Copyright 2018 The Associated

Στιγμιότυπο από τη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ και του Κιμ Γιονγκ Ουν

Βέβαια, η τόσο μεγάλη «αντιστροφή» τόνων και διαθέσεων δεν μπορεί να θεωρηθεί «κεραυνός εν αιθρία». Ούτε και ότι ξαφνικά «βαδίζουμε προς ένα ειρηνικό μέλλον», όπως έσπευσαν να υποστηρίξουν - αν και με επιφυλάξεις - πολλά αστικά επιτελεία. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι ιμπεριαλιστές εργάζονται πυρετωδώς για να γίνουν πιο ικανοί στην καταδυνάστευση λαών και στο ξεζούμισμα εργαζομένων. Με αυτό το ζητούμενο, αξιοποιούν είτε το τραπέζι των συνομιλιών επιδιώκοντας συμβιβασμούς είτε τα υπερσύγχρονα οπλοστάσια τα οποία ανανεώνουν για μικρότερα ή μεγαλύτερα πλήγματα, προκειμένου να διαπραγματευτούν τη θέση τους όλο και πιο αποτελεσματικά, να προσαρμόσουν συμμαχίες για να πιέσουν κι άλλο τους αντιπάλους, ανάλογα με βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σχέδια.

Η «ιστορική συνάντηση» Τραμπ - Κιμ πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο που όλος ο πλανήτης δοκιμάζεται από σύνθετες γεωπολιτικές και επενδυτικές κόντρες, στον απόηχο της βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης του 2008 και ενώ μεγαλώνει η ανησυχία για το ξέσπασμα νέας κρίσης.

Στη διεθνή σκακιέρα συσσωρεύονται μια σειρά από εξελίξεις που πολλοί χαρακτηρίζουν «ανατροπές». Οπως η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το «ρήγμα» που διευρύνεται εντός της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας με τους τόνους να υψώνονται ειδικά μεταξύ Γερμανίας και ΗΠΑ, η επιβολή υψηλών εμπορικών δασμών που δυσχεραίνει τη δράση κολοσσών σε καθοριστικές αγορές κ.τ.λ.

Αν λοιπόν βαφτίσουμε «ανατροπές» σημαντικές αλλαγές στις ενδοϊμπεριαλιστικές διεργασίες που αναδεικνύουν πόσο βαθαίνουν οι σοβαρές αντιθέσεις και τα συγκρουόμενα συμφέροντα ανάμεσα στα ισχυρά γεωπολιτικά κέντρα του πλανήτη, τότε και η συνάντηση της 12ης Ιούνη μπορεί να περιληφθεί σε αυτές, αναδεικνύοντας ότι προχωρούν μια σειρά από πιθανές ανακατατάξεις που συνδέονται πρώτα απ' όλα με τις σχέσεις ΗΠΑ - Κίνας, των δύο ισχυρότερων οικονομιών του κόσμου. Χρήσιμο είναι να ξεχωρίσουμε ότι:

Οι ΗΠΑ, που έχουν διακηρύξει εδώ και χρόνια ότι στην εξωτερική πολιτική (και όχι μόνο) κάνουν «στροφή προς την Ασία και τον Ειρηνικό», πρωτοστατούν τώρα στην υπογραφή της συνθήκης ειρήνης που ακόμα εκκρεμούσε από τον πόλεμο του 1950 - 1953 στην Κορεατική Χερσόνησο, διερευνώντας νέα εργαλεία διείσδυσης στην «πίσω αυλή» βασικών τους αντιπάλων, της Κίνας και της Ρωσίας.

Η Κίνα χαιρέτισε την ίδια τη συνάντηση και το κοινό ανακοινωθέν, πρόσθεσε ωστόσο με έμφαση ότι «κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον εξαιρετικά μοναδικό και σημαντικό ρόλο που έχει διαδραματίσει η Κίνα (για την ειρήνη στη Χερσόνησο)» και ότι «αυτός ο ρόλος θα παραμείνει». Επίσης, μιλά διαρκώς για την ανάγκη «εγκαθίδρυσης ενός μηχανισμού ειρήνης για τη Χερσόνησο», χωρίς (ίσως όχι τυχαία) να διευκρινίζει τη σύνθεση ή τα ακριβή του καθήκοντα.

Η Ρωσία δε μένει θεατής, αφού κι αυτή χαιρέτισε τις εξελίξεις, φρόντισε να σχολιάσει ότι «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», εκφράζοντας την ετοιμότητά της να «συμβάλει» στην αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου και υποστηρίζοντας ότι πρέπει να ξεκινήσουν πάλι «οι εξαμερείς διαπραγματεύσεις» (συμμετείχαν ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ιαπωνία, Νότια και Βόρεια Κορέα και «πάγωσαν» πριν από αρκετά χρόνια).

Ολες οι πλευρές, άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενες, στέκονται με έμφαση στη σημασία να προχωρήσει η λεγόμενη «διαδικασία αποπυρηνικοποίησης της Κορεατικής Χερσονήσου». Στην ουσία, βέβαια, αυτό που ετοιμάζεται είναι ένα σκληρό και πολύπλευρο παζάρι, που ακόμα κι αν οδηγούσε στην «εξάλειψη» των πυρηνικών όπλων από τη Χερσόνησο, δεν θα σήμαινε στο ελάχιστο την εξάλειψη των θανάσιμων κινδύνων που συνιστούν για τους λαούς οι διαπραγματεύσεις και οι αναμετρήσεις τόσων ιμπεριαλιστών. Αλλωστε, σε εκείνους που «καίγονται» για την «αποπυρηνικοποίηση» περιλαμβάνονται μερικές από τις ισχυρότερες πυρηνικές δυνάμεις του πλανήτη, που ποτέ δεν αποκήρυξαν τα πυρηνικά όπλα ως ένα από τα πολλά εργαλεία υπεράσπισης των μονοπωλίων που εκπροσωπούν.

Οι γεωπολιτικές συνθήκες μέσα στις οποίες εγκαινιάζεται (;) μια νέα εποχή διεργασιών σε Ασία - Ειρηνικό διαμορφώνονται στους εξής άξονες:

-- Η «στρατιωτική» κινητικότητα μεγαλώνει κι αυτό δεν θα αλλάξει ακόμα κι αν γίνουν οι όποιες αλλαγές στη στρατιωτική συνεργασία των ΗΠΑ με τη Ν. Κορέα ή την Ιαπωνία (βλ. κοινές ασκήσεις). Οι ΗΠΑ αυξάνουν στρατιωτικές περιπολίες στο όνομα της υπεράσπισης «της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας και αεροπλοΐας», δυναμώνοντας την «αμυντική» τους συνεργασία με δυνάμεις όπως και η Ινδία. Η Ιαπωνία άλλαξε το Σύνταγμά της για να μπορεί πιο ευέλικτα να αναλαμβάνει στρατιωτική δράση εκτός συνόρων. Η Κίνα απέκτησε κι άλλο αεροπλανοφόρο, διευρύνει τις στρατιωτικές υποδομές σε αμφισβητούμενες περιοχές, αναβαθμίζει ολόπλευρα τις Ενοπλες Δυνάμεις της.

-- Η επενδυτική δίψα μεγάλων ομίλων για την περιοχή (που έχει άφθονο ορυκτό πλούτο και φιλοξενεί κρίσιμους δρόμους μεταφοράς εμπορευμάτων και Ενέργειας) διαμορφώνει έδαφος για νέες συνεργασίες αλλά και νέες αντιπαλότητες. Χαρακτηριστικά, στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, εκτός από τους κινεζικούς κολοσσούς που δραστηριοποιούνται, αυξάνονται οι ρωσικοί (μάλιστα, πρόσφατα, θυγατρική της «Rosneft» ανήγγειλε γεωτρήσεις στην ΑΟΖ του Βιετνάμ, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια της Κίνας, που θεωρεί την περιοχή μέρος της δικής της επικράτειας), οι αμερικανικοί κ.λπ. Μεγάλο είναι το μονοπωλιακό ενδιαφέρον και για την Κορεατική Χερσόνησο (έχει πολλές «σπάνιες γαίες»), ενώ ενδεικτικό ήταν το «χολιγουντιανής παραγωγής» βίντεο με άφθονες μακέτες που ο Τραμπ έδωσε στον Κιμ παρουσιάζοντάς του πώς μπορεί να γίνει η Βόρεια Κορέα «αν» προχωρήσουν οι αμερικανικές μπίζνες.

-- Οι εστίες των τριβών αλλά και των ανταγωνισμών εκτείνονται από το βορρά έως το νότο της περιφέρειας. Είτε αφορούν τις νέες κόντρες ΗΠΑ - Κίνας για τη νέα απόπειρα της Ταϊβάν να αναβαθμιστεί (που η Ουάσιγκτον στηρίζει) είτε το αλισβερίσι που φουντώνει ανάμεσα στη Ρωσία και την Ιαπωνία, που εγκαινίασαν πρόσφατα νέες επενδυτικές συνεργασίες, ακόμα και στις Κουρίλες / Βόρειες νήσους, τα νησιά για τα οποία συνεχίζουν να διαφιλονικούν και δεν έχουν υπογράψει συμφωνία ειρήνης μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (την οποία τώρα εμφανίζουν πολύ πιθανή).

Τις προοπτικές νέων σχέσεων και πιθανών αλλαγών, σε διάφορα επίπεδα, ανέδειξαν και οι δηλώσεις των ηγετών ΗΠΑ - Βόρειας Κορέας μετά τη συνάντηση. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, είπε ότι «είμαστε έτοιμοι για ένα νέο ξεκίνημα στην ιστορία» και υποστήριξε ότι η Βόρεια Κορέα δεν είναι πλέον «το μεγαλύτερο και πιο επικίνδυνο πρόβλημα» των ΗΠΑ, όπως και ότι η συνάντηση απέδειξε πως «η αληθινή αλλαγή είναι δυνατή». Είπε ακόμα ότι η αποπυρηνικοποίηση και η προσέγγιση με τη Βόρεια Κορέα «θα είναι μια (ολόκληρη) διαδικασία και όχι εύκολη».

Ο Βορειοκορεάτης ηγέτης, Κιμ Γιονγκ Ουν, είπε ότι ο δρόμος μέχρι την πραγματοποίηση της συνάντησης ήταν δύσκολος, αλλά τελικά «αντιμετωπίστηκαν» οι προκλήσεις. «Οσον αφορά εμάς, το παρελθόν μάς κρατούσε πίσω, παλιές πρακτικές και προκαταλήψεις κάλυπταν τα μάτια και τα αυτιά μας, αλλά κατορθώσαμε να τα ξεπεράσουμε όλα και να φτάσουμε εδώ σήμερα», ανέφερε ακόμα, προσθέτοντας ότι «ο κόσμος πρόκειται να δει μεγάλες αλλαγές... Αποφασίσαμε να αφήσουμε το παρελθόν πίσω».

Οσον αφορά το κοινό ανακοινωθέν, Τραμπ και Κιμ αναφέρουν ότι «προχώρησαν σε μία συνολική, εις βάθος και ειλικρινή ανταλλαγή απόψεων για τα θέματα που άπτονται της εγκαθίδρυσης νέων σχέσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας και της οικοδόμησης ενός διαρκούς και σταθερού καθεστώτος ειρήνης στην Κορεατική Χερσόνησο. Ο Πρόεδρος Τραμπ δεσμεύτηκε να παράσχει εγγυήσεις ασφαλείας στη ΛΔ της Κορέας και ο Πρόεδρος Κιμ Γιονγκ Ουν επανέλαβε τη σταθερή και ακλόνητη δέσμευση για την πλήρη αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου».

«Πεπεισμένοι ότι η εγκαθίδρυση νέων σχέσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη ΛΔ της Κορέας θα συμβάλει στην ειρήνη και την ευημερία στην Κορεατική Χερσόνησο και τον κόσμο, και αναγνωρίζοντας ότι η οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης μπορεί να προωθήσει την αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου, οι Πρόεδροι Τραμπ και Κιμ Γιονγκ Ουν δηλώνουν τα εξής:

1. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΛΔ της Κορέας δεσμεύονται στην εγκαθίδρυση νέων σχέσεων ΗΠΑ - ΛΔ της Κορέας σύμφωνα με την επιθυμία των λαών των δύο χωρών για ειρήνη και ευημερία.

2. Οι ΗΠΑ και η ΛΔ της Κορέας θα ενώσουν τις προσπάθειές τους για την οικοδόμηση διαρκούς και σταθερού καθεστώτος ειρήνης στην Κορεατική Χερσόνησο.

3. Επαναδιατυπώνοντας τη Δήλωση της Πανμουντζόν, της 27ης Απριλίου 2018, η ΛΔ της Κορέας δεσμεύεται να εργασθεί για την πλήρη αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου.

4. Οι ΗΠΑ και η ΛΔ της Κορέας δεσμεύονται για την αποκατάσταση των λειψάνων των αιχμαλώτων πολέμου και των αγνοουμένων, συμπεριλαμβανομένου του επαναπατρισμού εκείνων που έχουν ταυτοποιηθεί».

Πάντως, οι δυσκολίες για τις όποιες διαπραγματεύσεις θα παραμείνουν. Είναι χαρακτηριστική η συζήτηση που «άναψε» για τους όρους της «διαδικασίας αποπυρηνικοποίησης». Μετά τη συνάντηση, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Μάικ Πομπέο - που την Πέμπτη επισκέφτηκε Σεούλ και Πεκίνο - επισήμανε ότι η Ουάσιγκτον τάσσεται υπέρ της «πλήρους, επαληθεύσιμης και αμετάκλητης αποπυρηνικοποίησης», προσθέτοντας επίθετα που «σηκώνουν» πολλές ερμηνείες. Αλλά και ο Βορειοκορεάτης ηγέτης Κιμ, επιστρέφοντας από τη Σιγκαπούρη, δήλωσε ότι προκειμένου να επιτευχθεί η αποπυρηνικοποίηση «οι δύο χώρες πρέπει να δεσμευθούν να απόσχουν από το να ανταγωνίζονται» η μια την άλλη, «αμοιβαία, ώστε να υπάρξει αμοιβαία κατανόηση».

Ιδιαίτερα ενδεικτική είναι και η πρόταση που πρώτη η Μόσχα υπέβαλε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για να εξεταστεί το ενδεχόμενο «της προοδευτικής άρσης των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της Βόρειας Κορέας», με το επιχείρημα ότι πλέον κάτι τέτοιο «είναι απλά φυσικό» και ότι «καταγράφεται πρόοδος που θα πρέπει να είναι αμοιβαία. Θα πρέπει να υπάρξουν ανταλλάγματα». Από τη μεριά της, η Κίνα υπενθύμισε ότι η επιβολή κυρώσεων δεν ήταν ποτέ αυτοσκοπός αλλά και ότι «πρέπει να αντιμετωπιστούν οι δικαιολογημένες ανησυχίες της Βόρειας Κορέας για την ασφάλεια». Εκ μέρους των ΗΠΑ, ο Πομπέο τόνισε ότι «οι κυρώσεις (θα αρθούν) και η οικονομική βοήθεια θα φτάσει στη Βόρεια Κορέα μόνο μετά την πλήρη αποπυρηνικοποίησή της».