Από τη μια μεριά, είναι ο Οδυσσέας, που έχει στις φλέβες του αίμα, όπως το δικό μου, που βλέπει τον ίδιο ήλιο που βλέπω κι εγώ και η καρδιά του χτυπάει, για τους ίδιους λόγους που χτυπάει και η δική μου. Ο Οδυσσέας, που πονάει όπως πονάω κι εγώ, και μια μέρα, όταν μεγαλώσει και παντρευτεί, θα κάνει παιδιά, με τον ίδιο τρόπο που τα έκανα κι εγώ και θα παίξει μαζί τους, όπως έπαιξα κι εγώ. Τρώει το ψωμί, που τρώω κι εγώ και, όταν διψάει, πίνει νερό, όπως πίνω κι εγώ. Σκέφτεται με τον ίδιο τρόπο, μιλάει με τον ίδιο μηχανισμό που βοηθάει κι εμένα να μιλήσω, όταν νυστάζει πέφτει να κοιμηθεί και ονειρεύεται, όπως κι εγώ. Και, φυσικά, όταν έρθει εκείνη η αναπόφευκτη ώρα, θα πεθάνει, όπως θα πεθάνω κι εγώ. Κι όμως, ο μικρός Οδυσσέας είναι Αλβανός κι εγώ είμαι Ελληνας. Εγώ μιλάω ελληνικά και κείνος αλβανικά, χωρίς αυτό να σημαίνει πως αλλιώς βλέπω εγώ τη ζωή κι αλλιώς ο Οδυσσέας. Είμαι βέβαιος, δηλαδή, πως και κείνος θέλει να ζήσει ελεύθερος, όπως κι εγώ και κείνος αγαπάει την ειρήνη, όπως κι εγώ.

Κι όμως, ήρθε κάποια στιγμή, η άλλη μεριά να χτίσει ανάμεσα σε μένα και στον μικρό Οδυσσέα ένα απρόσβλητο τείχος, «κραδαίνοντας» στα χέρια της, αυτή η «μεριά», την ελληνική σημαία. Και υποστηρίζοντας, σχεδόν, με ιερό φανατισμό πως αυτή είναι που ξεχωρίζει τους ανθρώπους σε «άλλους» και σε «μας», γιατί, ξεφωνίζει η άλλη «μεριά», η σημαία είναι το εθνικό μας σύμβολο και δεν έχουν το δικαίωμα οι «άλλοι» να το πιάσουν στα χέρια τους, όσο και να το θέλουν. Κι έτσι, το «εθνικό μας σύμβολο» παύει να λειτουργεί ως μια τυπική παραπομπή σε μια ιδιότητα, που, λίγο ως πολύ, είναι θεωρητικά με αφηρημένο τρόπο ορισμένη και ιστορικά μέσα από πολλά στάδια διαμορφωμένη. Και λειτουργεί ως ένας δείκτης της διαφοράς ανάμεσα στους ανθρώπους. Ενας δείκτης, που απαγορεύει στους «άλλους» να έρθουν μαζί μας. Λειτουργεί ως ένα όριο της ανθρώπινης σχέσης, που υπαγορεύει κανόνες «ανωτερότητας» και «ηγεμονισμού». Γιατί πώς θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε διαφορετικά ένα «σύμβολο», που, αντί να παραπέμπει στην πολιτισμική οικουμενικότητα του Ελληνικού, παραπέμπει αποκλειστικά στα «αίματα» και στις «θυσίες» της ιστορίας του; Ενα σύμβολο, που μετατρέπεται σε Αρνηση και σε Απαγόρευση; Κι αυτό ακριβώς είναι το χαρακτηριστικό του ρατσισμού. Ο αποκλεισμός του άλλου, παρά τη θέλησή του, από μια τυπική διαδικασία, που σχετίζεται με τις εθνικές σου συνήθειες, με το επιχείρημα ότι είναι «άλλος».

Γιατί αυτό ακριβώς συνέβη με τον μικρό Οδυσσέα της Νέας Μηχανιώνας. Η κοινωνία της αρνήθηκε στο αριστούχο Αλβανόπουλο να παρελάσει κρατώντας την ελληνική σημαία, γιατί αυτό θα προσέβαλε την εθνική μας «καθαρότητα», ή το ήθος της εθνικής μας γιορτής. Και η άρνηση αυτή δε διατυπώθηκε με μια λογική επιχειρηματολογία, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εσωτερική «λύση», που δε θα προσέβαλε ούτε τον αριστούχο Οδυσσέα, ούτε τη συμμαθήτριά του Κατερίνα. Αντίθετα, εκδηλώθηκε με φωνές και αντεγκλήσεις, με τις γνωστές παρεμβάσεις δημοσιογράφων και πολιτικών, ιερωμένων και επιστημόνων σχετικών με παρόμοια θέματα. Βγήκαν στη μέση κι αυτή τη φορά οι Μαραθώνες και οι Θερμοπύλες, ο Κυναίγειρος και ο Λεωνίδας, το αλβανικό έπος και τα κρυοπαγήματα των φαντάρων μας που πολέμησαν σ' αυτό. Βγήκε στη μέση όλη αυτή η λανθασμένη αντίληψη ότι οι εθνικές μας αρετές εκεί και μόνο εξαντλούνται: Στον πόλεμο, στη θυσία, στο «ταν ή επί τας». Και πως η ελληνική σημαία αυτά και μόνον συμβολίζει, γι' αυτό ακριβώς και ο μικρός Οδυσσέας, που δεν είχε σχέση με όλ' αυτά, δεν είχε και το δικαίωμα να πιάσει στα χέρια του αυτό το σύμβολο του πολέμου και της θυσίας. Αν όμως, σκέφτομαι εγώ, η ελληνική σημαία συμβόλιζε την ανθρωπιά και την ειρήνη, τον πολιτισμό και τον ιερό ιδρώτα της δουλιάς, ο Οδυσσέας δε θα αποκλειόταν.