«Αγαπούσε τη θάλασσα, το ψάρεμα, το καλό κρασί, τις γαστρονομικές απολαύσεις, το λαγούτο του. Αγαπούσε τη ζωή. Την αντιμετώπιζε με σεβασμό και χιούμορ. Στην τέχνη του διάλεξε τον επικίνδυνο δρόμο της μοναξιάς, που τις περισσότερες φορές μας στεγνώνει. Ωστόσο - κι αυτό είναι αξιοθαύμαστο - τη μοναξιά αυτή την άλλαζε σε πηγή ζωής, αγάπη και προσφορά για τον τόπο του, χωρίς πόζες, χωρίς στρατηγικές, μοναχικός, περήφανος και ακέραιος».

Με τα παραπάνω λόγια η καθηγήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών ΑΠΘ, Αλεξάνδρα Γουλάκη - Βουτυρά, σκιαγραφεί το πορτρέτο του Νίκου Κώστα Γαΐτη (1920 - 1998), με αφορμή την αναδρομική έκθεση έργων του στην Τήνο. Στο νησί της παράδοσης, της αγιογραφίας και των περιστεριώνων, γενέθλια γη του Ν. Γαΐτη, αλλά και τόπος που βαθιά αγάπησε και δούλεψε μεγάλο διάστημα της ζωής του. Στην έκθεση, που φιλοξενείται στην αίθουσα τέχνης Πολύκεντρου Δήμου Τήνου, αλλά και στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου Πανόρμου, εκτίθενται προσωπογραφίες, τοπία, αγιογραφίες, προσχέδια και σπουδές, αλλά και χαρακτικές δημιουργίες του.

Ο Ν. Γαΐτης γεννήθηκε στο Βεναρδάδο της Τήνου. Από οικογένεια Τηνιακών με παράδοση στην τέχνη του μαρμάρου, ξάδελφος του ζωγράφου Γιάννη Γαΐτη, σπούδασε στην ΑΣΚΤ τα χρόνια 1939 - '40 κοντά στον Δ. Μπισκίνη. Μετά τον πόλεμο (1946), συνέχισε στα εργαστήρια ζωγραφικής με καθηγητές τους Ουμ. Αργυρό, Αν. Γεωργιάδη και Ε. Θωμόπουλο. Αποφοίτησε το 1949 με τρεις διακρίσεις, παρά τις έντονες οικονομικές δυσκολίες, που τον ανάγκαζαν να δουλεύει παράλληλα με τη Σχολή. Ενδεικτικό ένα σημείωμά του το Δεκέμβρη του 1949: «Αφ' ότου ήρθα στην Αθήνα δε γνώρισα τίποτ' άλλο παρά δουλιά, σπουδή και στέρηση. Δουλεύω στην πιο σκληρή και εκνευριστική υπηρεσία, στον Ασύρματο του Κεντρικού Τηλεγραφείου Αθηνών. Επτά ώρες στα ακουστικά σε συνεχή νυκτερινή ανταπόκριση. Ξενύκτης πολλές φορές πήγαινα στη Σχολή».

Καθοριστική για την ενασχόλησή του με την αγιογραφία, υπήρξε η γνωριμία του με τον Φώτη Κόντογλου. Ετσι, από το 1952 ασχολείται με τη βυζαντινή αγιογραφία μαθητεύοντας κοντά στο μεγάλο αυτόν δάσκαλο, γοητεύεται από τον τρόπο που αντιμετωπίζει την παράδοση στην αρχιτεκτονική ο Δημήτρης Πικιώνης, ενώ από το 1958 κοντά στον Σίμωνα Καρά σπουδάζει τη λειτουργική βυζαντινή μουσική. Παράλληλα, με την αγιογράφηση ναών, εκθέτει αυτοπροσωπογραφίες, πορτρέτα, θαλασσογραφίες και τοπιογραφίες στην Αθήνα, ενώ η πρώτη αναδρομική έκθεση έργων του γίνεται το 1973 στην Τήνο.

Από το 1980 ως το 1985 ο Ν. Γαΐτης διδάσκει ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πύργου. Το καλοκαίρι του 1993 γίνεται στο Πνευματικό Κέντρο Πανόρμου στον Πύργο της Τήνου, μια μεγάλη έκθεση αγιογραφιών του, όπου εκτίθενται 43 έργα, από τα οποία τα 31 είναι φορητά φρέσκο.

Ως το τέλος, ο Νίκος Γαΐτης δουλεύει και δημιουργεί: διακοσμητικά θέματα από αγγεία της αρχαιότητας, γεωμετρικά, δαιδαλικά, κλασικά, από υπέρθυρα, χαρακτικά, ευχητήριες κάρτες κ.ά. Παράλληλα, διδάσκει φρέσκο.

Οπως έγραφε ο ίδιος: «Σαν Πανορμίτης πονώ πραγματικά τον τόπο αυτόν που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Πονώ το κάθε τι που βρίσκεται πάνω σ' αυτόν. Η συγκίνηση που νιώθω κάθε φορά που τον ξαναβλέπω είναι μεγάλη, μα πιο πολύ πονώ και υποφέρω όταν βλέπω τις ωραίες κληρονομιές που μας άφησαν οι πρόγονοί μας, αυτές που έχουν γίνει με πίστη, μεράκι, κόπο και πόνο αβάσταχτο, να εγκαταλείπονται και να καταστρέφονται παντελώς από το σάρακα, τη σκόνη και πολλές φορές κι από εμάς τους ίδιους λόγω της αδιαφορίας που μας διακρίνει και της άγνοιας...».

«Δεν τον απασχολούσαν σχολές, κινήματα ή μανιφέστα. Γύρευε την αλήθεια του στα βυζαντινά θέματα, στο φρέσκο, στους αγωνιστές του '21, αλλά και πιο πέρα, στη βυζαντινή μουσική, στο γράψιμο. Με τη βυζαντινίζουσα γραφή του, με το σκούρο ηλιοκαμένο του δέρμα να αντιστέκεται στον άνεμο και μαζί στη φθορά, στο μαρασμό της πλούσιας κληρονομιάς αυτού του τόπου που τόσο αγάπησε, τραχύς, ειρωνικός για όσους δεν κατανοούν, με απέραντη ευαισθησία και τρυφερότητα για τους εργάτες της τέχνης...», γράφει η Αλ. Γουλάκη - Βουτυρά, για να καταλήξει: «Ο Γαΐτης δεν είναι απλώς ένας καλός αγιογράφος ή ένας καλός ζωγράφος, ή ένας καλός μουσικός, αλλά ένας πλήρης ακέραιος Τήνιος καλλιτέχνης».