Η πολιτική τεκμηρίωση της ανάγκης πώλησης ενός κερδοφόρου δημόσιου ομίλου στρατηγικής σημασίας, σίγουρα δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο Ομιλος των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛ.ΠΕ) παρουσιάζει αύξηση κερδών (προ φόρων) από 15,6 δισ. δραχμές το ?97 σε 94,7 δισ. δραχμές το 2000. Βρίσκεται στην πρώτη θέση στην εμπορία πετρελαιοειδών (26% της εγχώριας αγοράς), καλύπτει το 56% των εγχώριων αναγκών στον τομέα της διύλισης, ελέγχει τον αντίστοιχο τομέα στην ΠΓΔΜ (διυλιστήριο ΟΚΤΑ), διαθέτει το μοναδικό καθετοποιημένο πετροχημικό συγκρότημα στην Ελλάδα.

Ωστόσο, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δε φαίνεται να πονοκεφαλιάζει ιδιαίτερα για να τεκμηριώσει την επιλογή της, να ολοκληρώσει ουσιαστικά την ιδιωτικοποίηση των ΕΛ.ΠΕ (με τη διατήρηση στο δημόσιο ποσοστού συμμετοχής 35%). Ο κ. Χριστοδουλάκης ψελλίζει γενικόλογα ότι σκοπός της πώλησης είναι «η διαμόρφωση μιας συμμαχίας η οποία να προάγει τη διεθνοποίηση των ΕΛ.ΠΕ», χωρίς να μπορεί να παρουσιάσει ένα σοβαρό επιχείρημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την κυβερνητική εντολή και πριν να ψηφιστεί καν η σχετική τροπολογία επέκτασης της μετοχοποίησης των ΕΛ.ΠΕ στη Βουλή, η Εθνική Τράπεζα και η UBS Warbourg δημοσίευσαν πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς τους πετρελαϊκούς ομίλους για εξαγορά μετοχών των ΕΛ.ΠΕ έως και 30%!! Μάλιστα ήδη υπάρχουν και οι πρώτες δημοσιογραφικές πληροφορίες για ενδιαφερόμενους ομίλους όπως η LukOil, η Total - Elf, ο όμιλος Λάτση κλπ.

Φυσικά η δογματική επιμονή της κυβέρνησης στη γενική κατεύθυνση της επέκτασης και επιτάχυνσης των ιδιωτικοποιήσεων ούτε αυθαίρετη είναι ούτε προϊόν πολιτικής επιπολαιότητας. Υπηρετεί στρατηγικές επιλογές της άρχουσας τάξης και υπαγορεύεται επιπλέον από τα δεδομένα της οικονομικής και πολιτικής συγκυρίας, στο πλαίσιο του δεσμευτικού Προγράμματος Σταθερότητας.

Γενικά η κοινοτική πολιτική της αναδιάρθρωσης του ενεργειακού τομέα που προωθεί η ελληνική κυβέρνηση υπηρετεί τη μεγέθυνση της κερδοφορίας των ιδιωτικών μονοπωλιακών ομίλων, την επιτάχυνση της διαδικασίας συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης κεφαλαίου, τη διαμόρφωση προϋποθέσεων για την άνοδο της κερδοφορίας υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων. Παράλληλα, επιχειρεί να βελτιώσει την ανταγωνιστική θέση της ΕΕ, στο πλαίσιο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, μέσα και από την οικοδόμηση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.

Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί σε ένα βαθμό να μεταβάλει το ρυθμό και την έκταση των ιδιωτικοποιήσεων και της «απελευθέρωσης» του ενεργειακού τομέα, ώστε να αντιμετωπίσει με ευελιξία τις αντιδράσεις του εργατικού κινήματος και τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Ωστόσο, τα συγκεκριμένα περιθώρια έχουν στενέψει για την κυβέρνηση του Κ. Σημίτη. Η ανάγκη να αυξηθούν τα κρατικά έσοδα ώστε να μειωθεί το υψηλό δημόσιο χρέος, σε συνδυασμό με την πρόθεση της κυβέρνησης να αυξήσει την επόμενη τριετία τις φοροαπαλλαγές της κερδοφορίας των μονοπωλίων, καθιστούν την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων αναγκαστική επιλογή στο πλαίσιο του μονόδρομου της ΟΝΕ.

Ομως στην περίπτωση του Ομίλου των ΕΛ.ΠΕ η κυβέρνηση θα έχει τρεις πρόσθετες δυσκολίες για να περάσει χωρίς σοβαρές αντιδράσεις την επιλογή της:

(α) Η αυξητική τάση της κερδοφορίας των ΕΛ.ΠΕ καθώς και η δυναμική του Ομίλου στο πλαίσιο της ελληνικής οικονομίας (αλλά και της Βαλκανικής) δεν επιτρέπει στην κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει το αποπροσανατολιστικό προπαγανδιστικό επιχείρημα της ανάγκης συρρίκνωσης του «ζημιογόνου» κρατικού τομέα. Ετσι και αλλιώς βέβαια το κυβερνητικό επιχείρημα δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τη χρησιμοποίηση του κρατικού τομέα σαν μοχλού αύξησης της κερδοφορίας του ιδιωτικού τομέα (φτηνή πώληση υπηρεσιών στους ιδιωτικούς ομίλους, αγορά προϊόντων σε υψηλές τιμές, χαριστικές αναθέσεις έργων κλπ.), καθώς και το σημαντικό αριθμό κερδοφόρων επιδόσεων των δημόσιων επιχειρήσεων σε ανταγωνιστικές συνθήκες (π.χ. η θυγατρική του ΟΤΕ στην κινητή τηλεφωνία, η ΛΑΡΚΟ κλπ.).

(β) Η θεαματική αύξηση της κερδοφορίας στην ελληνική βιομηχανία το 2000 υπογραμμίζει την κατεύθυνση στην οποία θα μπορούσε να αναζητηθεί η αύξηση των κρατικών εσόδων, αν η κυβέρνηση είχε την πολιτική βούληση να συγκρουστεί με το μονοπωλιακό κεφάλαιο (π.χ. η «Μότορ-Οϊλ» του Ομίλου Βαρδινογιάννη αύξησε τα κέρδη της το 2000 σε 43 δισ. δραχμές σε σχέση με το '99 και η «Πετρόλα» του ομίλου Λάτση σε 18 δισ. δραχμές έναντι 11 δισ. δραχμές το '99).

(γ) Η στρατηγική σημασία του συγκεκριμένου τομέα που βοηθά στο να γίνουν ορατές οι μελλοντικές αρνητικές συνέπειες για τους εργαζόμενους από την προώθηση της κυβερνητικής επιλογής.

Αξίζει στο σημείο αυτό να σταθούμε σε ορισμένα στοιχεία που μπορούν να φωτίσουν ακόμα περισσότερο τη σημασία της κυβερνητικής επιλογής:

(1) Ο κλάδος της διύλισης παρουσιάζει ιδιαίτερα δυναμική πορεία σε σύγκριση με την αντίστοιχη του συνόλου της ελληνικής «μεταποιητικής» βιομηχανίας, όπως φαίνεται στον Πίνακα.

(2) Η ταχεία αύξηση της ενεργειακής ζήτησης στη χώρα μας η οποία διπλασιάστηκε μεταξύ 1973-1996. Μάλιστα το υπουργείο Ανάπτυξης αναμένει μέση ετήσια αύξηση της ζήτησης μεγαλύτερη από 4% κατ' έτος για περισσότερο από μια δεκαετία. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ακόμα και στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, όπου η συμβολή των πετρελαϊκών σταθμών βρίσκεται σε υποχώρηση, οι συγκεκριμένοι σταθμοί καλύπτουν 2000 MW από τα συνολικά 10.997 ΜW της ισχύος παραγωγής της ΔΕΗ το 2000.

(3) Η ένταση της ενδοϊμπεριαλιστικής διαπάλης στην ευρύτερη περιοχή για τον έλεγχο των πηγών και των οδών του πετρελαίου (Κασπία - Βαλκάνια). Στο πλαίσιο αυτό ο όμιλος των ΕΛ.ΠΕ είναι ο φορέας της ελληνικής κρατικής συμμετοχής και στο σκέλος των βαλκανικών αγωγών (Σκόπια-Θεσσαλονίκη, Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη) και στα προγράμματα έρευνας - εκμετάλλευσης των εγχώριων πηγών (π.χ. στο Ιόνιο Πέλαγος το ελληνικό κράτος συμμετέχει, μέσω των ΕΛ.ΠΕ, με ένα μειοψηφικό πακέτο 12% έναντι 88% των αμερικανικών Ομίλων Triton Energy και Enterprise Union Texas). Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις το ελληνικό δημόσιο αναζητά ουσιαστικά έναν ισχυρότερο στρατηγικό εταίρο για τη διείσδυση στη Βαλκανική και μειώνει το ποσοστό της δικής του συμμετοχής στο εγχείρημα αυτό.

Μετά απ' όλα αυτά δεν είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς, σε γενικές γραμμές, τις αρνητικές συνέπειες της κυβερνητικής τροπολογίας όσον αφορά:

• στη μεγαλύτερη αφαίμαξη του λαϊκού εισοδήματος, αφού η προώθηση της ιδιωτικοποίησης θα επιδράσει προοπτικά στην αύξηση της τιμής των καυσίμων.
• στην επιδείνωση της θέσης των χιλιάδων εργαζομένων του ομίλου (σχέδια για άμεσες απολύσεις του 25% του προσωπικού, ανατροπή εργασιακών κατακτήσεων για τους υπόλοιπους κλπ.).
• στην επίδραση που θα έχει στις μελλοντικές δυνατότητες ενεργειακού σχεδιασμού της λαϊκής εξουσίας (με δεδομένο τον ήδη ψηλό βαθμό ενεργειακής εξάρτησης που παρουσιάζει η χώρα μας).

Η πραγματική απάντηση των εργαζομένων στην κυβερνητική επίθεση δεν μπορεί να εγκλωβιστεί στο απατηλό σύνθημα για διατήρηση του 51% των μετοχών ή του μάνατζμεντ στο δημόσιο που προβάλλουν οι ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ και οι δυνάμεις του ΣΥΝ. Οι εργαζόμενοι έχουν βγάλει πλέον τα συμπεράσματά τους για τη βηματική τακτική με την οποία προωθεί η κυβέρνηση τις ιδιωτικοποιήσεις (πρώτο βήμα η εκχώρηση του μειοψηφικού 49% και μετά η ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης).

Ωστόσο η πραγματική απάντηση δεν πρέπει να περιοριστεί ούτε στο αίτημα για επαναφορά του Ομίλου κατά 100% στο δημόσιο.

Ηρθε η ώρα να απαιτήσουμε επιθετικά έναν ενιαίο, αποκλειστικά κρατικό φορέα Ενέργειας, στο πλαίσιο μιας λαϊκής οικονομίας με κοινωνικοποιημένα τα βασικά μέσα παραγωγής. Ενα φορέα που θα αξιοποιεί τις εγχώριες πηγές και θα προωθεί τη συστηματική έρευνα για την εξεύρεση νέων πηγών με γνώμονα τις λαϊκές ανάγκες. Ενα φορέα που θα προγραμματίζει και θα σχεδιάζει τη δράση του μακρόχρονα, στο πλαίσιο του κεντρικού ενεργειακού σχεδιασμού της λαϊκής εξουσίας. Μπροστά στη λαίλαπα των ιδιωτικοποιήσεων ένα είναι σε τελευταία ανάλυση το πολιτικό ερώτημα: Θα πάρει ο λαός την τύχη του στα χέρια του;