Οργανικό κομμάτι του εργαζόμενου λαού, οι εικαστικοί δημιουργοί αντιμετωπίζουν, όλα αυτά τα χρόνια, τα αντιλαϊκά μέτρα στις εργασιακές σχέσεις, στις συντάξεις και την Ασφάλιση, στην Παιδεία, στην Υγεία και τον Πολιτισμό. Η πολιτιστική πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά και εκείνη της ΝΔ, βασισμένη στις κατευθύνσεις και τις επιδιώξεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη «στήριξη» της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου της ΕΕ, έχει ως αποτέλεσμα και οι εικαστικοί να βιώνουν το μαύρο τοπίο των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων. Ενα τοπίο, στο οποίο προωθείται η εμπορευματοποίηση της Τέχνης και οι ιδιωτικοποιήσεις στο χώρο του πολιτισμού, όπως εξάλλου και στους άλλους τομείς. Οι κυβερνήσεις του δικομματισμού θεωρούν την τέχνη και τους ανθρώπους που τη δημιουργούν είτε ως αναλώσιμα, είτε ως βιτρίνα, αδιαφορώντας για τους όρους και τις συνθήκες, μέσα στις οποίες ο καλλιτέχνης καλείται να δημιουργήσει.

Το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ), ο συλλογικός φορέας 5.300 εικαστικών, με αιχμή τα ασφαλιστικά και το σύνολο των προβλημάτων των καλλιτεχνών, αλλά και τη δεινή οικονομική κατάσταση του ΕΕΤΕ προχωρά σήμερα (12/12), στις 11 το πρωί, σε μεγάλη κινητοποίηση - διαμαρτυρία έξω από την Εθνική Πινακοθήκη.

Η ανάπτυξη των εικαστικών τεχνών, η κοινωνική λειτουργία της Τέχνης, η διασφάλιση του δικαιώματος της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης, η στήριξη των εικαστικών καλλιτεχνών, και η συμβολή τους στη διαμόρφωση της πολιτιστικής πολιτικής, αποτελούν τους βασικούς στόχους του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, που ιδρύθηκε από καλλιτέχνες του ΕΑΜ, το 1944. Η ενίσχυση των τεχνών που έχει ανάγκη ο τόπος για το Επιμελητήριο είναι συνιστώσα της ύπαρξής του, με την καταστατική του υποχρέωση να απευθύνεται και να εκφράζει το σύνολο του καλλιτεχνικού δυναμικού του τόπου.

Σήμερα, λόγω της συστηματικής υποχρηματοδότησής του από το ΥΠΠΟΤ, τα οικονομικά αδιέξοδα απειλούν τη θεσμική του υπόσταση.

«Το ΕΕΤΕ, βάσει του νόμου του, έχει αποκλειστικά έσοδα την επιχορήγηση του ΥΠΠΟΤ και τις συνδρομές των μελών του», μας λέει η Πρόεδρος του Επιμελητηρίου, ζωγράφος χαράκτρια, Εύα Μελά.

«Χρηματοδοτείται τα τελευταία χρόνια με ποσό που αγγίζει μόλις το μισό των ανελαστικών του δαπανών (ενοίκιο γραφείων, μισθοδοσίες, λειτουργικές δαπάνες). Η κατάσταση αυτή, στην οποία έχουμε περιέλθει, οφείλεται στο ότι από το 2003 δεν καλύφθηκαν ποτέ οι ανελαστικές μας δαπάνες από τον τακτικό προϋπολογισμό του ΥΠΠΟ, με αποτέλεσμα, τη συσσώρευση χρεών, επιφέροντας αγωγές και μηνύσεις από πιστωτές για δράσεις που το ΕΕΤΕ έχει πραγματοποιήσει κατά το παρελθόν».

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το Επιμελητήριο δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να προμηθευτεί καύσιμα, γραφική ύλη και καθαριστικά, ούτε να προχωρήσει σε επισκευή του ανελκυστήρα, των φωτοτυπικών μηχανημάτων και των υπολογιστών, ή να εκδίδει και αυτή ακόμα την ενημερωτική του εφημερίδα. Πολλές λειτουργικές ανάγκες καλύπτονται οικονομικά από τους υπαλλήλους ή από το αιρετό Διοικητικό Συμβούλιο.

Τελευταία, με απόφαση του ΥΠΠΟΤ, περικόπηκε και αυτός ο «μισός» των ανελαστικών δαπανών προϋπολογισμός, με αποτέλεσμα να μην επαρκεί ούτε για τη μισθοδοσία των υπαλλήλων για το μήνα Δεκέμβρη. Μετά από κινητοποίηση των εικαστικών, το ΥΠΠΟΤ αναγκάστηκε να καλύψει με μια έκτακτη επιχορήγηση.

«Θεωρούμε ότι η φύση του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος επιβάλλει τη διαφορετική αντιμετώπισή του από την Πολιτεία. Η βαρύτητα της λειτουργίας του και του ρόλου του δεν μπορεί να συσχετιστεί με νομικά πρόσωπα άλλα, πολλά από τα οποία είναι Ιδιωτικού Δικαίου, με περιορισμένο ορίζοντα λειτουργίας και δράσης. Πολύ δε περισσότερο που γνωρίζουμε ότι το υπουργείο Πολιτισμού συνεργάζεται και επιχορηγεί ιδιωτικούς φορείς και μάλιστα φορείς που παρέχουν αμειβόμενες καλλιτεχνικές υπηρεσίες στην ελληνική κοινωνία (με εισιτήρια κ.ά.)».

«Βέβαια στον καπιταλισμό, και μάλιστα στο στάδιο που βρίσκεται σήμερα, φορείς σαν το ΕΕΤΕ είναι σε άμεσο κίνδυνο κατάργησης, αν δεν μπορέσει η εξουσία να τους χειραγωγήσει. Μέσα δε από τη συστηματική υποχρηματοδότηση και απαξίωση προσπαθεί να τους εξουδετερώσει, να τους οδηγήσει στην αδράνεια, ώστε να μπορέσει να τους κλείσει, αφήνοντας ανενόχλητα το χώρο των καλλιτεχνών να γίνει βορά από το χρηματιστήριο της Τέχνης και την εμπορευματοποίηση. Το ΕΕΤΕ παλεύει και διεκδικεί, να στηρίξει το έργο του, ιδιαίτερα σήμερα που η κρίση έχει επιπτώσεις και στην καλλιτεχνική δημιουργία και τη σχέση της κοινωνίας με αυτήν. Να ενισχυθεί η συλλογική σκέψη και δράση των καλλιτεχνών, το δικαίωμά μας στην εργασία, στην καλλιτεχνική δημιουργία. Το ΕΕΤΕ μάχεται για την ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου των καλλιτεχνών και της κοινωνικής λειτουργίας της Τέχνης».

Οι εικαστικοί καλλιτέχνες παραμένουν ανασφάλιστοι. Παρά τους αγώνες του ΕΕΤΕ, δεν έχει ακόμα δοθεί λύση στο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό των εικαστικών. Από το 1989 με Υπουργική Απόφαση χωρίς οικονομικά ή άλλα κριτήρια, τα μέλη του ΕΕΤΕ είχαν τη δυνατότητα δωρεάν ιατρικής, νοσοκομειακής και φαρμακευτικής περίθαλψης από τα δημόσια νοσοκομεία, εφόσον ήταν ανασφάλιστοι.

«Σήμερα το βιβλιάριο αυτό βρίσκεται σε κίνδυνο και το κράτος δημιουργεί στους καλλιτέχνες δυσκολίες στη χορήγησή του, πράγμα που έχει φέρει σε απόγνωση σημαντικούς δημιουργούς, οι οποίοι πάσχουν από σοβαρά ή ανίατα προβλήματα υγείας και κάθε μέρα που περνά και που το βιβλιάριο δεν τους χορηγείται, η ζωή τους τίθεται σε κίνδυνο. Τους ζητούν - με τη συνηγορία του υπουργείου Υγείας - φορολογικές δηλώσεις, αν και δεν αναφέρεται πουθενά αυτό ως απαιτούμενο στη σχετική Υπουργική Απόφαση. Τους ζητούν αρνητικές βεβαιώσεις ασφάλισης από ορισμένα ταμεία (ΙΚΑ- ΟΓΑ) παρόλο που υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση ότι δεν είναι ασφαλισμένοι σε άλλο δημόσιο ασφαλιστικό φορέα. Τους αρνούνται τη χορήγηση του βιβλιαρίου, αν έχουν κάποιον συγγενή ασφαλισμένο που θα μπορούσε να τους ασφαλίσει ως προστατευόμενα μέλη, αντιμετωπίζοντάς τους ως ανεπάγγελτους, τη στιγμή που, για να ασκήσουν το επάγγελμα του εικαστικού καλλιτέχνη πρέπει να είναι ασφαλισμένοι οι ίδιοι και όχι ως προστατευόμενοι κάποιου άλλου. Για τους αλλοδαπούς - μέλη μας από χώρες εκτός ΕΕ, τους ζητούν άδεια παραμονής, προκειμένου να τους ανανεώσουν το βιβλιάριο, τη στιγμή που προαπαιτούμενο για την άδεια παραμονής είναι το βιβλιάριο. Αυτό έχει ως συνέπεια, οι επαγγελματίες καλλιτέχνες που ζουν μόνιμα στην Ελλάδα από χώρες εκτός ΕΕ, να βρίσκονται στο κενό. Ούτε άδεια παραμονής, ούτε βιβλιάριο περίθαλψης, πράγμα που πλήττει και την ανάπτυξη της Τέχνης και αντιβαίνει και στο νόμο του ΕΕΤΕ, με βάση τον οποίο όλα τα μέλη του είναι ισότιμα».

Το Επιμελητήριο διεκδικεί τη «διόρθωση της σχετικής απόφασης για τα βιβλιάρια έως ότου να δοθεί οριστική και καθολική λύση στο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό των εικαστικών καλλιτεχνών, λύση που πρέπει να δοθεί σε βάση συλλογική και αναλογική των εσόδων των καλλιτεχνών». Το ΕΕΤΕ έχει κατ επανάληψη καταθέσει πρόταση νομοθετικής ρύθμισης. Με τον τελευταίο νόμο του 2007, οι λεγόμενες «τιμητικές συντάξεις», που «μπάλωναν» το πρόβλημα, σχεδόν καταργούνται, αφήνοντας στον αέρα τους περισσότερους υπερήλικες καλλιτέχνες - δημιουργούς.

«Θεωρούμε αναγκαία για την κοινωνική πρόοδο και ανάπτυξη τη διδασκαλία των εικαστικών τεχνών σε όλο τον κορμό της εκπαίδευσης, μέσα σε ένα Ενιαίο Δημόσιο και Δωρεάν Δωδεκάχρονο και υποχρεωτικό Σχολείο, όπου η όποια επαγγελματική εκπαίδευση ακολουθεί μετά, στη Δημόσια επαγγελματική εκπαίδευση ή στη Δημόσια Ανώτατη. Μόνο έτσι μπορεί να εξασφαλιστεί για την κοινωνία η μόρφωση και η καλλιέργεια που απαιτείται για όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από ποια επαγγελματική κατεύθυνση θα ακολουθήσουν μετά. Το έχουμε επισημάνει και το έχουμε στηρίξει μέσα από επιστημονικά συνέδρια και επιστημονικά σεμινάρια. Η πρακτική ενασχόληση με τις εικαστικές τέχνες είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη της σκέψης, διευρύνει τους ορίζοντες μάθησης του μαθητή, αποτελεί βασικό γνωστικό πεδίο για τα περισσότερα επαγγέλματα που στο μέλλον θα ακολουθήσουν οι μαθητές, αφού βοηθάει να αναπτύξουν την αντίληψη του χώρου, την αντίληψη του περίγυρου και της πραγματικότητας, μαθαίνει το μαθητή να παρατηρεί, να διακρίνει και να συγκρίνει, να αξιολογεί, να εκφράζεται. Μέσα από τη διαδικασία της καλλιτεχνικής πράξης απελευθερώνει τα συναισθήματα, καλλιεργεί τη δημιουργικότητα, προϋπόθεση, για το πλάσιμο μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας, στοιχεία απαραίτητα, ανεξάρτητα από την επαγγελματική κατεύθυνση που θα επιλέξει».

Η νέα σχολική χρονιά άρχισε με σωρεία προβλημάτων στα σχολεία, με μεγάλες ελλείψεις που περιθωριοποιούν, ακόμα περισσότερο, την Αισθητική Αγωγή, καταργώντας το μάθημα ή υποβιβάζοντάς το σε «δεξιότητες». Το μάθημα των καλλιτεχνικών, στο Γυμνάσιο συμπιέζεται σε μια διδακτική ώρα 40 λεπτών, γεγονός που το ακυρώνει πρακτικά. Στο Λύκειο, δε διδάσκεται καθόλου, παρά μόνο προαιρετικά σαν μάθημα επιλογής στις δύο πρώτες τάξεις, ενώ απουσιάζει εντελώς από τη Γ΄Λυκείου, παρότι αποτελεί βασική προϋπόθεση εισαγωγής σε ένα ευρύ φάσμα σπουδών τμημάτων των ΑΕΙ και ΤΕΙ. Το αποτέλεσμα είναι να οδηγούνται οι μαθητές στην παραπαιδεία.

«Αν και το μάθημα του σχεδίου είναι καταφανώς εργαστηριακό και σαν τέτοιο εξετάζεται στις Πανελλήνιες, το Υπουργείο Παιδείας αρνείται να χαρακτηρίσει τα καλλιτεχνικά μαθήματα σαν εργαστηριακά. Η έλλειψη εργαστηριακής σπουδής μέσα στην τάξη το ακυρώνει πρακτικά. Η φύση των καλλιτεχνικών μαθημάτων είναι εργαστηριακή και όχι θεωρητική. Είναι απαραίτητο να διδάσκεται σαν μάθημα 2ωρο, εργαστηριακό και υποχρεωτικό».

«Καταγγέλλουμε την κυβέρνηση, για το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί με τους εικαστικούς καλλιτέχνες - εκπαιδευτικούς που κλήθηκαν να διδάξουν σε 800 σχολεία - στο "νέο σχολείο" της αγοράς, ως αναπληρωτές. Το Υπουργείο προωθεί ελαστικές εργασιακές σχέσεις, σχέσεις Μεσαίωνα, αφού οι εκπαιδευτικοί αυτοί, που υπέβαλαν αιτήσεις ως αναπληρωτές, θα πληρωθούν μέσω ΕΣΠΑ, ως ημερομίσθιοι. Ηδη η κυβέρνηση είναι εκτεθειμένη για ανακόλουθες με την πραγματικότητα και την εξέλιξη διευκρινίσεις και υποσχέσεις».

Ακόμη, καταργήθηκε η εκπροσώπηση του ΕΕΤΕ στο Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟΤ, παλαιότερα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και στην Επιτροπή Εικαστικών, θεσμούς στους οποίους ο συλλογικός φορέας των εικαστικών είχε συμμετοχή και από τους οποίους εκδιώχθηκε στο πλαίσιο του εναρμονισμού της κρατικής πολιτιστικής πολιτικής με τα μεγάλα ιδιωτικά εμπορικά συμφέροντα στο χώρο.

«Η εκπροσώπηση του κράτους σε διεθνή καλλιτεχνικά γεγονότα όπως Μπιενάλε κ.ά., ανατίθεται σε ιδιώτες, οι οποίοι κατά την κρίση τους επιλέγουν ποιοι καλλιτέχνες θα μετέχουν σε αυτά, μέσα από ένα σύστημα πελατειακών σχέσεων. Το ΕΕΤΕ μάχεται για το αντίθετο. Θεωρούμε ότι η πολιτεία πρέπει να δίνει τη δυνατότητα της άμιλλας και της συμμετοχής σε όλους τους καλλιτέχνες μέσα από ανοιχτές προσκλήσεις ενδιαφέροντος και επιλογή με βάση τα προτεινόμενα έργα και όχι το όνομα, μέσα από ανοιχτές διαδικασίες δημόσιας κρίσης με τη συμμετοχή και αιρετών κριτών».

Οσον αφορά στα δημόσια καλλιτεχνικά έργα, υπάρχει - ανενεργός - ο νόμος που ψηφίσθηκε το 1997 με βάση τον οποίο «το 1% της συμβατικής δαπάνης των δημοσίων κτιρίων και του περιβάλλοντος αυτά χώρου, πρέπει να δίνεται για τη δημιουργία και τοποθέτηση σε αυτά έργων εικαστικών τεχνών». Η ισχύουσα κοινή Υπουργική Απόφαση, από το 2001 μέχρι τώρα, δεν έχει υλοποιηθεί.

«Σήμερα, τη δημόσια αισθητική καθορίζει το μεγάλο πολυεθνικό κεφάλαιο με τις παρεμβάσεις του και οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες. Το ΕΕΤΕ διεκδικεί την υλοποίηση του νόμου αυτού, για την αναβάθμιση της δημόσιας αισθητικής και την ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου των καλλιτεχνών».

Ακόμη, η αύξηση και η γενίκευση του ΦΠΑ σε 11% και από το 2011 στο 13%, πλήττει το έργο τέχνης ως μέσο επικοινωνίας και συνολικά την Τέχνη ως κοινωνικό δικαίωμα. «Είναι σαφές πια ότι αυτή η γενίκευση του ΦΠΑ συνολικά στην καλλιτεχνική εργασία θα φέρει μεγάλη άνοδο στην τελική τιμή και των καλλιτεχνικών έργων, των καλλιτεχνικών εφαρμογών και των αναπαραγωγών τους (έργα εικαστικών, cd, αφίσες, εισιτήρια κινηματογράφου, θεατρικών παραστάσεων, συναυλιών, αντίγραφα έργων τέχνης κ.ά.), αφού θα προστίθεται από κάθε συντελεστή σε όλα τα ενδιάμεσα στάδια και όχι μόνο στο τελικό, που έτσι κι αλλιώς θα είναι για το κοινό στο 23%. Σ' αυτό το πλαίσιο, η κοινωνική αποξένωση της καλλιτεχνικής δημιουργίας μεγαλώνει με δραματικούς ρυθμούς, κάνοντας το έργο Τέχνης ακριβότερο και απρόσιτο για το ευρύ κοινό, και το εισόδημα του καλλιτέχνη πενιχρότερο».

Το ΕΕΤΕ συντονίζει τη δράση του με τους άλλους καλλιτεχνικούς κλάδους και διεκδικεί: Την κατάργηση του ΦΠΑ στα έργα τέχνης, στις καλλιτεχνικές υπηρεσίες και τις καλλιτεχνικές εφαρμογές. Την κατάργηση των έμμεσων φόρων και ΦΠΑ στα βασικά είδη κατανάλωσης, στην εκπαίδευση, στην Υγεία και τα τιμολόγια των ΔΕΚΟ. Να αναγνωριστούν τα λογιστικά βιβλία ως μοναδική πηγή προσδιορισμού εισοδήματος για τους καλλιτέχνες, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους ΕΒΕ.

Ο «Καλλικράτης» θα έχει (όπως παλιότερα με τη διοικητική μεταρρύθμιση του «Καποδίστρια») σοβαρές επιπτώσεις και στη σχέση των δήμων με την Τέχνη και ιδιαίτερα με τους εργαζόμενους καλλιτέχνες. Στο πλαίσιο της κυβερνητικής κατεύθυνσης της περικοπής των κοινωνικών δαπανών, πολλά νομικά πρόσωπα (Πνευματικά Κέντρα κ.λπ.) θα κλείσουν και πολλοί καλλιτέχνες συμβασιούχοι ήδη απολύονται (ή απλά δεν τους ανανεώνονται οι συμβάσεις).

«Θεωρούμε πως η συμμετοχή των εργαζόμενων στα εργαστήρια των δήμων θα πρέπει να είναι δωρεάν. Η Τέχνη είναι κοινωνικό αγαθό και οι δήμοι θα πρέπει να παρέχουν στους κατοίκους τη δυνατότητα να έρχονται σε επαφή με την καλλιτεχνική δημιουργία χωρίς οικονομικές προϋποθέσεις, ελεύθερα. Οι περισσότεροι εικαστικοί καλλιτέχνες, που εργάζονται τα τελευταία χρόνια στους δήμους, δεν ξέρουν αν θα συνεχίσουν να δουλεύουν. Δεν έχουν υπογραφεί οι συμβάσεις. Κανείς από τους καλλιτέχνες που εργάζονταν σε δήμους την προηγούμενη χρονιά, (Οκτώβρης 2009 - Μάιος 2010), να μη χάσει τη δουλειά του. Ολοι οι εικαστικοί καλλιτέχνες που εργάζονται ως συμβασιούχοι να μονιμοποιηθούν. Να έχουν σταθερή και μόνιμη εργασία (21 διδακτικές ώρες τη βδομάδα) με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα».

Μπροστά σ' αυτό το μαύρο τοπίο, οι εικαστικοί δεν καταθέτουν «τα όπλα». Συνεχίζουν τον αγώνα τους, για τη λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. «Δεν μπορεί να υπάρξει ελεύθερη καλλιτεχνική δημιουργία μέσα στον καπιταλισμό, μέσα στους νόμους της καπιταλιστικής αγοράς. Η λύση των προβλημάτων των καλλιτεχνών συναντιέται με την προοπτική της λαϊκής εξουσίας και της λαϊκής οικονομίας. Αυτός ο αγώνας των εργαζόμενων, και μαζί και των καλλιτεχνών και ο συντονισμός των αγώνων είναι μονόδρομος».