Κυριακή 8 Οχτώβρη 2000
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 13
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Πίσω από την οργή των... «μονοπωλιομάχων»

Οσοι, ένθερμοι οπαδοί του «ελεύθερου ανταγωνισμού» υποστηρίζουν πως μόλις τώρα ανακάλυψαν την ύπαρξη του μονοπωλίου των ΜΙΝΩΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ, δεν υποκρίνονται απλά. Προσπαθούν να κρύψουν το γεγονός ότι η εφαρμοζόμενη πολιτική ενίσχυσης του μεγάλου κεφαλαίου οδηγεί νομοτελειακά στη δημιουργία τους

Παπαγεωργίου Βασίλης

Και ξαφνικά, όλοι, μιλούν για τα μονοπώλια. Στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, εκπρόσωποι της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Μέσα Ενημέρωσης, δημοσιογράφοι και όποιον μπορεί να φανταστεί κανείς, άρχισαν να εκτοξεύουν κατάρες και να αναθεματίζουν την πορεία μονοπώλησης των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών. Λες και γύρισαν τα πάνω κάτω. Ολος ο συρφετός των στρατευμένων οπαδών της «παγκοσμιοποίησης» και της ΟΝΕ, της πολιτικής δηλαδή που ομολογημένα στοχεύει στη διευκόλυνση της δράσης του μεγάλου κεφαλαίου και άρα στην ισχυροποίηση της θέσης των μονοπωλίων, ανακάλυψαν ότι... υπάρχουν μονοπώλια! Και σαν να μην έφτανε αυτό προχώρησαν ακόμα παραπέρα. Αποφάνθηκαν ότι η ύπαρξή τους είναι φαινόμενο ...αρνητικό.

Το... αντιμονοπωλιακό μένος που διαδήλωσαν, σε κανάλια, εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς ήταν τέτοιο, που αν η όλη φιλολογία δε γινόταν στο φόντο της εγκληματικής πολιτικής που οδήγησε στο ναυάγιο της Πάρου, θα προκαλούσε αναμφίβολα γέλωτα και θυμηδία. Προκαλεί όμως πρόσθετη οργή και απέχθεια. Οχι μόνο για την ουσία της στάσης τους, αλλά και για τον τρόπο που οι πλέον ένθερμοι ταγοί των πιο ακραίων μορφών αντιλαϊκής πολιτικής, καμώνονται πως τώρα ανακάλυψαν ότι υπάρχουν μονοπώλια. Παριστάνουν πως μόλις ανακάλυψαν ότι ελάχιστοι επιχειρηματικοί όμιλοι κάνουν κουμάντο στο χώρο της ναυσιπλοΐας. Οχι βέβαια για να τους καταγγείλουν και να ζητήσουν τη λήψη ουσιαστικών αντιμονοπωλιακών μέτρων. Ακριβώς το αντίθετο.

Με τη στάση τους αυτή, θέλουν να δημιουργήσουν την αίσθηση πως σ' αυτή τη χώρα ο Σφηνιάς και η ΜΙΝΩΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ είναι το μόνο υπαρκτό μονοπώλιο. Για να καθαγιάσουν έτσι, την ηγεμονία του συνόλου των μονοπωλίων. Των ελάχιστων δηλαδή επιχειρηματικών ομίλων που έχουν καταφέρει και ελέγχουν το σύνολο της οικονομικής, της κοινωνικής και -εδώ που τα λέμε- της πολιτικής ζωής του τόπου.

Ας απαντήσουν

Οι εκπρόσωποι της συγκεκριμένης εταιρίας βέβαια, ποτέ δεν έκρυψαν τους στόχους τους. Ισα - ίσα. Πρόβαλαν, διαφήμισαν και ξόδεψαν πολλά εκατομμύρια για να μάθει ο κόσμος -ο απλός κοσμάκης, που ταξιδεύει με τα σαπιοκάραβά τους- πως συστατικό στοιχείο των επιδιώξεων και των σχεδιασμών τους είναι η επικράτησή τους στη ναυσιπλοΐα. Με δεξιώσεις, συνεντεύξεις, δελτία Τύπου, διατυμπάνισαν προς κάθε κατεύθυνση ότι, στόχος τους στο Αιγαίο είναι να βάλουν στο χέρι και ν' αποκτήσουν ό,τι κινείται. Σωστότερα, ό,τι πλέει. Και είναι βέβαιο ότι στις σχετικές φιέστες που γίνονταν σε διάφορα κοσμικά στέκια, όλο και κάποιοι από τους σημερινούς καταγγέλλοντες, συναγελάστηκαν με τους Κληρονομοσφηνιάδες. Αλλο αν σήμερα, για διαφορετικούς λόγους, τα γυρίζουν. Δικό τους είναι το πρόβλημα. Αυτοί οφείλουν ν' απαντήσουν γιατί δεν έβγαλαν τσιμουδιά -ας πούμε πέρσι το χειμώνα- όταν πανηγυρικά αναγγέλθηκε ότι η ΜΙΝΟΑΝ ΦΛΑΪΝΓΚ ΝΤΟΛΦΙΝ εξαγόρασε το σύνολο των πλοίων, που με άλλες πλοιοκτησίες έκαναν τα δρομολόγια του Αιγαίου. Αυτοί να πουν στους εργαζόμενους της χώρας γιατί θυμήθηκαν τώρα τα περί μονοπωλίου. Κι ας εξηγήσουν, πέρα από το εγκληματικό ναυάγιο της Πάρου που υποτίθεται πως ευαισθητοποιεί τους πάντες, τι σχέση μπορεί να έχει η ξαφνική, περί των μονοπωλίων, αφύπνισή τους με τη συζήτηση περί διαπλοκής, που φουντώνει όλο το τελευταίο διάστημα.

Το μέγεθος της υποκρισίας και της πρόκλησης είναι ανείπωτο. Ολοι αυτοί που ξαφνικά μονοπωλο-φιλολογούν, προσβάλλουν με τον πλέον βάναυσο τρόπο τον κοινό νου. Τουλάχιστον για δύο οφθαλμοφανείς λόγους. Πρώτον, επειδή όπου και να κοιτάξουμε η ύπαρξη των μονοπωλίων είναι δεδομένη. Δεύτερον, επειδή υπάρχει πλήρης σιωπή γύρω από το γεγονός ότι η εφαρμοζόμενη πολιτική, ακόμα και σε επίπεδο συνθημάτων περί «ανταγωνισμού» και «απελευθέρωσης», οδηγεί νομοτελειακά στη δημιουργία και την επικράτηση μονοπωλίων σε κάθε κλάδο της οικονομίας.

Ιδού τα μονοπώλια

Από μονοπώλια στην Ελλάδα, πάντως, και από επιχειρήσεις που με ραγδαίους ρυθμούς αυξάνουν το κομμάτι της πίτας που ελέγχουν στο σύνολο της αγοράς, άλλο τίποτα. Ανεξάρτητα, αν υπάρχουν συνθήκες «προστατευτισμού», όπως λένε οι περί των μονοπωλίων φιλολογούντες, ή όχι. Από τα πλέον πασίγνωστα, και χωρίς να χρειάζεται κανείς ν' ανατρέχει σε δημοσιεύματα και εξειδικευμένες μελέτες, έχουμε και λέμε:

  • Στον κλάδο του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων, δυο επιχειρήσεις, ελέγχουν πάνω από το 80% της αγοράς. Ολοι ξέρουν τη ΔΕΛΤΑ και τη ΦΑΓΕ, που ξεκίνησαν ως απλές βιομηχανικές μονάδες, αλλά στα πλαίσια του «ελεύθερου ανταγωνισμού», κατάφεραν σε λίγες δεκαετίες να καταβροχθίσουν τη συντριπτική πλειοψηφία των ανταγωνιστών τους και να κυριαρχήσουν -να μονοπωλήσουν- την αγορά.
  • Στον κλάδο των αναψυκτικών, τα μονοπώλια έχουν διαμορφωθεί πριν τη δεκαετία του '80. Στα χρόνια που ακολούθησαν από τότε, η «Κόκα-Κόλα» και η «Πέπσι», το μόνο που έκαναν -στηριζόμενες στην ισχύ που τους προσέφερε η λογική του ανταγωνισμού... «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό»- ήταν να διευρύνουν συνεχώς το κομμάτι της αγοράς που ελέγχουν, θέτοντας... εκτός ανταγωνισμού αρκετές δεκάδες μικρές επιχειρήσεις του κλάδου.
  • Η τσιμεντοβιομηχανία είναι ακόμα μία περίπτωση πλήρους μονοπώλησης. Το 98% του κλάδου ελέγχεται από δύο μόνο επιχειρήσεις. Η ΤΙΤΑΝ κατέχει το 44% της αγοράς, ενώ η αγγλική πολυεθνική BLUE CIRCLE (που εξαγόρασε την ΑΓΕΤ και τα ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΧΑΛΚΙΔΑΣ) το 54%.

Ορισμένα ακόμα παραδείγματα αρκούντως αποκαλυπτικά, μπορεί εντελώς πρόχειρα, να αλιεύσει κανείς από τη φετινή έκδοση «Η Ελλάδα σε αριθμούς» της ICAP:

  • Ο κλάδος του πετρελαίου με ετήσιο τζίρο 592 δισ. δρχ. ελέγχεται από τρεις ομίλους (ΕΛΠΕ, ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ, ΠΕΤΡΟΛΑ), που διαχειρίζονται το 95% της αγοράς.
  • Στο χώρο του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού με τζίρο 361 δισ. δρχ. η ΙΝΤΡΑΚΟΜ κατέχει το 31% της αγοράς, ενώ μαζί με τη ΓΕΡΜΑΝΟΣ και τη ΖΗΜΕΝΣ κυριαρχούν με ποσοστό 52%.
  • Δύο εταιρίες η BSP και η FRIGOGLAS ελέγχουν το 52,1% της αγοράς των ηλεκτρικών συσκευών και των φωτιστικών, με ετήσιο τζίρο 140 δισ. δραχμές.
  • Στο χώρο των ασφαλειών υποτίθεται πως δραστηριοποιούνται 228 εταιρίες, οι οποίες το 1998 διαχειρίστηκαν αθροιστικά 1,8 τρισεκατομμύρια δραχμές. Ο μεγάλος όγκος του αριθμού των εταιριών είναι προφανώς το άλλοθι για την κατάσταση που κυριαρχεί στον κλάδο των ασφαλειών, αφού το 50% της εν λόγω αγοράς ελέγχεται από 4 εταιρίες, ενώ δύο εταιρίες από μόνες τους (ΕθΝΙΚΗ και ΙΝΤΕΡΑΜΕΡΙΚΑΝ) κατέχουν το 30%.

Τα παραδείγματα δεν έχουν τέλος. Σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο υπάρχουν ή βρίσκονται σε πορεία διαμόρφωσης τεράστιοι επιχειρηματικοί όμιλοι. Κολοσσοί, που μόνο στη βάση των νομότυπων διατάξεων που ισχύουν στο αστικό δίκαιο δε θεωρούνται μονοπώλια. Η ουσία όμως της δράσης τους υποδηλώνει ακριβώς το αντίθετο.

Μια απλή ανάγνωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και συμμετοχών (εξαγορές, συγχωνεύσεις, μετοχικές συνεργασίες) που έχουν τα «μεγάλα ονόματα» που ακούγονται στα πλαίσια της φιλολογίας για τη διαπλοκή, απαντά στο ερώτημα αν υπάρχουν και πώς δρουν οι μονοπωλιακές ενώσεις στην Ελλάδα. Για τις επιδιώξεις που έχουν και το στόχο επικράτησής τους στην αγορά οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου δεν κρύβονται, ούτε μασάνε τα λόγια τους. Η μοναδική τους φροντίδα, την οποία άλλωστε αναθέτουν στους νομικούς τους συμβούλους, είναι οι κινήσεις τους να μην εμπίπτουν στις περιβόητες διατάξεις «περί ανταγωνισμού», οι οποίες, βέβαια, όπως καταλαβαίνει ο καθένας, ξεπερνιούνται με διάφορα τερτίπια και τη δημιουργία πολλαπλών και παράλληλων επιχειρήσεων.

Μονόδρομος το... μονοπώλιο

Οι... «μονοπωλιομάχοι», βέβαια πέρα από την αποσιώπηση όλων των παραπάνω, ο καθένας για τους δικούς τους ιδιοτελείς λόγους κρύβουν την πραγματική ουσία του ζητήματος. Οτι η ύπαρξη και μόνο του κεφαλαίου (της περιβόητης «ιδιωτικής πρωτοβουλίας») και η δράση για την απλή διατήρησή του, προϋποθέτει τη συνεχή και αέναη διαδικασία συγκέντρωσης κεφαλαίων και συγκεντροποίησης της παραγωγής. Μια διαδικασία που νομοτελειακά οδηγεί στη δημιουργία μονοπωλίων. Στα πλαίσια αυτής της κοινωνίας, μ' αυτές τις κοινωνικές τάξεις και τις συγκεκριμένες παραγωγικές σχέσεις, το μονοπώλιο είναι... μονόδρομος. Και όταν βέβαια λέμε μονοπώλιο, δεν εννοούμε σώνει και καλά το φαινόμενο της μιας και μοναδικής επιχείρησης. Είναι η ύπαρξη επιχειρηματικών ομίλων που λόγω της δύναμης την οποία αποκτούν μέσα από τον κανιβαλισμό του «ελεύθερου ανταγωνισμού», υπαγορεύουν τους όρους τους και κατευθύνουν τις εξελίξεις στην αγορά. Φυσικά, προς την πλευρά της ικανοποίησης των συμφερόντων τους.Εκείνοι που υποστηρίζουν το αντίθετο και προσπαθούν να ταυτίσουν το μονοπώλιο με τη μία και μοναδική επιχείρηση, το μόνο που κάνουν είναι να κουκουλώνουν την ουσία. Να αποπροσανατολίζουν από το γεγονός ότι η συγκέντρωση οικονομικής δύναμης σε όλο και μικρότερο αριθμό καπιταλιστών, δίνει προνομιακά σ' αυτούς τη δυνατότητα αφενός να υπαγορεύουν τους όρους τους στην αγορά, αφετέρου να αποσπούν υψηλό μονοπωλιακό κέρδος. Το παράδειγμα άλλωστε της πορείας των ελληνικών ναυπηγείων, είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό.

Ολοι αυτοί, που όψιμα φόρεσαν τον αντιμονοπωλιακό μανδύα, επί χρόνια πίεζαν και απαιτούσαν την «απελευθέρωση» του κλάδου των ναυπηγείων, από τον κρατικό -λέει- εναγκαλισμό. Αξίωναν, και τελικά πέτυχαν, την ιδιωτικοποίηση των κρατικών ναυπηγείων, με στόχο, τη δήθεν αποκατάσταση του «ελεύθερου ανταγωνισμού». Το αποτέλεσμα είναι γνωστό σε όλους: Τα ναυπηγεία Σύρου παραδόθηκαν στον όμιλο Ταβουλάρη. Ο Ταβουλάρης στην πορεία απέκτησε και τα ναυπηγεία της Ελευσίνας, ενώ τώρα, μαζί με τους Κόκκαλη - Μυτιληναίο προβάλλει ως από τους επικρατέστερους μνηστήρες και για τα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά. Δηλαδή, μονοπώλιο 100%.

Η εξέλιξη που θα υπάρχει, με το μονοπώλιο των ΜΙΝΩΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ μετά το ναυάγιο της Πάρου, αυτή τη στιγμή δεν είναι γνωστή. Γνωστό όμως είναι κάτι άλλο. Οτι, πέρα από το γεγονός πως η εφαρμοζόμενη πολιτική ενισχύει και θεριεύει τη θέση του μονοπωλιακού κεφαλαίου συνολικά, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις διάφορες ομάδες της άρχουσας τάξης οδηγεί περιοδικά στην όξυνση των μεταξύ τους αντιθέσεων και στην ανάγκη να ξαναμοιράζεται ο κοινωνικός πλούτος που νέμονται.

Μέσα από αυτού του είδους τον... «υγιή ανταγωνισμό», χτίζονται οικονομικές δυναστείες, στις οποίες οι υπόλοιποι υποκλίνονται. Μέχρι να έρθει η στιγμή της ξαναμοιρασιάς. Τότε ο «παντοκράτορας» μετατρέπεται σε κοινό στόχο, προβάλλεται ως «αποδιοπομπαίος τράγος» και εξοστρακίζεται από τις νέες μοιρασιές. Οι δε υπόλοιποι συνεχίζουν απρόσκοπτα να παίζουν το παιχνίδι του «ανταγωνισμού» έχοντας πάντα στόχο να αναδειχτούν αυτοί στο νέο κυρίαρχο του πολιτικοοικονομικού παιχνιδιού.

Οι ιστορίες της δεκαετίας του '60 με τους Στρατοκατσαμπαίους, του '70 με τους Ανδρεάδηδες, του '80 με τους Τσάτσους, είναι πολύ πρόσφατες για να τις ξεχάσει κανείς. Και το κύριο βέβαια δεν είναι ότι τα μονοπώλιά τους «έπεσαν», ούτε ότι κάθε φορά εμφανίστηκαν κάποιοι άλλοι επιχειρηματικοί όμιλοι που τους αντικατέστησαν. Σημαντικότερο είναι ότι το γκρέμισμα συγκεκριμένων οικονομικών δυναστειών, αποδεικνύεται απαραίτητο «οξυγόνο» του συστήματος. Μέσο που αξιοποιείται από την άρχουσα τάξη για τη διατήρηση της αυτοκρατορίας του κεφαλαίου και του καπιταλιστικού κέρδους. Με αποκλειστικό πάντα στόχο τη χωρίς διακοπή διεύρυνση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και το ξεζούμισμα της χώρας συνολικά.


Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Δίνη αντιθέσεων(2018-09-01 00:00:00.0)
Εντείνονται οι διαδικασίες συγκέντρωσης(2011-04-07 00:00:00.0)
Επιτροπή γιγάντωσης των μονοπωλίων(2000-10-06 00:00:00.0)
Για τον παρασιτισμό και το σάπισμα του καπιταλισμού(2000-07-02 00:00:00.0)
Σχετικά με τη δημιουργία των μονοπωλίων(2000-06-18 00:00:00.0)
ΑΤΙΤΛΟ(1996-11-24 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ