Καθημερινό εφιάλτη αποτελεί η ανεργία για κάθε λαϊκή οικογένεια, με τους νέους και τις γυναίκες να καταγράφονται πρώτοι στα ποσοστά της. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, που αφορούν τον περασμένο Φλεβάρη, η ανεργία άγγιξε το 27% στο σύνολο του πληθυσμού, στις γυναίκες έφτασε το 31% ενώ στους νέους από 15-24 ετών το 64,2%. Το πρόβλημα της ανεργίας των νέων δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά παρουσιάζεται οξυμένο σε αρκετές χώρες, προκαλεί συζήτηση στους κόλπους της ΕΕ και γίνεται το ιδανικό φόντο για την εφαρμογή μιας σειράς αντιδραστικών κατευθύνσεων και μέτρων, που εντάσσονται στη στρατηγική της ΕΕ για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου.

Οσον αφορά τις νέες και τους νέους, η ΕΕ εκτός από το ποσοστό της ανεργίας υπολογίζει ως δείκτη το ποσοστό αυτών που βρίσκονται «εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης». Η σημασία που δίνουν ΕΕ και κυβερνήσεις στο συγκεκριμένο δείκτη είναι ενδεικτική για την κατεύθυνση με την οποία προσπαθούν να διαχειριστούν το πρόβλημα αλλά και να αξιοποιήσουν την ανεργία σαν πολιορκητικό κριό για να επιτεθούν στα δικαιώματα των νέων εργαζόμενων. Από τη μια, συγκαλύπτουν το μέγεθος της ανεργίας, αφού αρκεί η συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης για να εξαιρεθεί η άνεργη ή ο άνεργος από τον υπολογισμό του συγκεκριμένου δείκτη. Από την άλλη, με μια σειρά προγράμματα μαθητείας, πρακτικής άσκησης, απόκτησης εργασιακής εμπειρίας, στο όνομα της καταπολέμησης της ανεργίας ισοπεδώνουν, όπως θα δούμε πιο συγκεκριμένα στη συνέχεια, ακόμα και τα στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα για τις νέες και τους νέους.

Στους υπολογισμούς που αφορούν το σύνολο των 27 χωρών της ΕΕ για το 2011, οι γυναίκες 15-24 ετών καταγράφουν ποσοστό 13,4% «εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης» έναντι του 12,5% των αντρών της αντίστοιχης ηλικιακής κατηγορίας. Στην αμέσως επόμενη ηλικιακή κατηγορία (25-29 ετών) το ποσοστό φτάνει το 24,7% για τις γυναίκες και το 15% για τους άντρες. Η αύξηση του ποσοστού αλλά και της διαφοράς ανάμεσα στα δυο φύλα με το πέρασμα της ηλικίας, σχετίζεται με το γεγονός ότι στις μεγαλύτερες ηλικίες περισσότεροι νέοι δημιουργούν δική τους οικογένεια και αποκτούν παιδιά, πράγμα που συνεπάγεται μεγαλύτερα εμπόδια στην αναζήτηση αλλά και στη διατήρηση μιας θέσης εργασίας για τις νέες γυναίκες, ειδικά για τις μητέρες.

Σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνεργοι νέοι, είναι χαρακτηριστικό ότι από αυτούς που βρίσκονται «εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης» μόνο το 14,5% λαμβάνει κάποιο είδος κοινωνικής προστασίας ή επιδόματος. Μεγάλες δυσκολίες συναντούν οι νέοι γονείς στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν υπηρεσίες προσχολικής αγωγής για τα παιδιά τους. Σύμφωνα με τα δεδομένα (αφορούν το 2011) της Ευρωπαϊκής Ερευνας Ποιότητας Ζωής, οι γονείς που επιθυμούσαν να χρησιμοποιήσουν υπηρεσίες προσχολικής αγωγής για τα παιδιά τους ανέφεραν πως ήρθαν αντιμέτωποι με κάποιο εμπόδιο σε ποσοστό 79%: Το 62% από αυτούς ανέφερε ως εμπόδιο το κόστος, το 58% τη διαθεσιμότητα τέτοιων υπηρεσιών, το 40% τη δύσκολη πρόσβαση και τη μεγάλη απόσταση από αυτές, το 27% την ποιότητα των υπηρεσιών. Αντίστοιχα, πρόβλημα αποτελεί η έλλειψη και το κόστος υπηρεσιών φροντίδας για ηλικιωμένους και ΑμΕΑ. Από το σύνολο των νέων ηλικίας 18-29 ετών στην ΕΕ, υπολογίζεται πως το 6% έχει στην ευθύνη του τη φροντίδα ηλικιωμένων ή ανάπηρων μελών της οικογένειας. Ο αριθμός των γυναικών που επιβαρύνονται με τις ευθύνες αυτές είναι διπλάσιος από τον αντίστοιχο αριθμό των αντρών.

Η ΕΕ και οι κυβερνήσεις επισημαίνουν ως πρόβλημα τη χαμηλή συμμετοχή των άνεργων γυναικών στις λεγόμενες «ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης» (32,6% έναντι 42,4% των αντρών το 2009), στα διάφορα δηλαδή προγράμματα επιδότησης της απασχόλησης, επαγγελματικής κατάρτισης και επανακατάρτισης. Η κατεύθυνση που θέτει η ΕΕ είναι να ενσωματωθεί πιο αποτελεσματικά η «διάσταση του φύλου», να προωθηθεί δηλαδή η συμμετοχή των νέων γυναικών στις πολιτικές που επεξεργάζεται για την «ανάσχεση» της ανεργίας των νέων. Στην πραγματικότητα όμως, η εφαρμογή των κατευθύνσεων αυτών, ισοδυναμεί με ανακύκλωση της ανεργίας και δουλειά χωρίς δικαιώματα για τις νέες και τους νέους ενώ εξασφαλίζει πρόσθετα κέρδη για τους εργοδότες, αφού διαμορφώνει συνθήκες υπερεκμετάλλευσής τους.

Η «εγγύηση για τη νεολαία» είναι μια από τις σχετικές πρωτοβουλίες που διαφημίζουν ΕΕ και κυβερνήσεις. Με το συγκεκριμένο μέτρο, η ΕΕ προτείνει στις κυβερνήσεις να εξασφαλίζουν μια θέση εργασίας ή πρακτικής άσκησης, είτε να δίνουν τη δυνατότητα παρακολούθησης κάποιου προγράμματος εκπαίδευσης, κατάρτισης ή επανακατάρτισης στους νέους και τις νέες που συμπληρώνουν τέσσερις μήνες στην ανεργία. Με αυτό τον τρόπο προσπαθούν να συγκρατήσουν την εκρηκτική ανεργία: Την ανακυκλώνουν και τη μοιράζουν σε «δόσεις» στη νεολαία, τη διακόπτουν με μικρά διαστήματα δουλειάς ή κατάρτισης.

Σε προτεραιότητα έχει επίσης τεθεί η δημιουργία ενός «πλαισίου για την πρακτική άσκηση και τη μαθητεία». Στο όνομα της απόκτησης εργασιακής εμπειρίας και «δεξιοτήτων» από τις νέες και τους νέους ανέργους, γενικεύουν τη δουλειά με ημερομηνία λήξης και ισοπεδωμένα δικαιώματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα «Επιταγή Εισόδου στην αγορά εργασίας», που έχει θέσει σε εφαρμογή η κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ, για άνεργες και άνεργους έως 29 ετών. Οι νέοι και οι νέες που θα πάρουν μέρος σε αυτό θα δουλέψουν, κάτω από τον τίτλο της «πρακτικής άσκησης» για 5 μήνες, με μισθούς - ψίχουλα της τάξης των 400 ευρώ, χωρίς ασφάλιση για συνταξιοδότηση αλλά μόνο για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και έναντι κινδύνου ατυχήματος, χωρίς τα ένσημα που θα τους έδιναν τη δυνατότητα να πάρουν επίδομα όταν βρεθούν ξανά στην ανεργία. Μάλιστα, θα αποτελούν εντελώς δωρεάν εργατικό δυναμικό για τους εργοδότες, που δε θα πληρώνουν ούτε για το μισθό, ούτε για την ασφάλισή τους. Οι γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, οι νέες εργαζόμενες και άνεργες έχουν πικρή πείρα από τέτοια προγράμματα. Πολλές δουλεύουν ήδη στα πεντάμηνα της «κοινωφελούς εργασίας» στους δήμους. Εργάζονται χωρίς μέτρα προστασίας της υγείας και του οργανισμού τους, μένουν για μήνες απλήρωτες, ενώ με τη λήξη του προγράμματος επιστρέφουν στις ουρές της ανεργίας, χωρίς επίδομα ή άλλες παροχές. Τον ίδιο φαύλο κύκλο αντιμετώπισαν και λίγα χρόνια πριν οι εργαζόμενες στα προγράμματα απόκτησης «εργασιακής εμπειρίας», τα λεγόμενα stage.

Ακόμα, έμφαση δίνεται στην ανάγκη για εκπόνηση και υλοποίηση στοχευμένων προγραμμάτων επαγγελματικής κινητικότητας για τη νεολαία, με στόχο οι άνεργοι να αναζητούν εργασία σε άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ, όπου οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ελλείψεις προσωπικού. Οι γυναίκες αποτελούν ιδιαίτερο στόχο των προγραμμάτων αυτών αφού η πρόθεσή τους να δουλέψουν σε άλλη χώρα καταγράφεται μειωμένη.

Απάντηση των άνεργων, των εργαζομένων, των νέων γυναικών στα αντεργατικά, αντιλαϊκά αυτά σχέδια πρέπει να είναι η συμμετοχή στα σωματεία, στους συλλόγους και στις ομάδες της ΟΓΕ, στις Λαϊκές Επιτροπές και στις Επιτροπές Ανέργων, η οργάνωση της λαϊκής αλληλεγγύης και της πάλης για την προστασία των ανέργων και των οικογενειών τους. Η διεκδίκηση επιδόματος σε όλους τους ανέργους από την πρώτη μέρα της ανεργίας, η πάλη για εγγραφή των παιδιών των ανέργων στους παιδικούς σταθμούς και κατάργηση των τροφείων, ο αγώνας για δωρεάν γιατρούς, εξετάσεις και νοσηλεία, για δωρεάν τοκετό, για φάρμακα και εμβολιασμό των παιδιών. Ο φαύλος κύκλος της υποαπασχόλησης, της ανεργίας και της φτώχειας θα σπάσει με τη συμβολή και των άνεργων γυναικών στην ισχυροποίηση της κοινωνικής συμμαχίας που θα παλέψει με στόχο την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων.