Στιγμιότυπο από τη συνάντηση της Βρετανίδας πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο

Τα παραπάνω επισήμανε η Βρετανίδα πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι, το περασμένο Σάββατο, 28 Γενάρη, από την Αγκυρα, στη συνέντευξη Τύπου, που έδωσε με τον Τούρκο ομόλογό της, Μπιναλί Γιλντιρίμ, στη διάρκεια της ημερήσιας επίσημης επίσκεψής της στη χώρα.

Η Μέι βρέθηκε στην τουρκική πρωτεύουσα αμέσως μετά την επίσκεψή της στις ΗΠΑ, όπου έγινε η πρώτη ξένη ηγέτης που συνάντησε το νέο Αμερικανό Πρόεδρο και ενώ το βρετανικό κεφάλαιο επανεξετάζει εδώ και καιρό τις προτεραιότητές του στις γεωπολιτικές και άλλες συνεργασίες του, πράγμα που αποτυπώθηκε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στην ίδια την έναρξη της διαδικασίας για έξοδο από την ΕΕ (σ.σ. «Brexit»). Σήμερα, η ίδια η πορεία προς το «Brexit» επιδρά στην αξιολόγηση μιας σειράς συνεργασιών υπό νέο πρίσμα και ενώ ευρύτερες ανακατατάξεις προχωρούν ή κυοφορούνται (βλ. συζήτηση για μέλλον ΝΑΤΟ, συζήτηση για σχέσεις ΗΠΑ - Ευρώπης).

Σε αυτές τις συνθήκες, πολλοί σχολίασαν ότι Τουρκία και Βρετανία θα είναι σύντομα και οι δύο χώρες που θα έχουν «ιδιαίτερες» σχέσεις με την ΕΕ, με διαφορετικές βέβαια προοπτικές η καθεμία.

Από την άλλη μεριά, ενδεικτική είναι και η «κατανόηση» που οι δύο πλευρές φαίνεται ότι μοιράζονται σε κρίσιμα για τις αντίστοιχες αστικές τάξεις θέματα όπως είναι το Κυπριακό. Ειδικά μετά την έναρξη της Διάσκεψης για την Κύπρο στη Γενεύη (12/1) πύκνωσαν οι εκτιμήσεις ότι το Λονδίνο αντιλαμβάνεται πια την «αγωνία» της Αγκυρας για την παραμονή έστω ενός αριθμού τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο, ενώ η τουρκική πλευρά περιόρισε τις «απορίες» για τη διατήρηση των βρετανικών βάσεων στο ...«αβύθιστο αεροπλανοφόρο».

Στις δηλώσεις της, η Μέι μίλησε ακόμα για τη «νέα στρατηγική εταιρική σχέση» που οι δύο χώρες συμφώνησαν να εγκαινιάσουν, δίνοντας έμφαση στη συνεργασία τους για την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας» (σ.σ. ενδεικτικά έθιξε τους τομείς της «ανταλλαγής πληροφοριών», της «ασφάλειας στις αερομεταφορές», αλλά και την «εγχώρια ασφάλεια»), αλλά στάθηκε και στην ενίσχυση ευρύτερα της «αμυντικής συνεργασίας». Σε αυτό το πλαίσιο, τις συναντήσεις της Μέι απασχόλησαν και οι εξελίξεις σε Συρία αλλά και το Κυπριακό, επιβεβαιώνοντας ότι και τα δύο «μέτωπα» διαπλέκονται με γενικότερες διεργασίες γύρω από συνταγές για τη «σταθερότητα» της περιοχής, όπως ευνοεί κάθε αντιμαχόμενο ιμπεριαλιστικό «στρατόπεδο».

Ως διακριτό στοιχείο ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας στην Αμυνα προβλήθηκε η συμφωνία που υπογράφτηκε για την κατασκευή μιας νέας γενιάς τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών. «Δεν πρόκειται απλά για μια εμπορική συμφωνία. Είναι η απαρχή μιας βαθιάς αμυντικής εταιρικής σχέσης που θα συμβάλει στη συνολική μας ασφάλεια», έσπευσε να επισημάνει η Μέι.

Η συγκεκριμένη συμφωνία αφορά τη βρετανική εταιρεία «BAE Systems» (δραστηριοποιείται στους τομείς των συστημάτων άμυνας, ασφάλειας αλλά και την αεροδιαστημική) και την τουρκική «Turkish Aerospace Industries ». Οι δυο εταιρείες υπέγραψαν «Πρωτόκολλο συμφωνίας» για τη δημιουργία συνεταιρισμού που θα αναπτύξει το σύστημα «Turkish Fighter Programme TF-X». Αλλά και από εμπορικής πλευράς, η συμφωνία επίσης δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη, αφού η αξία του συμβολαίου υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 125 εκατομμύρια δολάρια και ήδη συζητιέται ότι είναι μόνο η πρώτη από πολλές ακόμα, αντίστοιχες, που θα ακολουθήσουν. Στελέχη της BAE τόνιζαν ότι ένα ευρύτερο πρόγραμμα θα διασφαλίσει πιθανώς την πρόκριση της εταιρείας σε διαγωνισμούς για την προμήθεια μηχανών, ραντάρ και άλλων πολεμικών συστημάτων στην Αγκυρα.

Επίσης, φαίνεται ότι η τουρκική αγορά είναι στις προτεραιότητες της βρετανικής πολεμικής βιομηχανίας. Το περασμένο φθινόπωρο, βρετανικά δημοσιεύματα σημείωναν όχι απλά πως, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιούλη, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει πουλήσει στην Τουρκία πυραύλους, βόμβες, μη επανδρωμένα τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη, άλλα αεροσκάφη κ.τ.λ. αλλά και ότι η συγκεκριμένη ασιατική χώρα συγκαταλέγεται στις 35 σημαντικότερες προτεραιότητες για την «αμυντική» βιομηχανία της Βρετανίας. Οι ίδιες πηγές τόνιζαν ότι από το 2015 μέχρι σήμερα, η Τουρκία έχει αγοράσει βρετανικά οπλικά συστήματα αξίας 330 εκατομμυρίων λιρών, όταν παλιότερα, μόνο σε μια χρονιά (το 2010) οι αντίστοιχες αγορές έφταναν μόλις τα 48 εκατομμύρια λίρες.

Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι, από τη δική της μεριά, η Αγκυρα επιδιώκει να ενισχύσει τη δική της ικανότητα παραγωγής οπλικών συστημάτων εντός των συνόρων της και από αυτήν την πλευρά έχει σημαντικές προσδοκίες από την «αξιοποίηση» της βρετανικής τεχνογνωσίας. Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Αμυνας, Φικρί Ισίκ, η χώρα σχεδιάζει να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές όπλων, επιδιώκοντας να καλύπτει τις ανάγκες της κατά 80% από την εγχώρια παραγωγή, στόχος βέβαια αρκετά φιλόδοξος με τα σημερινά δεδομένα.

«Το 2002 η Τουρκία κάλυψε το 80% των αναγκών της σε όπλα με εισαγωγές, ενώ σήμερα αυτό το ποσοστό βρίσκεται στο 40% που σημαίνει ότι το 60% καλύπτεται από δική μας παραγωγή», εξήγησε ο Ισίκ, τονίζοντας ότι βασικό μέλημα είναι η παραγωγή συστημάτων νέας τεχνολογίας, αλλά και ότι ήδη προχωρά η ανάπτυξη συστημάτων αεράμυνας.

Μέι και Γιλντιρίμ ανακοίνωσαν ακόμα τη συγκρότηση «Ομάδας Εργασίας» που θα διερευνήσει τρόπους για την περαιτέρω ανάπτυξη των εμπορικών δεσμών, ειδικά μετά την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ.

Τον περασμένο Σεπτέμβρη, όταν ο Βρετανός ΥΠΕΞ, Μπορίς Τζόνσον (που σημειωτέον - την περασμένη άνοιξη είχε διακριθεί σε διαγωνισμό ποίησης εξύβρισης του Τούρκου Προέδρου Ρ. Τ. Ερντογάν) επισκεπτόταν την Αγκυρα είχε εκφράσει τις προσδοκίες του για μια «τεράστια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου» με την Τουρκία.

Εκείνες τις μέρες, ο Βρετανός υπουργός για το Διεθνές Εμπόριο Γκρεγκ Χαντς σημείωνε στην τουρκική εφημερίδα «Σαμπάχ» ότι οι σχέσεις των δύο χωρών θα είναι καλύτερες μετά την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, εξηγώντας ότι Αμυνα, Υποδομές, Υγεία, Πυρηνική Ενέργεια και Χρηματοπιστωτικός τομέας είναι κλάδοι που θεωρούνται προτεραιότητες στις διμερείς σχέσεις. Σχολιάζοντας ότι η Τουρκία θα αποτελέσει ακόμα πιο σημαντικό εταίρο για τη Βρετανία μετά την έξοδό της από την ΕΕ, ο Χαντς επισήμαινε ότι ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών που σήμερα έχει η χώρα του με την Τουρκία είναι μεγαλύτερος από αυτόν με άλλες το ίδιο μεγάλες χώρες, όπως η Ρωσία ή το Μεξικό.

Μεταξύ άλλων, ο Βρετανός αξιωματούχος υπογράμμιζε ότι είναι κρίσιμο ζήτημα η Τουρκία να ξεπεράσει προβλήματα που έχει (χωρίς διευκρινίσεις) ως ένας μεγάλος περιφερειακός παίκτης και ο οποίος είναι σε επαφή με τη Μέση Ανατολή, τη Ρωσία και την Κεντρική Ασία. Αναφέρθηκε ακόμα στις «άμεσες επαφές που το Ηνωμένο Βασίλειο έχει με τις εξελίξεις στην περιοχή, λέγοντας ότι οι δύο χώρες έχουν σημαντικές ευκαιρίες συνεργασίας. Ως παράδειγμα, μάλιστα, παρέθεσε το σημαντικό ρόλο που η Τουρκία μπορεί να διαδραματίσει για την «εξάλειψη του "Ισλαμικού Κράτους" από τη Συρία και το Ιράκ», ενώ συμπλήρωσε: «Η Τουρκία είναι κρίσιμη (χώρα) και για τα Ενεργειακά, επίσης. Είμαι σίγουρος ότι θα μπορέσουμε να έχουμε στενότερες πολιτικές σχέσεις στο μέλλον...».

Αν μη τι άλλο, τα παραπάνω δείχνουν ότι η μεγάλη τουρκική αγορά - πύλη προς Ασία και Μέση Ανατολή - προκαλεί ενδιαφέρον και στα ισχυρά βρετανικά μονοπώλια, στο πλαίσιο και των εναλλακτικών που αναζητά (και) κατά την έξοδό της από την ΕΕ. Αλλωστε, οι φιλοδοξίες της Τουρκίας να αναδειχθεί σε ευρύτερο ενεργειακό κόμβο, αξιολογούνται στα «κιτάπια» πολλών μονοπωλίων, σε μια περίοδο έντονων ανταγωνισμών και αναβαθμίσεων, ή και υποβαθμίσεων, παλιών και νέων συμμαχιών.

Ενταγμένες στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών διεργασιών και ανακατατάξεων είναι και οι επαφές που είχε η Γερμανίδα Καγκελάριος, η οποία επίσης βρέθηκε στην Αγκυρα την Πέμπτη. Εκεί, η Αγκελα Μέρκελ σημείωσε, μεταξύ άλλων, το σημαντικό ρόλο που η Τουρκία μπορεί να διαδραματίσει στον «αγώνα κατά της τρομοκρατίας». Στο «τραπέζι» και της τουρκικής ηγεσίας με την Γερμανίδα ηγέτη επίσης τέθηκαν Συριακό, Κυπριακό, το μέλλον της συνεργασίας ΕΕ - Τουρκίας για το Μεταναστευτικό, όπως και η κατάσταση στο Αιγαίο. Ακόμα, στην ατζέντα της επίσκεψης Μέρκελ ήταν και θέματα διμερούς οικονομικής συνεργασίας, αν και δεν δόθηκαν περαιτέρω πληροφορίες και διευκρινίσεις.