεί η Ρωσία (μέσω των σχεδίων της) στη Μαύρη Θάλασσα είναι και το να ενισχύσει την πρόσβασή της στη Μεσόγειο και να διευκολύνει την υπεράσπισή της». Ενώ περιγράφοντας ακόμα πιο ολοκληρωμένα την όξυνση του ανταγωνισμού με ένα βασικό αντίπαλο της αστικής τάξης που εκπροσωπεί, τόνισε:

«Στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ρωσία αναζητά τρόπους να διευρύνει τις ικανότητές της να αποκτήσει δύναμη, να επιδείξει την πειραματική της προσέγγιση με (νέους) πιθανούς εταίρους και να επιδράσει προς όφελός της σε μια ποικιλία διπλωματικών και περιφερειακών εξελίξεων... Οι ναυτικές της επιχειρήσεις σε Μαύρη Θάλασσα και Ανατολική Μεσόγειο επιδιώκουν επίσης να διατηρήσουν την πίεση ως μέρος της συνεχιζόμενης επιχείρησής της για την αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας και της Γεωργίας, να προκαλέσουν τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους και την ελευθερία κινήσεών τους και να συνθέσουν τα απαραίτητα εκείνα "κομμάτια" που θα περιπλέξουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ...».

Η «επαναθεώρηση» της αμερικανικής θέσης ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο αφορά την προώθηση στρατιωτικών - διπλωματικών - οικονομικών σχεδιασμών που υπηρετούν τη γεωπολιτική κυριαρχία απέναντι στη Ρωσία αλλά και την Κίνα, που τα τελευταία χρόνια διεισδύουν ακόμα πιο αποφασιστικά στην περιοχή. Η ανακοπή της ραγδαίας τους διείσδυσης είναι βασική προτεραιότητα (και) για τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, όπως περιέγραψε σε αντίστοιχη κατάθεση και ο υποψήφιος για νέος ΥΠΕΞ, Αντονι Μπλίνκεν, που μεταξύ άλλων κατέληξε να περιγράψει ως «ουσιαστική πρόκληση» τις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας.

Καθόλου τυχαία, μάλιστα, ο Μπλίνκεν είπε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα εξετάσει το αποτέλεσμα που θα έχουν οι κυρώσεις που πρόσφατα αποφασίστηκαν για την Αγκυρα (στο πλαίσιο του CAATSA) μετά την αγορά των ρωσικών συστημάτων «S-400» και πρόσθεσε ότι «θα προσδιορίσουμε αν θα χρειαστεί να γίνει κάτι περισσότερο...».

Ομως, η «αυστηρότητα» που η κυβέρνηση Μπάιντεν εμφανίζεται να εξετάζει ως ενδεχόμενη τακτική της απέναντι στην Τουρκία, δεν αποτελεί ούτε έκπληξη ούτε τίποτα πρωτοφανές. Στις σχέσεις των δύο συμμάχων κυριαρχούν σημαντικές αντιθέσεις εδώ και καιρό, ενώ η ρευστότητα που τις χαρακτηρίζει είναι ενδεικτική ευρύτερων ανταγωνισμών και αναδιατάξεων που οξύνονται, όπως δείχνει και η κατάσταση συνολικά στο ΝΑΤΟ, στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρώπη κ.τ.λ. Είναι, άλλωστε, σταθερό χαρακτηριστικό κάθε λυκοσυμμαχίας, διμερούς ή πολυμερούς, να ράβεται και να ξηλώνεται ανάλογα με το πώς και το αν κάθε φορά εξυπηρετούνται τα συμφέροντα καθενός από τους λύκους που συμμαχούν...

Ωστόσο, πλήθος αμερικανικών αναλύσεων εφιστούν την προσοχή εδώ και καιρό στην κυβέρνηση Μπάιντεν, ότι πρέπει να εκτιμήσει τις συνέπειες από κάθε αλλαγή στις σχέσεις της με την Αγκυρα, μελετώντας το προβάδισμα ή τα πλεονεκτήματα που αυτή μπορεί να προσφέρει στην Κίνα ή τη Ρωσία.

Χαρακτηριστική είναι, μεταξύ άλλων, η αρθρογραφία στο αμερικανικό πολιτικό περιοδικό «Foreign Policy» που από τον περασμένο Νοέμβρη σημείωνε: «Ο Μπάιντεν δεν μπορεί να αποφύγει τον Ερντογάν, αλλά μπορεί να διατηρήσει σε τροχιά την αμερικανο-τουρκική σχέση...».

Μεταξύ άλλων, το συγκεκριμένο άρθρο παρατηρούσε: «Σε οποιονδήποτε επανακαθορισμό της πολιτικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, ο ρόλος που η Τουρκία θα επιλέξει να παίξει θα είναι σημαντικός - προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Αποτελεί τη μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής, με ένα ΑΕΠ που φτάνει τα 750 δισ. δολάρια. Εχει επιδείξει - συχνά προς έκπληξη της Ουάσιγκτον - μια θέληση να χρησιμοποιήσει "σκληρή δύναμη" για να επιδράσει στη δυναμική της περιοχής. Συνορεύει με το Ιράν, το Ιράκ, τη Συρία και γειτνιάζει με τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία αποτελεί έναν λογικό σταθμό στο δίκτυο της Κίνας "Μία Ζώνη - ένας Δρόμος". Η Τουρκία βρίσκεται σε μια θέση - από φυσικής και πολιτικής πλευράς - που μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη της ρωσικής δύναμης προς το Νότο και της κινεζικής ισχύος προς τη Δύση. Αυτό που για καιρό κατέστησε την Τουρκία σημαντικό εταίρο των ΗΠΑ έχει προσελκύσει και την προσοχή της Ρωσίας και της Κίνας. Αληθινά, για κάθε εξωτερικό παρατηρητή, η συνεργασία της Αγκυρας θα μπορούσε να βελτιώσει την ικανότητά του να εκπληρώσει τις πολιτικές του επιδιώξεις στη Μέση Ανατολή. Πρόσθετη πρόκληση για τη Μόσχα και το Πεκίνο είναι η ευκαιρία να εκμεταλλευτούν τις παρούσες διαφορές μεταξύ Αγκυρας και Ουάσιγκτον για να βαθύνουν το χάσμα που μεγαλώνει στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ...».

Το άρθρο του «Foreign Policy» παρέθετε μια σειρά από παραδείγματα για τη σημασία και το περιθώριο που Μόσχα και Πεκίνο εντοπίζουν στις σχέσεις τους με την Αγκυρα, αλλά και για την ανταπόκριση που εκείνη δείχνει (π.χ. εκτός από την αγορά των ρωσικών «S-400», ξεχώριζε την απροθυμία της να ακολουθήσει τις αμερικανικές «προειδοποιήσεις» κατά της κυριαρχίας της «Huawei» στα δίκτυα 5G). Ακόμα, εντόπιζε με ανησυχία την «πρωτοβουλία» με την οποία σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή δρουν, «συχνά ακόμα και ο ένας κατά του άλλου», ξεχωρίζοντας τις «έχθρες» της Τουρκίας με τη Σαουδική Αραβία, ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (για των οποίων βέβαια την αντιμετώπιση προχωρούν μια σειρά από προσπάθειες, όπως δείχνουν και οι εξελίξεις στις σχέσεις του Ισραήλ με αραβικές χώρες κ.τ.λ.).

Παρατηρώντας ότι «μια νοσταλγία για τη συμμαχία που ΗΠΑ - Τουρκία μοιράζονταν στο παρελθόν θα ήταν παραπλανητική» το «Foreign Policy» κατέληγε ότι «το ίδιο θα ήταν και η υπόθεση πως μόνη εναλλακτική είναι η εχθρότητα μεταξύ τους (...) Η πραγματικότητα ειδικά για το άμεσο μέλλον, ακόμα και αν σταθεροποιηθεί, είναι ότι η σχέση ΗΠΑ - Τουρκίας θα είναι πιο μεταβατική από ό,τι παλιότερα. Αυτό θα απαιτήσει μεγαλύτερη βούληση από αυτήν που σήμερα υπάρχει για να δοθεί προτεραιότητα στην εργασία για ήσυχους συμβιβασμούς, στην έγκαιρη διαβούλευση, ώστε να αποφευχθεί η όξυνση των διαφωνιών και η περεμπόδιση της εξέλιξης κάθε διαφωνίας σε υπαρξιακή απειλή για την ίδια τη διμερή σχέση...».

Copyright 2019 The Associated

Από την πρόσφατη συνάντηση των ηγετών της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ

Τα τελευταία δεδομένα της πολυ-παραγοντικής εξίσωσης στην περιοχή παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς υπάρχει κινητικότητα σε διάφορα μέτωπα, μεταξύ άλλων και ενόψει των κινήσεων που αναμένεται να κάνει η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ του Τζο Μπάιντεν.

Σε ό,τι αφορά το Παλαιστινιακό, θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως η νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ «θα χτίσει» πάνω στις λεγόμενες «συμφωνίες του Αβραάμ» που οδήγησαν και επίσημα στην ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν, Μαρόκο και Σουδάν. Αναμένεται επίσης να αξιοποιήσει τμήματα της λεγόμενης «συμφωνίας του αιώνα» που παρουσίασε πριν από ακριβώς έναν χρόνο το επιτελείο του πρώην Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Το όραμα του Τραμπ περί «συμφωνίας» αρχικά φάνηκε να επιδιώκει τη διαπραγμάτευση λύσης για το Παλαιστινιακό με όρους δυσβάσταχτους για την Παλαιστινιακή Αρχή. Εκ των πραγμάτων απέδειξε ότι αποσκοπούσε στο να λύσει τα χέρια του Ισραήλ και μοναρχιών του Κόλπου, ώστε να κάνουν και επίσημα ό,τι έκαναν επί χρόνια στο παρασκήνιο: Μπίζνες σε διάφορα επίπεδα και συνεργασίες σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών, παρά το ρεσιτάλ υποκρισίας περί της προτεραιότητας που υποτίθεται πως έδιναν στον αγώνα του Παλαιστινιακού λαού για ελεύθερη και ανεξάρτητη πατρίδα.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο προτεινόμενος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Αντονι Μπλίνκεν, καταθέτοντας στη Γερουσία επιβεβαίωσε πως η νέα κυβέρνηση θα εξακολουθήσει να αναγνωρίζει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και πως η αμερικανική πρεσβεία θα παραμείνει στην κατεχόμενη πόλη.

Συνεπώς το όποιο ισραηλινο-παλαιστινιακό παζάρι ξεκινήσει εντός του 2021 θα ξεκινήσει από τα πεπραγμένα της πρώην κυβέρνησης Τραμπ και τα νέα δεδομένα που διαμορφώνουν οι «συμφωνίες του Αβραάμ».

Το πότε θα ξεκινήσει επίσημα (όπως αναμένεται) μία ισραηλινο-παλαιστινιακή διαπραγμάτευση είναι πρόωρο να το εκτιμήσει κανείς από τώρα. Είναι ωστόσο λογικό να επακολουθήσει τις εξελίξεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη για βουλευτικές εκλογές στις 22 Μάη, για προεδρικές εκλογές στις 31 Ιούλη και για εκλογές του νέου Εθνικού Συμβουλίου της Οργάνωσης Απελευθέρωσης Παλαιστίνης στις 31 Αυγούστου. Είναι πολύ λογικό το όποιο παζάρι να ξεκινήσει όταν θα έχουμε αποτυπωμένο και κοινοβουλευτικά το πολιτικό αποτύπωμα της νέας ηγεσίας των Παλαιστινίων και στη Λωρίδα της Γάζας και στη Δυτική Οχθη.

Σε αυτό το πλαίσιο θα κινηθούν και οι εξελίξεις στο υπό διαμόρφωση ρευστό πολιτικό σκηνικό του Ισραήλ, ενόψει των νέων, πρόωρων (τέταρτων κατά σειρά) γενικών εκλογών της 23ης Μάρτη.

Ο πρωθυπουργός και ηγέτης του δεξιού Λικούντ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, κεφαλαιοποιεί πολιτικά τα κέρδη που αποκόμισε από τις «συμφωνίες του Αβραάμ», αφού φαίνεται πως ρυμουλκεί πλέον και ένα αξιοσέβαστο τμήμα των Αράβων ψηφοφόρων του Ισραήλ. Επιπλέον επιδιώκει να υπάρξει ευθυγράμμιση με τη νέα κυβέρνηση Μπάιντεν στα ζητήματα του Παλαιστινιακού αλλά και στις σχέσεις με το Ιράν και τις μοναρχίες του Κόλπου.

Οι αντίπαλοί του πολιτικά είναι αποδυναμωμένοι και σε διαδικασία ενδοαστικής ζύμωσης που σχηματοποιεί νέα πολιτικά κόμματα ή μετακινήσεις βουλευτών από το Λικούντ προς π.χ. το κόμμα «Νέα Ελπίδα» του Γκιντόν Σάαρ, πρώην στελέχους του Λικούντ. Ο δε πρώην επικεφαλής του (επίσης δεξιού) «Γαλανόλευκου μπλοκ», που ήταν εταίρος ως αντιπρόεδρος και υπουργός Αμυνας στην απερχόμενη κυβέρνηση Νετανιάχου, Μπένι Γκαντς, έχει εξασθενίσει πολιτικά και δίνει μάχη για εκπροσώπηση στη νέα 120μελή Κνέσετ. Οι Εργατικοί καταγράφουν πτωτικές τάσεις, έχουν εσωκομματικές έριδες και η πρόταση σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης της κρίσης που επιταχύνθηκε και από την πανδημία δεν έχει ιδιαίτερη απήχηση, στην κοινωνία που σε γενικές γραμμές συντηρητικοποιείται.

Το ίδιο διάστημα, αυξημένο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι εξελίξεις στην περιοχή του Περσικού. Κρίσιμο ζήτημα είναι οι ανταγωνιστικές σχέσεις μοναρχιών του Κόλπου με το Ιράν και κυρίως οι σχέσεις του Ιράν με τις ΗΠΑ.

Η νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ έχει εκφράσει, στα λόγια, «επιθυμία» για επαναφορά στη διεθνή συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Εκτοτε όμως έχουν περάσει... έξι χρόνια, ενώ έχουν και «χρονικές προθεσμίες» που είχαν τεθεί λήγουν τα επόμενα ελάχιστα χρόνια. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ισχυρίζεται πως θέλει να επιστρέψει, αφού όμως πρώτα το κάνει το Ιράν! Το καλεί μάλιστα να την εφαρμόσει μολονότι αναγνωρίζει τα ζητήματα που άνοιξε η επιλογή του πρώην Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποχωρήσει μονομερώς από τη διεθνή συμφωνία του 2015 τον Μάη του 2018, ασκώντας στην Τεχεράνη την επικίνδυνη πολιτική της «υπέρτατης πίεσης». Μπορεί ο Τραμπ να έφυγε, αλλά η πίεση που άσκησε δεν αναμένεται να μειωθεί ούτε εύκολα ούτε γρήγορα. Το παζάρι ωστόσο μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν είναι αναμενόμενο και από ό,τι φαίνεται δεν θα περιοριστεί στο πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά και στο πυραυλικό και σε θέματα γεωπολιτικής επιρροής και περιφερειακής επεκτατικής πολιτικής του Ιράν (Υεμένη, Συρία, Λίβανος κ.α.). Αυτά, άλλωστε, τα απαιτούσε και ο πρώην Πρόεδρος Τραμπ, αυτά αναμένεται να απαιτήσει ο διάδοχός του, Μπάιντεν. Ο Μπάιντεν χτες εκδήλωσε την πρόθεσή του να έχει σύντομα συνομιλίες με ξένους ηγέτες σχετικά με τον τρόπο προσέγγισης του Ιράν και την πιθανή επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας του 2015.

Σε ό,τι αφορά το παζάρι μοναρχιών του Κόλπου με το Ιράν (που και αυτό οδεύει στις 18 Ιούνη στη διεξαγωγή προεδρικών εκλογών), είναι θέμα χρόνου να ξεκινήσει.

Την περασμένη Δευτέρα ο Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ Θάνι, υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ (στενός σύμμαχος της Τουρκίας), δήλωσε στην τηλεόραση του «Bloomberg» ότι είναι πρόθυμος να μεσολαβήσει μεταξύ των χωρών του Κόλπου και του Ιράν, ώστε να αποκλιμακωθεί η ένταση και να ξεκινήσει μία νέα περίοδος συνεργασίας. Το Κατάρ μπορεί να παίξει αυτόν το ρόλο αξιοποιώντας τη συνεργασία του με το Ιράν, η οποία πατάει σε κοινά συμφέροντα εκμετάλλευσης πρόσφατων τεράστιων υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου... Μάλιστα, ο Καταριανός υπουργός εξήγησε πως αποτελεί «επιθυμία και άλλων χωρών της περιοχής» η έναρξη συνομιλιών με το Ιράν. Εμφανίστηκε επίσης πρόθυμος να παίξει η χώρα του το ρόλο μεσάζοντα για την επανέναρξη του διαλόγου ανάμεσα στο Ιράν και τις ΗΠΑ.

Ξεχωριστή βαρύτητα στις όποιες εξελίξεις θα παίξουν τα νέα δεδομένα που δημιουργούν οι «συμφωνίες του Αβραάμ», οι οποίες ξεκίνησαν από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Χώρα που εντείνει την πορεία μίας πιο «ανεξάρτητης» εξωτερικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής και φανερώνει πως έχει ξεφύγει από τη στενή κηδεμονία της Σαουδικής Αραβίας (π.χ. εξελίξεις σε Υεμένη).

Η Σαουδική Αραβία, από την άλλη, παραμένει σαφώς η δεσπόζουσα δύναμη πλούτου και θρησκευτικής επιρροής (Μέκκα, Μεδίνα) στην περιοχή και δεν παρακάμπτεται εύκολα. Ωστόσο υφίσταται και αυτή πιέσεις από ένα μεταβαλλόμενο σκηνικό στον ανταγωνισμό μονοπωλίων Ενέργειας (κόντρα πετρελαίου, φυσικού αερίου, Ανανεώσιμων Πηγών κ.ά.). Σε κάθε περίπτωση η Σαουδική Αραβία δεν δείχνει πρόθυμη, τουλάχιστον άμεσα για παζάρι με το Ιράν. Ισα ίσα που φάνηκε, με τη διακήρυξη της Αλ Ούλα που υπογράφηκε πριν βδομάδες στη Σύνοδο Κορυφής του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, να αποκλιμακώνει την ένταση (που είχε ξεκινήσει τον Ιούνη του 2017) με το Κατάρ, για να τονωθεί η προσπάθεια για δημιουργία ενός «μετώπου» μεταξύ των χωρών του Κόλπου έναντι του Ιράν...

Η δυναμική επιδίωξη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για νέες συμμαχίες (όπως αυτές με την ελληνική αστική τάξη και κυβέρνηση) στην Ανατολική Μεσόγειο αντανακλούν το βάθος των αλλαγών που δρομολογούνται στην περιοχή εδώ και καιρό και οι οποίες δεν είναι προς όφελος των λαών, αλλά των μονοπωλίων που θα αξιοποιήσουν κάθε ευκαιρία να προωθήσουν τα συμφέροντά τους, με τις αστικές κυβερνήσεις να αξιοποιούν και διπλωματικά μέσα αλλά και στρατιωτικές απειλές. Η δε σπουδή τους να υπογράψουν (μία ώρα πριν την ορκωμοσία του Προέδρου Μπάιντεν στην Ουάσιγκτον την Τετάρτη) συμφωνία για την αγορά 50 μαχητικών «F-35» και 18 προηγμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) αποκαλύπτει διάθεση για κλιμάκωση των περιφερειακών ιμπεριαλιστικών πολιτικών και επεμβάσεων.