Από αυτή τη σκοπιά μπορούν να διαβαστούν τέσσερις σχετικά πρόσφατες εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής», που η καθεμία μπορεί να συμβάλει με τον δικό της τρόπο στην κατανόηση των εξής θεμάτων: Τι είναι αστικό κράτος; Τι είναι αστικό κοινοβουλευτικό παιχνίδι; Σε ποιες συνθήκες αλλάζει ριζικά η στάση των λαϊκών μαζών απέναντι στο αστικό κράτος, στα πολιτικά κόμματα του κεφαλαίου και τις ίδιες τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής; Σε τελική ανάλυση, σε ποιες συνθήκες πραγματοποιεί ριζικά βήματα η μεγάλη πλειοψηφία της εργατικής τάξης; Και οι τρεις αυτές εκδόσεις εξοπλίζουν ώστε με όρους στρατηγικής να μπορούν να προσεγγιστούν οι τρέχουσες εξελίξεις.

Η κατανόηση τέτοιων ζητημάτων από τους πιο πρωτοπόρους και συνειδητοποιημένους εργαζόμενους, από όσους με συμπάθεια βλέπουν την πάλη και την ανιδιοτέλεια του ΚΚΕ, συμβάλλει να συνειδητοποιείται με βαθύτερους όρους η ανάγκη ισχυροποίησης της εργατικής - λαϊκής αντιπολίτευσης σε αστικό κράτος, κεφάλαιο και αστικές κυβερνήσεις. Συμβάλλει ώστε να μην παγιδεύονται χιλιάδες νέοι και εργαζόμενοι στην προπαγανδιστική «πολιορκία της στιγμής» των αστικών επιτελείων.

Σε όλο αυτό το κλίμα του αποπροσανατολισμού «γερό ταμείο» έκαναν τα νέα άλογα της αστικής τάξης, ο ΣΥΡΙΖΑ, η Χρυσή Αυγή και άλλες εθνικιστικές δυνάμεις.

Τώρα, πλέον, η «κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ» δεσπόζει στα μυαλά πολλών εργαζομένων και νέων ως μια εναλλαγή που «ε, δεν μπορεί, κάτι θα κάνει». Ταυτόχρονα, στη δικομματική κούρσα για τον κυβερνητικό θώκο, αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για τον ΣΥΡΙΖΑ να αποδυναμωθεί εκλογικά το ΚΚΕ - στόχος που ταυτίζεται με την επιδίωξη και του υπόλοιπου αστικού πολιτικού κόσμου, του κεφαλαίου γενικότερα.

Στη συλλογή «Για το Κράτος» περιλαμβάνονται κείμενα του Λένιν που γράφτηκαν μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση του 1917. Πέρα από την ομώνυμη διάλεξη, που δείχνει την ταξική ουσία κάθε κράτους, έχει μεγάλη σημασία το κείμενο του Λένιν «Οι εκλογές για τη συντακτική συνέλευση και τη δικτατορία του προλεταριάτου», όπου αναδεικνύονται οι όροι με τους οποίους το Κόμμα των Μπολσεβίκων κατάφερε να αλλάξει το συσχετισμό των δυνάμεων μέσω της νίκης της επανάστασης, να πάρει με το μέρος του μεγάλα τμήματα του λαού, να αποσπάσει τη συμμαχία της φτωχής αγροτιάς. Στην ίδια συλλογή περιλαμβάνεται το κείμενο «Θέσεις και εισήγηση για την αστική δημοκρατία και τη δικτατορία του προλεταριάτου», όπου ο Λένιν αναδεικνύει την ταξική φύση της έννοιας «δημοκρατία». Καθώς και το θεωρητικό και πολιτικό λάθος περί ενδιάμεσης μορφής εξουσίας: «Το κυριότερο πράγμα που δεν καταλαβαίνουν οι σοσιαλιστές και που φανερώνει πως θεωρητικά είναι κοντόφθαλμοι, πως είναι αιχμάλωτοι των αστικών προκαταλήψεων και πως πρόδωσαν πολιτικά το προλεταριάτο, είναι τούτο: Οτι στην καπιταλιστική κοινωνία, όταν η ταξική πάλη - που βρίσκεται στη βάση της κοινωνίας αυτής - οξύνεται κάπως σοβαρά, δεν μπορεί να υπάρξει τίποτε το ενδιάμεσο παρά μόνο τούτο: Είτε δικτατορία της αστικής τάξης είτε του προλεταριάτου. Κάθε ονειροπόλημα για κάποια τρίτη λύση είναι αντιδραστικό θρηνολόγημα μικροαστού».

Είναι εύλογο να αναρωτηθεί κάποιος πώς τα κείμενα του Λένιν που περιέχονται στη συλλογή γράφτηκαν σε συνθήκες άμεσα επηρεασμένες από τη νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης και της επαναστατικής ανόδου και εξεγέρσεων σε διάφορες χώρες της εποχής (Γερμανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ιταλία). Δηλαδή, τι γίνεται σε μη επαναστατικές συνθήκες; Το ερώτημα δεν είναι σωστό, αφού και η δράση του Κόμματος και της εργατικής τάξης σε επαναστατικές συνθήκες καθορίζεται από τη δράση σε μη επαναστατικές. Αν σε μη επαναστατικές συνθήκες η διαπαιδαγώγηση της εργατικής τάξης είναι στο πνεύμα της ταξικής συνεργασίας, της απεμπόλησης της πάλης και της ανάθεσης της διεξόδου στις αυταπάτες σχετικά με το ρόλο του αστικού κράτους και του αστικού κοινοβουλίου, τότε η εργατική τάξη θα βρεθεί ευνουχισμένη και όταν θα δημιουργηθούν επαναστατικές συνθήκες. Και το χειρότερο, το Κόμμα της δε θα μπορεί να εμπνεύσει και να καθοδηγήσει την πάλη για εξουσία.

Η αξία της συγκεκριμένης έκδοσης συνίσταται όχι μόνο στην κατανόηση του ιστορικού πλαισίου της Οχτωβριανής Επανάστασης αλλά και των κειμένων της συλλογής «Για το κράτος». Ταυτόχρονα, μέσα από τα ιστορικά γεγονότα, αναδεικνύει τις νομοτέλειες της ταξικής πάλης σε επαναστατικές και μη επαναστατικές συνθήκες.

Μέσα από τα ιστορικά γεγονότα και το κλίμα της εποχής αναδεικνύονται γενικευμένα ζητήματα, όπως: Τι σημαίνει ριζική αλλαγή του συσχετισμού υπέρ της εργατικής τάξης, πώς αυτός ο συσχετισμός δεν εξαρτάται από το συσχετισμό στα αστικά όργανα, ποιες είναι οι αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις της επανάστασης, πώς εξελίσσεται ο συσχετισμός μεταξύ της επαναστατημένης εργατικής τάξης και των εξεγερμένων σύμμαχων κοινωνικών δυνάμεων, πώς οι δεύτερες μπορούν να επιδρούν ανασταλτικά ακόμα και σε εκ προθέσεως συνεπείς επαναστάτες. Το βιβλίο αυτό αν και δεν είναι απαλλαγμένο από το προσωπικό ύφος του συγγραφέα, που οδηγεί σε ορισμένες απολυτοποιήσεις, σε βιαστικές και όχι ολοκληρωμένες κρίσεις, αποτελεί μια αφηγηματική παρουσίαση που δίνει το πώς σκέφτονταν και κινούνταν οι εργατικές και λαϊκές μάζες της Ρωσίας που πραγματοποίησαν την επανάσταση. Ταυτόχρονα, αναδεικνύει την καθοριστική ευθύνη του κόμματος της εργατικής τάξης - της πρωτοπορίας - στη σχέση της με την κίνηση των μαζών. Είναι πολύ χαρακτηριστική η αναφορά του συγγραφέα στα «λεπτά» όρια μεταξύ της προσαρμογής στην πολιτική και της απώλειας του στόχου. Αναφέρει συγκεκριμένα: «Πόσες ιδιοφυίες της προσαρμογής δε γνώρισε η Ιστορία, που το ελάττωμά τους ήταν ακριβώς η ικανότητά τους για προσαρμογή. Ανταποκρίνονταν σε κάθε καθήκον γιατί προσαρμόζονταν σε κάθε καθήκον. Αλλά στη συνεχή προσαρμογή έσβησε ακριβώς η ουσία των στόχων τους».

Κοινά στοιχεία ανάμεσα στο παρελθόν και στην τρέχουσα πολιτική κατάσταση αποτελούν η κινητικότητα για τη διαμόρφωση νέων αστικών κομμάτων, οι μετακινήσεις αστών πολιτικών μεταξύ παλιών και νέων κομματικών σχηματισμών, η ρευστότητα στις μετακινήσεις τους αλλά και η συγκρότηση των νέων πολιτικών σχημάτων που εμφανίζονται ως αντίπαλα μεταξύ τους. Είναι οι σχέσεις της ελληνικής αστικής τάξης, των εκάστοτε πιο ισχυρών τμημάτων της, με τους ξένους συμμάχους της, σχέσεις συμμαχίας καπιταλιστικών συμφερόντων ενάντια στα εργατικά και λαϊκά συμφέροντα, που όμως διατρέχονται από την ανισομετρία της καπιταλιστικής ανάπτυξης και ισχύος. Στις σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης θα συναντήσει μια εκτεταμένη αποτύπωση τοποθετήσεων αστών πολιτικών μέσα από τον Τύπο της εποχής, από πρακτικά της Βουλής και άλλες πηγές, που αποκαλύπτουν την ουσία της αντιπαράθεσης μεταξύ των αστικών κομμάτων.

Η έκδοση αυτή προσφέρεται για πλούσια συμπεράσματα για το σήμερα, χρησιμεύει για να γίνει αντιληπτό ότι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των αστικών κομμάτων, των κομμάτων τελικά της αστικής διακυβέρνησης, είναι τόσο αβαθές ποτάμι που εύκολα διασχίζεται από τη μια του όχθη στην άλλη. Οτι το Κομμουνιστικό Κόμμα, το εργατικό κίνημα δεν πρέπει να εγκλωβίζονται στις ενδοαστικές αντιθέσεις, στον αστικό κυβερνητισμό, στην επιδίωξη να γίνει ρυθμιστής του «δημοκρατικού αστικού πολιτεύματος», να το «διασώσει» από τη φασιστική ή άλλη παρεκτροπή του, θεωρώντας ότι έτσι θα οδηγήσει στην υπηρέτηση των γενικότερων εργατικών - λαϊκών στόχων, ενώ πρόκειται για επιλογές της ίδιας της καπιταλιστικής εξουσίας. Η μελέτη για το αστικό πολιτικό σύστημα της περιόδου 1950 - 1967 προσφέρει κι άλλο ένα διαχρονικής σημασίας συμπέρασμα: Την ανάγκη οι εργατικές - λαϊκές μάζες να μην παρασύρονται από τη δημαγωγία των αστικών και οπορτουνιστικών κομμάτων, από τις υποσχέσεις τους.