Κάθε φορά που ανακοινώνονται αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση για τη σύνδεσή της με την «αγορά» χρησιμοποιείται, σχεδόν πάντα, η λέξη «νέο». Ετσι, και αυτή τη φορά, το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε το σχεδιασμό του για το «νέο» σχολείο, ένα βασικό κομμάτι απ' το παζλ της «νέας» αντίληψης για την εκπαίδευση συνολικά, ο βασικός κρίκος για τη διαμόρφωση του αυριανού ευέλικτου, μισομορφωμένου και υποταγμένου εργαζόμενου. Απαραίτητο, για να κατανοήσουμε τα σχέδιά τους, είναι να γνωρίζουμε τους μακροπρόθεσμους στόχους, που κρύβονται πίσω από τις πολυδιαφημισμένες ανακοινώσεις:

• Το υπουργείο Παιδείας μιλάει για το σχολείο «σε αρμονική σύνδεση με τη νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης», η οποία είναι το σχέδιο «Καλλικράτης», για την αλλαγή της διοικητικής δομής της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο, το ΠΑΣΟΚ οργανώνει το «αποκεντρωμένο» σχολείο, το οποίο, όπως αναφέρεται στο πρόγραμμά του, πρέπει να «δίνει ρόλο» και «στους περιφερειακούς και τοπικούς φορείς». Πρόκειται για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων στους δήμους, στις νομαρχίες και τις περιφέρειες. Το σχολείο, μελλοντικά, θα χρηματοδοτείται μέσω της Αυτοδιοίκησης και θα πρέπει να ψάχνει «χορηγούς» και να αναζητά τη συμβολή των γονιών, όπου δεν μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά.
• Η ΕΕ σε πάρα πολλά κείμενα και αποφάσεις της προωθεί το «νέο» μαθητή - δηλαδή αυριανό εργαζόμενο - που χρειάζεται η «αγορά». Το υπουργείο Παιδείας, άλλωστε, αναφέρει ότι η πρόταση για το νέο σχολείο «έχει ενσωματώσει τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Βελτίωση των Ικανοτήτων για τον 21ο αιώνα». Ο προσανατολισμός της ΕΕ είναι όχι η μόρφωση, αλλά η απόκτηση «δεξιοτήτων». Οι «δεξιότητες» είναι επιφανειακές γνώσεις γύρω από τη «χρήση» της μητρικής γλώσσας, τις φυσικές επιστήμες και την τεχνολογία, και την «ικανότητα» Διά Βίου Μάθησης. Με λίγα λόγια, μιλάμε για πολλές πληροφορίες με επιμέρους εξειδικεύσεις - χωρίς στόχο για συνολική αντίληψη του κόσμου, ανάπτυξη κριτηρίων και συνδυαστικής σκέψης - που θα είναι ικανές να «φτιάχνουν» ένα ευέλικτο φθηνό και υποταγμένο εργατικό δυναμικό. Η πρώτη ταξική διαλογή πρέπει να γίνεται νωρίς.

Με βάση τα παραπάνω, μπορεί να κατανοηθούν οι ουσιαστικοί στόχοι της κυβέρνησης, μέσω των μέτρων που ανακοίνωσε η υπουργός Παιδείας, στο Υπουργικό Συμβούλιο. Σημειώνουμε ότι τα μέτρα θα προωθηθούν με «τρεις νομοθετικές πρωτοβουλίες» που θα αφορούν την «προσαρμογή του Εκπαιδευτικού Συστήματος στη Νέα Διοικητική Αρχιτεκτονική της χώρας», την Επαγγελματική - Τεχνική Εκπαίδευση, την προσαρμογή του εκπαιδευτικού στο «νέο» σχολείο. Συγκεκριμένα, ορισμένα από τα βασικά μέτρα που προωθούνται:

-- Θέσπιση της αυτο-αξιολόγησης/ αξιολόγησης της σχολικής μονάδας» που αφορά τους «πόρους της σχολικής Μονάδας», «τη διοίκησή της», «την υλοποίηση του προγράμματος χωρίς απώλεια διδακτικών ωρών» κ.ά. Το σχολείο θα λειτουργεί με όρους «αγοράς», θα πρέπει να καλύπτει τα κενά χρηματοδότησης που έχει και θα απευθύνεται στις επιχειρήσεις. Η αξιολόγηση θα γίνεται σύμφωνα με κριτήρια σύνδεσης με την αγορά. Αξιοσημείωτη είναι η επισήμανση για την «απώλεια διδακτικών ωρών», που αφήνει ανοιχτό το να παίρνονται πιο σκληρά μέτρα ενάντια σε κάθε μορφή αγώνα εκπαιδευτικών και μαθητών. Στο σχολείο της «αγοράς» δε χωρούν οι αγώνες.

-- Αλλαγή του προγράμματος σπουδών, το οποίο πρέπει να είναι «ανοικτό και ευέλικτο», «στοχοκεντρικό» με «ανάπτυξη των βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων, «διαθεματικό» όπου καλλιεργούνται «οι βασικές δεξιότητες - ικανότητες» και «παιδαγωγικά διαφοροποιούμενο για να λαμβάνει υπόψη τους διαφορετικούς ρυθμούς μάθησης των μαθητών, τις ιδιαιτερότητες στην τάξη, τις διαφορετικές κοινωνικο-πολιτισμικές αναπαραστάσεις». Πρόκειται για τα πρώτα βήματα για το σπάσιμο του ενιαίου των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την προσαρμογή του σχολείου στη λογική των δεξιοτήτων και όχι της μόρφωσης. Η μόρφωση του μαθητή γίνεται και προσωπική του υπόθεση και προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες. Η διαφοροποίηση στα προγράμματα είναι ένας παραπάνω ταξικός διαχωρισμός, που θα χωρίζει τα σχολεία ανάλογα με τις «δυνατότητές» τους. Σημειώνουμε ότι τα προγράμματα σπουδών για το νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο θα αναπτυχθούν μέχρι τον Ιούνη 2011. Μετά θα εφαρμοστούν πειραματικά τη σχολική χρονιά 2011-12, ενώ τη χρονιά 2012-2013 θα γενικευθεί η εφαρμογή τους.

-- Αλλαγή στις διδακτικές μεθόδους, με «νέες παιδαγωγικές τεχνικές που απαιτούν «πιο ευέλικτο μαθησιακό περιβάλλον». Μεταξύ των νέων μεθόδων θα είναι η ενεργητικότερη συμμετοχή του μαθητή «στο σχεδιασμό της προσωπικής του μάθησης» και η «εξατομίκευση της διδασκαλίας», η «διαφοροποιημένη παιδαγωγική». Δεν πρόκειται για ατομικό ενδιαφέρον σε κάθε μαθητή, αλλά εντάσσεται στη λογική της διάσπασης του ενιαίου της εκπαίδευσης και τη διαφορετική αντιμετώπιση σχολείων και μαθητών, ανάλογης με τις «ανάγκες» της «τοπικής αγοράς», δηλαδή των επιχειρήσεων.

-- Στην ίδια λογική με τα παραπάνω, το πρόγραμμα σπουδών του Λυκείου θα οργανωθεί «ταυτόχρονα με αυτό της υποχρεωτικής εκπαίδευσης» (δημοτικό - γυμνάσιο). Παράλληλα, «αναδιοργανώνονται πλήρως οι δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου» και μειώνεται ο αριθμός μαθημάτων.

-- Στην εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση «τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα ορίζουν τους όρους που λαμβάνονται υπόψη για την εισαγωγή φοιτητών στα τμήματά τους». Πρόκειται για τον ορισμό της εξατομίκευσης της μάθησης. Ο μαθητής θα κυνηγάει ιδρύματα για εισαγωγή, τα οποία θα καθορίζουν τους όρους εισαγωγής. Υπενθυμίζουμε ότι προωθείται η διοικητική τους αυτοτέλεια για καλύτερη σύνδεση με την αγορά.

-- Η Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση αποτελεί «διακριτή εκπαιδευτική βαθμίδα». Στο χώρο της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΤΕΕ) θα λειτουργεί το «Τεχνολογικό Λύκειο», όπου ενσωματώνονται τα σημερινά ΕΠΑΣ - ΕΠΑΛ, και το οποίο «συνδέεται στενά με την Περιφέρεια και την τοπική οικονομία». Πρόκειται για ταξική διάκριση που έχει σχέση με τη δημιουργία φθηνού, μισομορφωμένου εργατικού δυναμικού για γρήγορη «κατανάλωση» από το κεφάλαιο. Χαρακτηριστικό είναι ότι «οι ειδικότητες του Τεχνολογικού Λυκείου θα είναι αποτέλεσμα διαλόγου με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές και τους κοινωνικούς εταίρους, με τους οποίους συνδιοργανώνεται και η πρακτική άσκηση»! «Κοινωνικοί εταίροι» είναι και οι επιχειρήσεις, οι οποίες θα καθορίζουν τις ειδικότητες που χρειάζονται. Μάλιστα, μέσω της πρακτικής άσκησης, θα τους «εκπαιδεύουν» από νωρίς, οι μαθητές θα προσφέρουν τσάμπα δουλειά χωρίς δικαιώματα. Τα περί δυνατότητας εισαγωγής των αποφοίτων των Τεχνολογικών Λυκείων στην Ανώτατη Εκπαίδευση είναι «στάχτη στα μάτια», αφού η ίδια η πραγματικότητα θα οδηγεί την πλειοψηφία των μαθητών γρήγορα γρήγορα στην παραγωγή.

-- «Στόχος μας είναι η επιτυχημένη σχολική πορεία όλων χωρίς κανέναν αποκλεισμό, σε Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ)», «εφαρμογή Δικτύου Σχολείων Εκπαιδευτικών Καινοτομιών με καινοτόμες εκπαιδευτικές πρακτικές που εντάσσονται στη λογική της θετικής διάκρισης». Σύμφωνα και με παλιότερες ανακοινώσεις του υπουργείου, οι ΖΕΠ θα είναι συγκεκριμένες «δύσκολες» περιοχές (απομακρυσμένες ή υποβαθμισμένες λαϊκές περιοχές), όπου θα χρηματοδοτούνται περισσότερο τα σχολεία. Είναι το πρόσχημα για τη δημιουργία σχολείων πολλών ταχυτήτων, αφού στο όνομα της ...τοπικής ιδιαιτερότητας ή της δύσκολης κατάστασης θα υπάρχουν διαφορετικά προγράμματα, που θα καλύπτουν τις ανάγκες της τοπικής αγοράς. Το σχολικό έτος 2010-2011 θα εφαρμοστεί πιλοτικά το σύστημα σε σχολεία 3 περιοχών και θα εξαπλωθεί σε 10 περιοχές έως το 2013.

-- «Ψηφιακή λειτουργία του «νέου» σχολείου», «αναβάθμιση των σχολικών υποδομών και δικτύων που θα περιλαμβάνουν διαδραστικούς πίνακες και δίκτυα υπολογιστών σε κάθε σχολείο» και σειρά άλλων τεχνολογικών μέσων στην εκπαίδευση. Η χρήση των νέων τεχνολογιών είναι κάτι που προβλήθηκε πολύ και από την κυβέρνηση, αλλά και από τα ΜΜΕ. Η όποια θετική πλευρά της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, υπέρ των μαθητών, δεν έχει καμία σχέση με το μεγάλο παζάρι που θα στηθεί από τις επιχειρήσεις για τον εξοπλισμό των σχολείων. Επιπλέον, σημασία έχει και η χρήση και ο σκοπός της χρήσης των νέων τεχνολογιών.

-- Το «νέο» σχολείο είναι ολοήμερο, «σταδιακά όλα τα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μετατρέπονται με επιλογή σε ολοήμερα», εντάσσονται σε αυτά εξωσχολικές δραστηριότητες, «στις πρώτες τάξεις η μελέτη (ομαδική ή ατομική) γίνεται στην τάξη και έτσι η τσάντα μένει στο σχολείο». Το πολυδιαφημισμένο ολοήμερο σχολείο δε θα ελαφρύνει οικονομικά τους γονείς, αφού υπενθυμίζουμε ότι το υπουργείο με το νέο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων νομιμοποιεί κάθε είδους εκπαιδευτική, πολιτιστική, αθλητική, επιχειρηματική δραστηριότητα και με κρατική σφραγίδα, αφού εντάσσεται στη Διά Βίου Μάθηση.

Στο «νέο» σχολείο πρέπει να υπάρχει και «νέος» εκπαιδευτικός, προσαρμοσμένος στις ανάγκες της «αγοράς», γι' αυτό και «επαναπροσδιορίζεται η σχέση του εκπαιδευτικού με την εκπαίδευση». Συγκεκριμένα, η πρόσληψη του εκπαιδευτικού θα γίνεται «σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης», άρα σε τοπικό επίπεδο, στη λογική του «αποκεντρωμένου» σχολείου, που προωθείται και με το σχέδιο «Καλλικράτης». Επίσης, αποσυνδέεται ακόμα περισσότερο το πτυχίο από το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, ο οποίος, αφού ολοκληρώσει τις σπουδές του, θα πρέπει να αποκτά και Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής Κατάρτισης, το οποίο καθιερώνεται.

Στο σχέδιο του υπουργείου επαναλαμβάνονται τα περί ενεργοποίησης του θεσμού του «δόκιμου εκπαιδευτικού». Αυτό σημαίνει ότι ο εκπαιδευτικός, μετά και το νέο Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής Κατάρτισης, θα πρέπει να πετύχει στις εξετάσεις του ΑΣΕΠ και μετά να περάσει δύο χρόνια «ως δόκιμος»! Ακόμα και μετά από όλες αυτές τις διαδικασίες δεν είναι σίγουρη η μονιμοποίησή του, αφού πρέπει πρώτα να αξιολογηθεί. Η αξιολόγηση μπορεί να καταλήξει σε πρόταση μονιμοποίησης ή σε πρόταση μετάταξής του σε άλλη υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας. «Φυσικά», δεν έγινε κανένας λόγος για κατάργηση της ωρομισθίας, αφού οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις συνδυάζονται «άψογα» και με το «αποκεντρωμένο σχολείο».