Κλιμακώνονται, όσο περνά ο καιρός, οι πιέσεις και τα παζάρια βρετανικών και διεθνών μονοπωλίων, καθώς και τμήματος της αστικής τάξης στη Βρετανία, ένα χρόνο πριν ξεκινήσουν και επίσημα, στις 29 Μάρτη 2019, η διαδικασία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) από την ΕΕ και η έναρξη μίας μεταβατικής περιόδου 21 μηνών που θα τερματιστεί (εκτός απροόπτου) στις 31 Δεκέμβρη 2020.

Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις αντιπροσωπείες ΗΒ και ΕΕ, που ξεκίνησαν στις 19 Ιούνη 2017, κατέληξαν στις 19 Μάρτη 2018 σε μία «βασική» μεταβατική συμφωνία έπειτα από αμοιβαίες υποχωρήσεις, κυρίως από τη μεριά της κυβέρνησης της Βρετανίδας πρωθυπουργού, Τερέζα Μέι. Ωστόσο, οι ζυμώσεις και οι συνομιλίες μεταξύ των διαπραγματευτών αναμένεται να ενταθούν έως το ερχόμενο φθινόπωρο με στόχο τη διαπραγμάτευση μίας τελικής συμφωνίας που θα τεθεί στη συνέχεια για ψήφιση στη Βουλή των Κοινοτήτων και στη Βουλή των Λόρδων, στο Ευρωκοινοβούλιο και στα Κοινοβούλια των άλλων 27 χωρών - μελών της ΕΕ. Εάν η συμφωνία αυτή δεν κριθεί ικανοποιητική από τα μονοπώλια και την αστική τάξη, μπορεί να απορριφθεί. Σε αυτήν την ακραία (αλλά όχι εντελώς απίθανη) περίπτωση κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η διαδικασία στη συνέχεια, μολονότι το πιθανότερο σε αυτήν τη φάση θα ήταν μία παράταση της «μεταβατικής περιόδου» με αμοιβαία συμφωνία μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να επισημανθεί ότι παρά την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα, συνεχίζονται έως τώρα οι πιέσεις μονοπωλίων, στελεχών αστικών κομμάτων που υποστηρίζουν την παραμονή του ΗΒ στην ΕΕ καθώς ανά τακτά χρονικά διαστήματα επαναφέρουν το αίτημα για νέο δημοψήφισμα, ή ακόμη και για σταμάτημα της πορείας αποχώρησης από την ΕΕ με βασικό επιχείρημα ότι αποδεικνύεται πολύ δαπανηρή, πολυσύνθετη και πιο περίπλοκη από το αναμενόμενο.

Μεγαλοκαπιταλιστές, όπως ο 87χρονος Ουγγροαμερικανός Τζορτζ Σόρος, δεν κρύβουν πλέον πως χρηματοδοτούν οργανώσεις κατά του Brexit, π.χ. την οργάνωση «Καλύτερα για τη Βρετανία», που φαίνονται διατεθειμένες να κλιμακώσουν τις κινητοποιήσεις τους μέσα στο τρέχον εξάμηνο, γνωρίζοντας ότι μετά τον Οκτώβρη του 2018 η διαδικασία του Brexit θα είναι μία υπόθεση δίχως επιστροφή...

Είναι σαφές πως η μεταβατική συμφωνία που ανακοινώθηκε στις 19 Μάρτη (με φόντο την υπόθεση του πρώην διπλού κατασκόπου Σεργκέι Σκριπάλ, που αποτέλεσε πρόσχημα για περαιτέρω όξυνση των σχέσεων της Βρετανίας και χωρών της ΕΕ με τη Ρωσία) δεν θα ήταν εφικτή δίχως τις σημαντικές υποχωρήσεις της βρετανικής κυβέρνησης. Οπως π.χ. στο θέμα της αρχικής της άρνησης να εισέρχονται ελεύθερα στη Βρετανία οι πολίτες από τις άλλες χώρες της ΕΕ, στο ζήτημα εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και των ρυθμιστικών κανόνων της ΕΕ και, εν μέρει, στο θέμα των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Τον περασμένο Δεκέμβρη, η Τερέζα Μέι είχε υποχωρήσει και στο θέμα του κόστους του «διαζυγίου» αναγνωρίζοντας πως η χώρα της θα πρέπει αφενός να πληρώνει κανονικά τις συνδρομές στον προϋπολογισμό και τις υπηρεσίες της ΕΕ έως το 2020 και αφετέρου να καταβάλλει σε δόσεις έως το 2064 το κόστος του «διαζυγίου», που εκτιμάται μεταξύ 40 και 45 δισ. ευρώ...

Το μεγαλύτερο «αγκάθι» για τις «μεταβατικές σχέσεις» των δύο πλευρών παραμένει κυρίως το θέμα της φύλαξης των συνόρων μεταξύ Ιρλανδίας (χώρα της ΕΕ) και Βόρειας Ιρλανδίας (τμήμα του ΗΒ) καθώς συναρτάται έμμεσα με το εάν η Βρετανία θα διατηρήσει την πρόσβαση στην ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση της ΕΕ. Στη μεταβατική συμφωνία της 19ης Μάρτη, οι δύο πλευρές φρόντισαν να κάνουν αναφορά σε μία «εφεδρική» επιλογή «κάποιου είδους» συνόρων μεταξύ Βρετανίας και Ιρλανδίας, «μέχρι να βρεθεί άλλη λύση».

Η ΕΕ, από την πλευρά της, υποχώρησε στην αρχική άρνησή της να μην μπορεί η Βρετανία να συνάπτει εμπορικές συμφωνίες με άλλες χώρες μέχρι την πλήρη αποχώρησή της από την ΕΕ. Πλέον, η Βρετανία θα μπορεί να διαπραγματευτεί τις εμπορικές της σχέσεις με τρίτες χώρες μεταξύ 29/3/2019 και 31/12/2020. Οποιαδήποτε συμφωνία αυτού του είδους όμως θα μπορεί να τεθεί σε ισχύ από το Γενάρη του 2021. Γενικά, προβλέπεται ότι:

• Στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου το ΗΒ θα μπορεί να διαπραγματευτεί, να υπογράψει και να επικυρώσει εμπορικές συμφωνίες που θα τεθούν σε ισχύ από το 2021.
• Οι χώρες της ΕΕ διατηρούν τον έλεγχο των αλιευτικών δικαιωμάτων και στην περίοδο μετάβασης. Η Βρετανία θα έχει δικαίωμα συμβουλευτικού «ρόλου» στις ποσοστώσεις περί αλιείας.
• Οι πολίτες της ΕΕ στο ΗΒ θα έχουν τα ίδια δικαιώματα έως τουλάχιστον το τέλος του 2020. Αντίστοιχα, οι Βρετανοί πολίτες θα διατηρούν όλες τις ελευθερίες κίνησης στις χώρες της ΕΕ κατά το ίδιο διάστημα.
• Η Βρετανία συμφωνεί σε μία ρήτρα αντιστροφής σε σχέση με τα σύνορα Ιρλανδίας - Βόρειας Ιρλανδίας.
• Συγκροτείται κοινή επιτροπή που θα εξασφαλίσει ότι αμφότερες οι πλευρές «ενεργούν καλή τη πίστει».
• Γίνεται αναφορά σε ρήτρα ποινών και αναστολής των πλεονεκτημάτων της μεταβατικής συμφωνίας για την πρόσβαση της Βρετανίας στην ενιαία αγορά της ΕΕ σε περίπτωση που η ΕΕ εκτιμήσει ότι το ΗΒ δεν σέβεται τη συμφωνία ή το ευρωενωσιακό δίκαιο.

Ο επικεφαλής διαπραγματευτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μισέλ Μπαρνιέ, παρουσιάζοντας στις Βρυξέλλες τα βασικά σημεία της παραπάνω συμφωνίας, τη χαρακτήρισε «αποφασιστικό βήμα», που «δεν συνιστά το τέλος του δρόμου, γιατί έχει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά». Αντίθετα, ο Βρετανός υπουργός αρμόδιος για το Brexit, Ντέιβιντ Ντέιβις, θεώρησε πως η εξέλιξη φέρνει «πιο κοντά από ποτέ» μία συνολική συμφωνία και ότι οι διαπραγματεύσεις για τη μελλοντική σχέση των δύο πλευρών θα ξεκινήσουν «το συντομότερο δυνατόν».

Την Τετάρτη 4 Μάρτη η αρμόδια 16μελής διακομματική Επιτροπή της βρετανικής Βουλής των Κοινοτήτων για το Brexit προειδοποίησε την πρωθυπουργό Τ. Μέι ότι η συμφωνία με την ΕΕ θα κριθεί αποτυχημένη εφόσον δεν εξασφαλίσει 15 κριτήρια, μεταξύ των οποίων:

α) «Μη επιπρόσθετα κόστη» για τις επιχειρήσεις που κάνουν μπίζνες στην ενιαία αγορά της ΕΕ.

β) Οχι αύξηση των ελέγχων στα σύνορα Ιρλανδίας - Βόρειας Ιρλανδίας.

γ) Οχι εξασθένηση της μάχης κατά του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας.

Ο προεδρεύων της Επιτροπής (βουλευτής των αντιπολιτευόμενων Εργατικών), Χίλαρι Μπεν, προειδοποίησε την Μέι ότι η Βουλή των Κοινοτήτων θα χρησιμοποιήσει την ψήφο της για να απορρίψει τη συμφωνία για το Brexit εάν αποδειχθεί κατώτερη των κυβερνητικών υποσχέσεων! Συνέστησε επίσης το ΗΒ να ακολουθήσει το μοντέλο της Νορβηγίας, που έχει πρόσβαση στην ενιαία αγορά έχοντας ενταχθεί στην «Ευρωπαϊκή Οικονομική Περιοχή» (ΕΕΑ), εάν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις για τη μελλοντική σχέση Λονδίνου - Βρυξελλών. Σε μία τέτοια περίπτωση, θα έμπαινε πολύ νερό στο «κρασί» των υποστηρικτών του Brexit. Μεταξύ άλλων επειδή η Βρετανία θα μπορούσε να μην ακολουθεί τις πολιτικές της ΕΕ, π.χ. για τη γεωργία και την αλιεία, ωστόσο θα ήταν υποχρεωμένη να συνεισφέρει στον προϋπολογισμό της ΕΕ και θα διατηρούσε την πρόσβαση στην ενιαία αγορά και τους ευρωενωσιακούς κανονισμούς χάνοντας το δικαίωμα ψήφου.

Παράλληλα, πιέσεις ασκούν σε κάθε κατεύθυνση διάφορα μονοπώλια, που πασχίζουν να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους.

Πρόσφατα, ο Σύνδεσμος Ευρωπαίων Αυτοκινητοβιομηχάνων (ACEA) πίεσε τους διαπραγματευτές της ΕΕ για το Brexit να αποτρέψουν τις «πιθανώς καταστροφικές επιπτώσεις» του στον συγκεκριμένο κλάδο, ανησυχώντας π.χ. αν τα αυτοκίνητα που εγκρίνονται από τις αρχές του ΗΒ θα εξακολουθούν να πωλούνται, μετά το Brexit, στις χώρες της ΕΕ και αντιστρόφως.

Μονοπώλια της αεροναυπηγικής βιομηχανίας προειδοποιούν για τις αρνητικές επιπτώσεις των τελωνειακών ελέγχων, των περιορισμών στη μετακίνηση εργατικού δυναμικού και στη μεταφορά ανταλλακτικών για αεροπλάνα. Η «Airbus», που κατασκευάζει φτερά για αεροσκάφη σε εργοστάσιο που διατηρεί στα διοικητικά όρια Αγγλίας - Ουαλίας, ανακοίνωσε ότι θα αρχίσει να αποθηκεύει ανταλλακτικά εάν δεν ξεκαθαρίσει το τοπίο για τον συγκεκριμένο κλάδο.

Η αβεβαιότητα που προκαλεί το Brexit κινητοποιεί και τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά μονοπώλια, που έχουν έδρα το Λονδίνο για τις δραστηριότητές τους στην ΕΕ. Από την αρχή του 2018, προωθούν διάφορα σχέδια μετεγκατάστασης των «στρατηγείων» και ενός μέρους του προσωπικού τους σε άλλες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις (π.χ. Παρίσι, Φρανκφούρτη, Αμστερνταμ κ.ά.) ώστε να διατηρήσουν την πρόσβαση στην ενιαία αγορά μετά το 2021.

Το γαλλικό μονοπώλιο ηλεκτρικής ενέργειας «Electricite de France SA», που έχει αναλάβει την κατασκευή νέου συγκροτήματος πυρηνικού σταθμού για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο Χίνκλεϊ Πόιντ της Αγγλίας, προειδοποίησε τη βρετανική κυβέρνηση ότι θα μπορούσε να προκληθούν σοβαρά προβλήματα όσον αφορά τη συνέχιση του έργου, μην αποκλείοντας π.χ. την έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού λόγω της σκλήρυνσης της βρετανικής μεταναστευτικής πολιτικής τα επόμενα χρόνια, τη σημαντική αύξηση του κόστους του έργου ή την καθυστέρησή του.

Αλλες εταιρείες, όπως η «Αmazon», η παλιά βρετανική αλυσίδα πολυκαταστημάτων για είδη σπιτιού «John Lewis», η φαρμακοβιομηχανία «AstraZeneka», η αλυσίδα ταχυφαγείων «Mc Donald's», η θυγατρική της βρετανικής εταιρείας φυσικού αερίου Βritish Gas, «Centrica Plc», έχουν επίσης απειλήσει με μεταφορά της έδρας τους ή περιορισμό των δραστηριοτήτων τους στο ΗΒ. Τέλος, πριν από λίγες μέρες η αμερικανική εταιρεία υψηλής τεχνολογίας και εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης «International Business Machines Corporation» προειδοποίησε ότι λόγω της αβεβαιότητας που προκαλεί το Βrexit, η Βρετανία «ρισκάρει να χάσει την υψηλή θέση» που διατηρεί σήμερα στην παραγωγή εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης και «την ηγετική θέση» που έχει έως τώρα κατακτήσει σε ζητήματα κυβερνο-ασφάλειας.