Ενα υπαίθριο μουσείο, ένα πολύτιμο κόσμημα είναι καρφιτσωμένο στο πέτο της Ευρώπης. Μικρό σα μινιατούρα, μαγευτικό σαν παραμύθι, τόσο που μοιάζει να μην είναι αληθινό. Η Πράγα, η πόλη του Καρόλου, των Αλχημιστών και του Κάφκα, «δε σε αφήνει να φύγεις ποτέ». Τόπος συνάντησης είναι η γέφυρα του Καρόλου, κατασκευασμένη πριν 600 χρόνια και διακοσμημένη με αγάλματα αγίων. Από τη γέφυρα αυτή, όπως λένε οι ντόπιοι, πολλοί ερωτευμένοι έκαναν το τελευταίο άλμα τους, για να «πνίξουν» την απογοήτευσή τους στα νερά του ποταμού Μολδάβα.

Η Πράγα είναι κτισμένη σε πέντε λόφους που χωρίζονται από την κοιλάδα του ποταμού Μολδάβα και αναντίρρητα θεωρείται μια από τις ωραιότερες πόλεις. Χωρίζεται, δε, στην παλιά και τη νέα πόλη. Ο επισκέπτης θα ενθουσιαστεί από το άφθονο πράσινό της και τα πολυάριθμα αρχιτεκτονικά μνημεία, τα γοτθικά κτίσματα, τους μεγαλοπρεπείς πύργους της στεφανωμένους από ακιδωτά επιστεγάσματα, τις εκκλησίες με τους επιβλητικούς θόλους και τα περίτεχνα καμπαναριά της. Η παλιά πόλη έχει διατηρήσει το συνωστισμό των κτιρίων, την ακανόνιστη ρυμοτομία και τη μεσαιωνική όψη. Στα καφέ, τα μπιστρό και τους πάγκους των πλανόδιων μικροπωλητών της Στάρε Μέστο (παλιά πόλη), όπου ο ταξιδιώτης μπορεί να σταθεί ώρα πολλή, για να θαυμάσει το αριστουργηματικό, αστρονομικό ρολόι του 15ου αιώνα. Το Πανεπιστήμιο του Καρόλου είναι από τα παλαιότερα της Ευρώπης και το πρώτο σλάβικο πανεπιστήμιο, ιδρύθηκε το 1348 από τον Κάρολο τον Δ΄, του οποίου φέρει και το όνομα. Το πανέμορφο Δημαρχείο (χτισμένο το 1905 σε στιλ Αρτ Νουβό) μαζί με την Εθνική Πινακοθήκη και τον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου τραβούν αμέσως την προσοχή του διαβάτη. Μέσα στο Δημαρχείο βρίσκεται η περίφημη αίθουσα του Σμέτανα, όπου διεξάγονται πολλές μουσικές εκδηλώσεις. Απέναντι, πάνω στο λόφο, στέκεται επιβλητικά το κάστρο, αιώνιο σύμβολο του τσέχικου κράτους.

Στην Πράγα, το 1961, γεννήθηκε και το περίφημο «Μαύρο Θέατρο», που αργότερα διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Αξίζει, λοιπόν, όποιος βρεθεί στην πόλη να παρακολουθήσει μια από τις παραστάσεις του. Εκτός από το «Μαύρο Θέατρο», υπάρχουν πάντα οι όπερες και τα μπαλέτα, που συνήθως μπορεί κανείς να τις παρακολουθήσει στο Εθνικό Θέατρο της Πράγας ή σε κάποιο άλλο από τα είκοσι έξι θέατρά της. Περπατώντας στους γραφικούς δρόμους της πόλης, ο επισκέπτης θα συνειδητοποιήσει ότι ο αόρατος δεν είναι και απών. Οι μεγάλες μορφές της Πράγας επιζούν. Κυκλοφορούν. Εισχωρούν στην ατμόσφαιρα και γοητεύουν τον ταξιδιώτη, αλλά και το μόνιμο κάτοικο. Ο Κάφκα, ο Σμέτανα και ο Ντβόρζακ είναι πάντα εκεί.

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε στην Πράγα το 1883, όπου παρέμεινε ολόκληρη τη ζωή του εκτός από τον τελευταίο χρόνο που τον έζησε στο Βερολίνο και κάποια σύντομα διαστήματα που κατέφευγε στην εξοχή ή σε σανατόρια. Ο Αυστριακός πεζογράφος από τη Βοημία εβραϊκής καταγωγής θεωρείται από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς της γερμανικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πέθανε το 1924.

Ο Τσέχος συνθέτης Μπέντριχ Σμέτανα γεννήθηκε το 1824 και θεωρείται ο πρώτος σημαντικός συνθέτης και ο κύριος εκπρόσωπος, μαζί με τον Ντβόρζακ της «εθνικής» τσέχικης (βοημικής) σχολής. Από τα συμφωνικά του ποιήματα, η Πατρίδα και ο Μολδάβα εκτός του ότι είναι ανεπανάληπτα, είναι επίσης και από τα δημοφιλέστερα έργα του παγκόσμιου συμφωνικού ρεπερτορίου. Ο Σμέτανα υπήρξε διευθυντής της ορχήστρας της νέας Οπερας της Πράγας, του λεγόμενου «Προσωρινού θεάτρου» και συνέβαλε στην ανάπτυξή της σε κέντρο εθνικής μουσικής. Το 1882, ο Σμέτανα που έπασχε από κατάθλιψη και μελαγχολία, κλείστηκε σε άσυλο της Πράγας, όπου και πέθανε δυο χρόνια αργότερα. Μετά από το θάνατό του τιμήθηκε ως εθνικός ήρωας, ενώ το 1931 ιδρύθηκε στην Πράγα η Εταιρεία Σμέτανα, η οποία συντηρεί μουσείο με τα χειρόγραφα και τα προσωπικά αντικείμενα του συνθέτη.

Αντονιν Ντβόρζακ 1841- 1904. Εάν η Εθνική σχολή της Τσεχίας χρωστάει τη θεμελίωσή της στον Σμέτανα, οφείλει στον Ντβόρζακ την πλατιά διάδοσή της. Πρώτο από τα οκτώ παιδιά ενός κρεοπώλη - πανδοχέα, ο οποίος συνέθετε απλά χορευτικά κομμάτια και τα εκτελούσε για τους θαμώνες του πανδοχείου του ή στις λαϊκές γιορτές, στις οποίες συμμετείχε και ίδιος παίζοντας βιολί. Αυτά ήταν τα πρώτα μουσικά ακούσματα του μικρού Αντονιν, τα οποία έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μουσικού ύφους του συνθέτη. Οταν ο Ντβόρζακ είχε συνθέσει μερικά έργα μουσικής δωματίου και δυο συμφωνίες και υπέβαλε την τρίτη συμφωνία του για την υποτροφία - την οποία και κέρδισε - είχε την τύχη να είναι μέλος της επιτροπής ο Μπραμς, ο οποίος εξετίμησε το έργο του και από τότε συνδέθηκαν φιλικά. Ο Ντβόρζακ έγραψε όλα τα είδη μουσικής, όμως ξεχώρισε για το συμφωνικό του έργο. Εργο, που αποδεικνύει ότι το συγκεκριμένο μουσικό είδος μπορεί να συνεχίσει, μπορεί να ελπίζει και μετά την τελειότητα του Λ. Β. Μπετόβεν.

Τ.Δ.

Μια μικρή λογοτεχνική απόδραση θα κάνουμε σήμερα με το κλασικό πλέον μυθιστόρημα: «Εκατό χρόνια Μοναξιά» (εκδόσεις «Λιβάνη»). Ο Γκαμπριέλ Γκαρθία Μάρκες θα μας ξεναγήσει σε ένα φανταστικό μέρος. Κυριολεκτικά και μεταφορικά.

«Το Μακόντο ήταν τότε ένα χωριό με είκοσι σπίτια από πηλό και καλάμια, χτισμένα στην όχθη ενός ποταμού με διάφανα νερά, που κυλούσαν σε μια κοίτη με λείες πέτρες, άσπρες και τεράστιες, σαν προϊστορικά αυγά. (...)

Μέσα σε λίγα χρόνια, το Μακόντο είχε γίνει το πιο τακτικό κι εργατικό χωριό απ' όλα όσα γνώριζαν οι τριακόσιοι κάτοικοί του. Ηταν ένα πραγματικά ευτυχισμένο χωριό, όπου κανείς δεν ξεπερνούσε τα τριάντα κι όπου κανείς δεν είχε πεθάνει. (...)

Στα νότια βρίσκονταν τα έλη, σκεπασμένα μ' ένα αιώνιο φυτικό στρώμα και το απέραντο σύμπαν του μεγάλου βάλτου, που, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των Τσιγγάνων, δεν είχε τέλος. Ο απέραντος βάλτος στα δυτικά ενωνόταν με μιαν απέραντη έκταση νερού, δίχως ορίζοντα, όπου ζούσαν κάτι κήτη με μαλακό δέρμα και γυναικείο κεφάλι και κορμί, που, με τα καταπληκτικά βυζιά τους, γοήτευαν τους ναυτικούς και προκαλούσαν το θάνατό τους. Οι Τσιγγάνοι αρμένιζαν έξι μήνες σ' αυτά τα μέρη, προτού συναντήσουν τη λουρίδα της στεριάς, απ' όπου περνούσαν τα μουλάρια του ταχυδρομείου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Χοσέ Αρκάδιο Μπουενδία, η μοναδική πιθανότητα επαφής με τον πολιτισμό ήταν Ο δρόμος του Βορρά. (...)

Η ιδέα πως το Μακόντο βρισκόταν σε χερσόνησο επικράτησε για πολύ καιρό, εμπνευσμένη από τον αυθαίρετο χάρτη που σχεδίασε ο Χοσέ Αρκάδιο Μπουενδία, όταν επέστρεψε από την εκστρατεία του. Τον ζωγράφισε θυμωμένος, υπερτονίζοντας από κακία τις δυσκολίες της επικοινωνίας, σαν να 'θελε να τιμωρήσει τον εαυτό του για την ελαφρομυαλιά του, όταν διάλεγε το μέρος».

Τι ξέρετε για τα Χάι Κου; Εμείς ελάχιστα γνωρίζαμε, δηλαδή ό,τι έχουν πει άλλοι γι' αυτή τη συμπυκνωμένη ποίηση, για τούτο το κομψό σπάραγμα ψυχής. Η συλλογή ποιημάτων της Τούλας Σουβαλιώτη Μπούτου «Χάι Κου: Πολύ μέσα στο λίγο»,που κυκλοφόρησε από το Ινστιτούτο Μελέτης Τοπικής Ιστορίας Και Της Ιστορίας Επιχειρήσεων, μας κέντρισε το ενδιαφέρον. Αποτέλεσμα, να καταφέρουμε σε ελάχιστο χρόνο να μάθουμε όσα αγνοούσαμε τόσον καιρό. Το Χάι Κάι ή Χάι Κου - σημειώνει στον πρόλογό της η συγγραφέας - είναι ένα είδος παραδοσιακής ποίησης που γεννήθηκε και άνθησε στην Ιαπωνία, κυρίως τον 16ο αιώνα. Πρόγονος αυτής της ποιητικής έκφρασης θεωρείται το Τάνκα, ένα πεντάστιχο ποίημα που αποτελείται από 31 συνολικά συλλαβές που ακολουθούν την αντιστοιχία συνολικά 5-7-5-7-7. Η Ζωή Σαβίνα στην πολύ ενδιαφέρουσα Παγκόσμια Ανθολογία της αναφέρει, πως το ιαπωνικό αυτό είδος ποιήματος είναι σα να βρίσκεσαι πάνω στο κρεβάτι του Προκρούστη, και εσύ κόβοντας και ράβοντας, να τα πεις όλα μέσα σ' αυτές τις δεκαεφτά συλλαβές που κλείνουν οι τρεις αράδες. Αλλά και ο Γιώργος Σεφέρης, κατά τη δεκαετία του 1920, έδειξε ενδιαφέρον για τη διασκευή ποιητικών μορφών από την Απω Ανατολή, ενώ το 1940 δημοσιεύει στα τετράδια Γυμνασμάτων, τα 16 περίφημα «Χάι Καού» του.

Η Τούλα Μπούτου γράφει στα δικά της, τα σπαρακτικά «Χάι Κου»: «Πλαταίνει ο κόσμος/ Μα ρηχαίνουν οι πηγές της καλωσύνης./ Ενα τσουνάμι/ Τι θαρρείς είναι η ζωή;/ Μάθε να τρέχεις!/ Το χαμόγελο/ Κι ευθύς το δάκρυ σου. Στις αναμνήσεις».

Η ζωή δεν είναι παραμυθένια. Ομως μπορεί και πρέπει να γίνεται μαγική στις τρυφερές ηλικίες. Ενα καλό παραμύθι χρειάζεται, όχι μονάχα για να απελευθερώσει τη φαντασία, να κεντρίσει το ενδιαφέρον, να διευρύνει τους ορίζοντες, αλλά κυρίως για να ξεκινήσει και να καλλιεργηθεί η σχέση αγάπης με το βιβλίο. Μια σχέση πολύτιμη και σταθερή που θα μας συνοδεύει για πάντα. Από τις εκδόσεις «Πορτοκάλι», στη σειρά Λαϊκά Ελληνικά Παραμύθια που απευθύνεται σε αναγνώστες από έξι χρόνων, κυκλοφόρησε Το κάστρο της κυρά Ρήνης. Η σειρά φιλοξενεί παραμύθια απ' όλα τα μέρη της Ελλάδας, αλλά και του Ελληνισμού (Κύπρος, Πόντος, Βυζάντιο κ.ά). Τούτο το καλογραμμένο κείμενο είναι γραμμένο από τη Βησσαρία Ζορμπά Ραμμοπούλου και αφηγείται με απλό τρόπο μια ερωτική ιστορία που έφτασε στις μέρες μας, επειδή έγινε λαϊκό παραμύθι. Σε δύσκολους καιρούς, που στη στεριά στέρευαν τα ποτάμια και στο πέλαγος αρμένιζαν πειρατικά, ένας όμορφος τόπος ελπίζει σε ένα κάστρο. Οι γεροβασιλιάδες του γυρεύουν το καλό της χώρας και οι δυο μοναχογιοί τους την αγάπη της αρχοντοπούλας με την ξακουστή ομορφιά και την αμέτρητη φρονιμάδα. Ποιο θα κερδίσει τη θέση πλάι της; Δυο άθλοι θα κρίνουν τον αξιότερο. Ολοι έχουν ξεγραμμένο το χλομό βασιλόπουλο, εκτός από την κυρία Ρήνη που και φυλακισμένη καρτερεί...

Για τα παιδιά που είναι από 4-6 κυκλοφορεί το καινούριο βιβλίο της Αγγελικής Βαρελλά « Το πιάτο του Αλέξανδρου». Είναι οι περιπέτειες ενός μπόμπιρα, του Αλέξανδρου, ο οποίος προσπαθεί, με μοναδικό όπλο την παιδική του αφέλεια και τη θέρμη της καρδιάς του, να λύσει το πρόβλημα των παιδιών που πεινάνε.