Μέσα σε λίγες λέξεις ο Χάμετ ανέδειξε την αξία της γνώσης ως «όπλου» για τη χειραφέτηση του λαού, για τη συνειδητοποίηση της δύναμης και του χρέους του να πολεμήσει το σκοταδισμό και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, που τον γεννά. Σε αυτόν το δύσκολο αλλά και συνάμα όμορφο «δρόμο» βαδίζει το εκδοτικό της «Σύγχρονης Εποχής» (ΣΕ) από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του. Από αυτή την άποψη δεν είναι τυχαίο, που αποσπάσματα της ανάκρισης του Χάμετ (από όπου το παραπάνω) περιέχονται στο επίμετρο του μυθιστορήματος του συγγραφέα «Το Γεράκι της Μάλτας», στην έκδοση της «ΣΕ».

Σε λίγες εβδομάδες συμπληρώνεται ένας χρόνος από τα εγκαίνια του ανακαινισμένου βιβλιοπωλείου του εκδοτικού στην οδό Μαυροκορδάτου 3. Η αφορμή, ωστόσο, για την κουβέντα που δημοσιεύουμε σήμερα με τη διευθύντρια της «ΣΕ», Καίτη Φειδάκη, δεν είναι επετειακή, αλλά περισσότερο ουσιαστική. Διότι για τη «ΣΕ», το ανακαινισμένο, σύγχρονο βιβλιοπωλείο της, όπως και αυτά της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων (που επίσης εγκαινιάστηκε η ανακαίνισή του τον περασμένο Νοέμβρη), αποτελούν «βατήρες» για νέες εξορμήσεις προσφοράς ποιοτικής, προοδευτικής γνώσης στο λαό και ιδιαίτερα τη νεολαία. Και τα πρώτα δείγματα αυτής της προσπάθειας είναι πολύ θετικά, αφού ο κόσμος την έχει αγκαλιάσει.

Φυσικά η «ΣΕ» κάθε άλλο παρά επαναπαύεται. Με σχεδιασμό και μελέτη των αναγκών και συνθηκών του λαού - και όχι με εμπορευματικά «μάστερ πλαν» που δεν την αφορούν - προχωρά με συγκεκριμένα βήματα στην προώθηση της πρότασής της για το πώς εννοεί το βιβλίο σε όλους τους τομείς (παιδικό, πολιτικο-ιδεολογικό, λογοτεχνία κλπ). Εκτός από το πλήθος των παρουσιάσεων βιβλίων που έχουν γίνει τον τελευταίο χρόνο στον όμορφο και ζεστό χώρο του παταριού του βιβλιοπωλείου, στα μέσα του περασμένου Φλεβάρη στον ίδιο χώρο πραγματοποιήθηκε μια γιορτινή συνάντηση γνώσης, δημιουργίας και ξεφαντώματος, που προετοιμάστηκε ειδικά για τα παιδιά. «Ψυχή» της γιορτής ο γνωστός συγγραφέας, ποιητής και συνθέτης Γιώργος Μαρίνος με την κιθάρα του. Με αφορμή την κυκλοφορία έξι βιβλίων του για παιδιά από τη «ΣΕ» και αυτή τη γιορτή, το εκδοτικό «εγκαινίασε» ουσιαστικά μια σειρά εκδηλώσεων δομημένων ηλικιακά, αρχής γενομένης αυτής του Φλεβάρη για παιδιά προσχολικής ηλικίας και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού.

«Εγινε χαμός!» λέει η Καίτη Φειδάκη. «Τουλάχιστον 80 παιδιά με τους γονείς τους ψυχαγωγήθηκαν, συμμετείχαν, έπαιξαν, συζήτησαν και έφυγαν με τα δωράκια τους, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν και βιβλία. Μιλήσαμε για την προώθηση του παιδικού βιβλίου καλώντας τους γονείς να διαβάζουν πρώτοι αυτά που δίνουν στα παιδιά τους και να μη μένουν στα φανταχτερά εξώφυλλα. Γιατί δεν είναι όλα τα βιβλία για παιδιά "ακίνδυνα". Περνάνε πολλά αντιδραστικά και αντι-διαπαιδαγωγητικά μηνύματα. Τους καλέσαμε επίσης να κάνουν σοβαρή προσπάθεια να διαβάζουν από μικρά τα παιδιά. Βέβαια, για να γίνει αυτό πρέπει να διαβάζουν και οι ίδιοι. Ενας απλός, ευχάριστος και αποτελεσματικός τρόπος είναι ένα παραμύθι πριν τον ύπνο. Και οι μεγάλοι όμως πρέπει να πάψουν να επιλέγουν βιβλία ανάλογα με το εξώφυλλο και το... πάχος του βιβλίου»!

Στον προγραμματισμό υπάρχουν άλλες τρεις ανάλογες εκδηλώσεις που φτάνουν μέχρι και την ηλικία των 15 ετών. Η πρώτη από αυτές έχει προγραμματιστεί το Σάββατο 11 Απρίλη και αφορά σε παιδιά από 9 - 12 ετών με ανάλογες προτάσεις βιβλίων... και εκπλήξεις. «Διότι δεν μπορείς και δεν πρέπει να κάνεις τυπικές παρουσιάσεις στα παιδιά», σημειώνει η συνομιλήτριά μας και προσθέτει: «Δε μένουμε στα λόγια. Θέλουμε να έρθουμε σε επαφή και με εκπαιδευτικούς. Προοδευτικούς ανθρώπους που καταλαβαίνουν την αναγκαιότητα του καλού βιβλίου στα παιδιά. Εχουμε επίσης μεγάλη ζήτηση από σχολικές βιβλιοθήκες. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για βιβλία, αλλά δεν έχουν χρήματα. Οποιος μας ζητά προσφέρουμε κυριολεκτικά αφειδώς βιβλία. Το τελευταίο διάστημα ειδικά, πάνω από 30 βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα μας ζήτησαν βιβλία. Στη Λάρισα τώρα τελευταία για παράδειγμα στείλαμε 100 κιλά βιβλία! Υπάρχει ενδιαφέρον και από εκπαιδευτικούς και από τα παιδιά, αλλά δεν υπάρχει στήριξη από την πολιτεία. Τα πάντα επαφίενται στο μεράκι των δασκάλων που βλέπουν ουσιαστικότερα το ρόλο τους».

Η «ΣΕ» χαρακτηρίζεται από επιμονή στην ποιότητα χωρίς εκπτώσεις για εμπορευματικούς λόγους. Προτιμά, π.χ., να εκδίδει παραδοσιακά ελληνικά παραμύθια, καθώς και παραμύθια και θρύλους άλλων λαών, από τους Κέλτες μέχρι τους Ιάπωνες. Το κυρίαρχο εκδοτικό σύστημα «προσπαθεί να δημιουργήσει "αγορά" με ξένο, κατά βάση, παιδικό βιβλίο. Αυτό δεν είναι αναγκαστικά κακό, αλλά δεν είναι το περιεχόμενο αυτό που τουλάχιστον η "ΣΕ" θέλει να δώσει στα παιδιά. Γι' αυτό έχουμε σκεφτεί να κάνουμε και διαγωνισμό παιδικού βιβλίου Ελλήνων συγγραφέων, με σκοπό να εκδώσουμε το καλύτερο ή τα καλύτερα από αυτά που πληρούν τα δικά μας κριτήρια».

Ποια είναι αυτά τα κριτήρια; «Αυτά που κάνουν ένα βιβλίο να "βάζει" τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία να σκεφτούν ότι πρέπει να παλέψουν για να κάνουν την κοινωνία δίκαιη. Ο "Τριμάτης" π.χ. του Μαρίνου βάζει ζητήματα απεργίας, εργασιακών θεμάτων, μέσα από ένα παραμύθι. Τα παιδιά βγαίνουν σε μια κοινωνία που δεν ξέρουν τι είναι. Δε θέλουμε βιβλία μιας υποτιθέμενης, αλλά "χαζοχαρούμενης καθημερινότητας" ή με... μελισσούλες που κάνουν πάρτι μόδας και προσανατολίζουν τα παιδιά σε συγκεκριμένα καταναλωτικά πρότυπα. Μεγαλώσαμε με παραμύθια. Η βία ενυπάρχει στο παιδικό παραμύθι όλων των λαών. Αλλά δεν είναι αναίτια. Προωθεί το μύθο. Δεν προβάλλει τη βία για τη βία».

Η διευθύντρια της «ΣΕ» λέει πως υπάρχουν ανήσυχοι συγγραφείς «αλλά δε βοηθιούνται από το υπάρχον σύστημα και δεν μπορούν να εκδώσουν». «Πάντα η Ελλάδα είχε σημαντικούς λογοτέχνες και στο παιδικό βιβλίο. Τώρα γιατί να μην έχουμε; Τι εμποδίζει τους συγγραφείς; Ενα σύστημα που βλέπει το βιβλίο ως "κόστος". Τυπώνονται έτσι βιβλία ξένων συγγραφέων με ευτελές κόστος στο εξωτερικό, κυρίως σε ασιατικές χώρες και εδώ πωλούνται πανάκριβα».

Για τη «ΣΕ» δεν υπάρχει κανένα «δίλημμα» στις επιλογές της, δεδομένου ενός σκληρού εμπορευματικού περιβάλλοντος αλλά και των προθέσεών της που όχι μόνο ξεφεύγουν από αυτό, αλλά βρίσκονται απέναντί του. «Κυριαρχεί η πρόθεσή μας» δηλώνει απερίφραστα η Κ. Φειδάκη. «Κοιτάμε την ποιότητα και επιμένουμε σε αυτήν. Το εμπορικό έρχεται δεύτερο. Γι' αυτό και δε συμμετέχουμε σε "παζάρια" βιβλίων ή καθαρά εμπορευματικές εκθέσεις, διότι δεν είμαστε υπέρ του "να αδειάσει η αποθήκη" χωρίς επιλογή. Χωρίς στόχο. Γι' αυτό θεωρούμε σκόπιμο να κάνουμε προσφορές - έχουμε άφθονες - έρχεται κόσμος και παίρνει καλό, προοδευτικό βιβλίο. Ερχεται κόσμος που ψάχνει, ενδιαφέρεται, αγοράζει βιβλία. Ανανεώνουμε από πέρυσι το "πάγιο" ενδιαφέρον μας για το πολιτικό-ιδεολογικό βιβλίο. Το ότι υπάρχει ανάγκη γι' αυτό, φαίνεται και από τη μεγάλη κίνηση των βιβλίων, ειδικά από τη νεολαία. Το Λεύκωμα για τα 90χρονα του ΚΚΕ πήγε ήδη για ανατύπωση. Είναι στο πλάνο μας και εκδηλώσεις ειδικά για το ιδεολογικο-πολιτικό βιβλίο».

Τα σχέδια του εκδοτικού στον τομέα της λογοτεχνίας προκύπτουν μεγαλεπήβολα... «Ψάχνουμε ανέκδοτη κλασική λογοτεχνία. Υπάρχουν βιβλία. Ψάχνουμε να βρούμε "άπαντα" κλασικών που είναι φτώχεια να μην τα έχει εκδώσει η "ΣΕ"». Θα επανεκδοθούν επίσης βιβλία από τη νεοελληνική λογοτεχνία που είχε εκδώσει παλαιότερα η «ΣΕ» και τώρα είναι δύσκολο να βρεθούν (π.χ. Παρορίτης, Θεοτόκης, Ρεντής) ακόμη και ξένα, όπως οι «θρυλικές» «17 Στιγμές της Ανοιξης» του Σεμιόνοφ, έργο που προκάλεσε εκ νέου το ενδιαφέρον από νέους και μεγαλύτερους μετά και την προβολή της ομώνυμης σοβιετικής τηλεοπτικής σειράς από τον «902».