Τη ρευστότητα και τη συνθετότητα των ανταγωνισμών αλλά και των συμμαχιών που «ενώνουν» τους ιμπεριαλιστές, ανέδειξαν οι εξελίξεις σε Συρία - Ιράκ και την περασμένη βδομάδα, σε μια περίοδο που εντείνονται τα σχέδια πολλών κέντρων για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά και της Ανατολικής Μεσογείου.

Η Τουρκία διαμήνυσε σε όλους τους τόνους ότι θα συνεχίσει τη χερσαία επιχείρηση με τον κωδικό «Ασπίδα του Ευφράτη» που ξεκίνησε στις 24 Αυγούστου, με στόχο - όπως υποστηρίζει - την «εκκαθάριση» και «προστασία» των συνόρων της απ' όλες τις «τρομοκρατικές οργανώσεις», συγκαταλέγοντας σε αυτές και τους Κούρδους των δυνάμεων YPG/PYD. Μάλιστα, ήταν χαρακτηριστικός ο εκνευρισμός που της προκάλεσαν οι ισχυρισμοί (κύρια Αμερικανών), το βράδυ της περασμένης Τετάρτης, ότι είχε προχωρήσει «χαλαρή συμφωνία» μεταξύ Κούρδων - Τούρκων για μια κατάπαυση του πυρός. «Η Δημοκρατία της Τουρκίας είναι ένα ανεξάρτητο, έννομο κράτος» διαμαρτύρονταν στελέχη της κυβέρνησης ΑΚΡ, που θεώρησαν ανεπίτρεπτο να εμφανίζεται πιθανή μια συμφωνία μεταξύ Αγκυρας και PKK/PYD, ενώ ξεκαθάριζαν και ρητά ως «εκτός συζήτησης» ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Από την άλλη πλευρά, συνεχίστηκαν οι αντιδράσεις και «εταίρων» της Τουρκίας στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη».

Την Τετάρτη ήταν η σειρά και της Μόσχας να καλέσει «τους Τούρκους εταίρους μας σε επιλεκτική προσέγγιση της επιλογής στόχων κατά την αντιτρομοκρατική επιχείρηση και σε αποφυγή χτυπημάτων σε περιοχές όπου αναπτύσσονται δυνάμεις της αντιπολίτευσης και εθνικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων της Συρίας, που επίσης αντιμάχονται το "ΙΚ"», εκτιμώντας ότι «το πιο σημαντικό καθήκον είναι η ύπαρξη ενός κοινού μετώπου και η απόκρουση της τρομοκρατικής απειλής».

Οσον αφορά τις σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ, οι μεταξύ τους «τριβές» έγιναν καθαρές, αφού και ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας, Αστον Κάρτερ, εξήγησε ότι η Ουάσιγκτον κάλεσε «την Τουρκία (...) να παραμείνει επικεντρωμένη στη μάχη ενάντια στο "Ισλαμικό Κράτος" (ΙΚ) και να μην εμπλέκεται σε μάχες με τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF)», ενώ άλλοι αξιωματούχοι τόνιζαν ότι «περαιτέρω δράση εναντίον του SDF θα περιπλέξει τις προσπάθειες να αποκτήσουμε το ενιαίο μέτωπο εναντίον του "Ισλαμικού Κράτους" που επιθυμούμε».

Ενδιαφέρουσες ήταν και οι επισημάνσεις που έκανε ο ίδιος ο Πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, των ΗΠΑ, που μιλώντας στο CNN προχτές, ανέφερε μεν ότι «η Τουρκία συνεχίζει να αποτελεί σθεναρό μας σύμμαχο στο ΝΑΤΟ», αλλά και «σημαντικό εταίρο σε ένα ολόκληρο φάσμα ζητημάτων ασφαλείας στην περιοχή», συμπληρώνοντας ωστόσο: «Αλλά αναμφίβολα είναι αλήθεια ότι πέρασαν από ένα σεισμό στη χώρα τους (σ.σ. μετά την απόπειρα πραξικοπήματος). Και πρέπει να την επανοικοδομήσουν. Και το πώς θα γίνει αυτή η ανοικοδόμηση θα είναι πολύ σημαντικό. Και θέλουμε να τους επιδείξουμε το βαθμό στον οποίο στηρίζουμε τον τουρκικό λαό, αλλά όπως κάθε καλός φίλος, θέλουμε να έχουμε και ειλικρινή αντίδραση αν πιστεύουμε ότι τα βήματα που παίρνουν θα είναι αντίθετα στα μακροπρόθεσμα συμφέροντά τους και την εταιρική μας σχέση».

Σημασία είχαν όμως και οι αντιδράσεις της Γαλλίας, της οποίας ο ΥΠΕΞ, Ζαν Μαρκ Ερό, τόνισε: «Προσοχή στην κλιμάκωση της βίας και στο ενδεχόμενο να μπει στον πειρασμό να διαπραγματευθεί (η Τουρκία) στη Συρία ένα μέρος του κουρδικού ζητήματος», ενώ ο Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ αναφέρθηκε στους «κινδύνους γενικής ανάφλεξης».

Τέλος, ο ΥΠΕΞ της Γερμανίας, Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ, σημείωσε: «Ομως, όλοι έχουμε συμφέρον να αποτραπούν μακροπρόθεσμες στρατιωτικές αντιπαραθέσεις στο συριακό έδαφος».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Μπιναλί Γιλντιρίμ, που την Παρασκευή έδωσε συνέντευξη Τύπου για τη συμπλήρωση των πρώτων 100 ημερών της κυβέρνησής του, διαμήνυσε ότι η «επιχείρηση κατά της τρομοκρατίας» και για την «ασφάλεια της χώρας» θα συνεχιστεί σε όλα τα επίπεδα, μέσα κι έξω από τα σύνορα. Για το εσωτερικό, απέκλεισε νέο γύρο διαπραγματεύσεων με το ΡΚΚ («έχασε την ευκαιρία», είπε), ενώ για το εξωτερικό επιβεβαίωσε ότι η τουρκική αστική τάξη εξετάζει πολλά ενδεχόμενα σταθμίζοντας οφέλη και απώλειες, ανάλογα με ευρύτερες ανακατατάξεις σε συνεργασίες όλων των επιπέδων.

Ετσι, εξέφρασε την ελπίδα ότι «θεού θέλοντος, θα υπάρξει εξομάλυνση (των σχέσεων της Τουρκίας) με την Αίγυπτο και τη Συρία», χωρίς να διευκρινίσει βέβαια πώς ακριβώς εννοεί η Αγκυρα αυτή την εξομάλυνση και τι προϋποθέσεις θέτει.

Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι και ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, Νουμάν Κουρτουμλούς, υπερασπιζόμενος τις προηγούμενες μέρες τις επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία, είχε πει ότι «η Τουρκία δεν είναι κατοχική χώρα και δεν ξεκίνησε πόλεμο», ενώ - σύμφωνα με τη «Σαμπάχ» - πρόσθεσε και ότι η Αγκυρα πριν ξεκινήσει την «Ασπίδα για τον Ευφράτη», ενημέρωσε όλους τους «σχετικούς φορείς», ανάμεσά τους και τη «διοίκηση της Δαμασκού», μέσω Ρωσίας.

Ολα τα παραπάνω δείχνουν την «κινητικότητα», αλλά δεν πρέπει να οδηγούν σε απόλυτα ή βιαστικά συμπεράσματα ως προς «γέφυρες» που γκρεμίζονται ή χτίζονται ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά και αστικά στρατόπεδα. Αυτό που με σιγουριά μπορεί να ειπωθεί, είναι ότι μεγαλώνει ο ρευστός χαρακτήρας των εξελίξεων σε όλα τα πεδία, και το στρατιωτικό, με δεδομένο ότι παραμένουν συγκεντρωμένες στρατιωτικές δυνάμεις πολλών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, παραμένουν βαθιές οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, παραμένει ισχυρή η αποφασιστικότητα των εκπροσώπων πολλών μονοπωλιακών συμφερόντων να διασφαλίσουν /ενισχύσουν τη θέση τους σε μια περιοχή με πολλαπλή γεωπολιτική και γεωστρατηγική σημασία.

Ενδεικτικές της συνθετότητας των διεργασιών είναι και οι δηλώσεις που έγιναν στη συνάντηση που είχαν οι ΥΠΕΞ ΗΠΑ - Ρωσίας, Τζον Κέρι και Σεργκέι Λαβρόφ, το περασμένο Σαββατοκύριακο, συνεχίζοντας τις διμερείς επαφές «συντονισμού» για την κατάσταση στη Συρία. «Οι Κούρδοι πρέπει να είναι παρόντες στη διαδικασία (για την πολιτική μετάβαση στη Συρία). Πρέπει να παραμείνουν τμήμα του συριακού κράτους και θα έπρεπε να είναι μέρος της λύσης και όχι παράγοντας που θα χρησιμοποιηθεί για τη διάσπαση της Συρίας», γεγονός που θα είχε «επιπτώσεις και σε άλλα τμήματα της περιοχής και κανείς δεν ενδιαφέρεται για κάτι τέτοιο», είπε ο Λαβρόφ. Ενώ, από τη δική του πλευρά και ο Κέρι, προλαβαίνοντας τους δημοσιογράφους πριν ακριβώς ολοκληρωθεί η συνέντευξη Τύπου, είπε: «Υποστηρίζουμε μια ενιαία Συρία. Δεν υποστηρίζουμε μια ανεξάρτητη κουρδική πρωτοβουλία».

Κατά τ' άλλα, στη συνάντηση Κέρι - Λαβρόφ συζητήθηκε η σημασία μιας επιχείρησης «ανθρωπιστικής στήριξης» στο Χαλέπι, ενώ πιθανή θα μπορούσε να θεωρείται μια ευρύτερη διάθεση για ξαναζέσταμα των «διπλωματικών μηχανών». Την Πέμπτη, άλλωστε, ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία, Στάφαν ντε Μιστούρα, είπε ότι τις μέρες της ετήσιας Συνέλευσης του ΟΗΕ (μέσα Σεπτέμβρη) θα έχει προετοιμαστεί «μια αρκετά καθαρή πολιτική πρωτοβουλία», με στόχο την αναθέρμανση των «παγωμένων» ειρηνευτικών συνομιλιών ανάμεσα στην κυβέρνηση Ασαντ και τις δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουν εκλείψει οι διαφωνίες για τον ακριβή προσανατολισμό τέτοιων επαφών.

Τέλος, ενδεικτική των συνθηκών είναι και η πληροφορία ότι για την πραγματοποίηση ρωσικών βομβαρδισμών στη Συρία από την την ιρανική αεροπορική βάση Χαμαντάν, Τεχεράνη και Μόσχα είχαν συμφωνήσει αυτοί να μην ανακοινωθούν, αλλά αυτό δεν τηρήθηκε.

Θυμίζουμε ότι οι βομβαρδισμοί ξεκίνησαν στις 16 Αυγούστου και έξι μέρες μετά ανακοινώθηκε ότι απογειώθηκαν όλα τα ρωσικά στρατηγικά βομβαρδιστικά που είχαν αρχίσει να βομβαρδίζουν θέσεις τζιχαντιστών και η Μόσχα πρόσθεσε ότι θα επιστρέψουν (στη Χαμαντάν) «ανάλογα με τις εξελίξεις στη Συρία». Το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών επιβεβαίωσε την εξέλιξη, μιλώντας για «προσωρινή υπό ρωσικό αίτημα» και έκρινε σκόπιμο να επαναλάβει ότι η Ρωσία δεν έχει βάσεις στο Ιράν. Αξία είχε και η δήλωση του Ιρανού υπουργού Αμυνας στρατηγού Χοσεΐν Ντεγάν, ότι οι Ρώσοι προσπάθησαν να δείξουν ότι είναι «υπερδύναμη και μία χώρα με επιρροή».

Με τις εξελίξεις γύρω από τη Συρία και τον «αντιτρομοκρατικό» πόλεμο στη Μέση Ανατολή θα αλληλεπιδράσουν τα παζάρια των ιμπεριαλιστών και σε άλλα επίπεδα.

Για παράδειγμα, η Τουρκία επιμένει να συνδέει τη στήριξη και την κατανόηση που προσδοκά από τους εταίρους της για τις «αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις» και με τη συνεργασία σε θέματα όπως το Μεταναστευτικό, για το οποίο - σημειωτέον - η συμφωνία που τον περασμένο Μάρτη είχαν καταλήξει Τουρκία - ΕΕ φαίνεται ότι καρκινοβατεί (όπως από την αρχή δεν ήταν βέβαιο ότι θα υλοποιούταν).

Ενώ ειδικότερο βάρος συνεχίζουν να έχουν και οι διμερείς σχέσεις της Τουρκίας με χώρες όπως η Γερμανία, με την οποία επίσης παραμένουν οι «τριβές», ειδικά μετά την απόφαση της γερμανικής Βουλής να αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων. Πάντως, ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας τόνιζε μεσοβδόμαδα: «Είμαι της γνώμης ότι η Τουρκία δεν είναι ένας εύκολος εταίρος και στο θέμα της σύρραξης στη Συρία. Είτε το θέλουμε όμως είτε όχι, χρειαζόμαστε την Τουρκία για να αμβλύνουμε τη σύγκρουση και να την κατευνάσουμε και να βρούμε, ας ελπίσουμε, μια πολιτική λύση».