Ελένη: Οι συνθήκες εργασίας μπορεί να είναι διαφορετικές από χώρο σε χώρο. Το αποτέλεσμα, όμως, είναι ένα. Η εκμετάλλευση του νέου εργαζόμενου, η οποία φαίνεται πεντακάθαρα σε όλο της το μεγαλείο. Στο ξενοδοχείο, οι νέοι που έρχονται για να δουλέψουν έχουν το φόβο γραμμένο στο πρόσωπό τους. Τους χρησιμοποιούν όπως θέλουν. Και από μεροκάματο, αν μπορεί να δουλέψει Κυριακή, ή συνέχεια νύχτα, παίρνει κάποια εξτρά, και είναι υποφερτό. Οι εργαζόμενοι αν και έχουν πολλά παράπονα, δεν τολμούν να τα πουν, γιατί φοβούνται την απόλυση.

Βασίλης: Επειδή έχω και μια εμπειρία από εργασία στα φαστ φουντ, θα σας πω ένα πράγμα: Επικρατεί μεσαίωνας. Ενας πραγματικός μεσαίωνας για τα δικαιώματα του νέου εργαζόμενου. Στα περισσότερα φαστ φουντ, δουλεύεις με μερική απασχόληση. Δηλαδή, ένας νέος θα πρέπει να ζήσει με 20 ώρες δουλιά τη βδομάδα, με μισθό γύρω στις 80 χιλιάδες το μήνα και άντε αν κάνει κάτι βραδινά και δουλέψει Κυριακή να «ανέβει» λίγο, άντε μέχρι και 100.000 δραχμές. Μέχρι και το φαγητό που έδιναν στους εργαζόμενους το κατάργησαν. Από δικαιώματα, τίποτα. Δεν μπορείς να μιλήσεις για τίποτε. Είναι, στην κυριολεξία, ένας στρατός. Ο,τι θα πει ο υπεύθυνος βάρδιας, πρέπει να εφαρμοστεί κατά γράμμα. Είτε αυτό παραβιάζει συμβάσεις, είτε όχι. Κανείς δεν έχει συγκεκριμένο «πόστο». Μπορεί να είναι κάποια ταμίας, αλλά δεν παίρνει το επίδομα ταμία που πρέπει η επιχείρηση να δώσει. Την έχουν δηλωμένη «μπουφετζού», την πληρώνουν ως μπουφετζού και την αποζημιώνουν έτσι. Από την άλλη, στα εστιατόρια ο διευθυντής κοιτά με το που θα μπεις να δουλέψεις, να σε εκμεταλλευτεί με τη μία. Σου λέει «κάτσε να δουλέψεις καμιά ώρα παραπάνω» και αυτά δεν πληρώνονται τις περισσότερες φορές. Υπάρχει μεγάλη εκμετάλλευση και όταν δουλεύουμε «σεζόν» σε ξενοδοχεία. Δουλεύεις σερί 6 μήνες, χωρίς ρεπό και δεν ανταμείβεσαι έτσι όπως θα έπρεπε. Δίνουν 9 χιλιάδες την ημέρα, για κάθε μέρα και όλη τη σεζόν. Ούτε βραδινά, ούτε ρεπό, ούτε τίποτα.

Ζωή: Στα φαστ φουντ, τα ωράρια είναι κυλιόμενα. Οι περισσότεροι δουλεύουμε ωρομίσθιοι, δεν έχουμε ρεπό τα Σαββατοκύριακα. Σαν δουλιά είναι δύσκολη. Είσαι 8 ώρες όρθιος, σηκώνεις βάρη κ.ά. Απάνθρωπες οι συνθήκες για νέους ανθρώπους. Αυτό, όμως, που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι σ' αυτές τις επιχειρήσεις καλλιεργούν συνειδήσεις, του τύπου ότι πρέπει να έχεις καλές σχέσεις με τον εργοδότη, με τον διευθυντή, πράγμα, όμως, που δεν μπορεί να συμβεί εκ των πραγμάτων, γιατί υπάρχουν ταξικά συμφέροντα. Ενας διευθυντής παίρνει ένα μεγάλο μισθό και δεν έχει την ίδια αντιμετώπιση με τον απλό εργαζόμενο. Πώς μπορεί, λοιπόν, να υπάρχουν και οι καλές σχέσεις; Επίσης, στα φαστ φουντ σπανίζει το φαινόμενο να υπάρχει εκεί άνθρωπος που να έχει δουλέψει πολλά χρόνια μαζί ή να σκέφτεται να παραμείνει μόνιμα.

- Ανασφάλιστοι, ωρομίσθιοι, ανειδίκευτοι νέοι εργαζόμενοι υπάρχουν;

Ελένη: Μόνο τέτοιοι υπάρχουν. Η κυβέρνηση έχει επινοήσει έναν άλλο τρόπο εργασίας. Τα εξτρά, αλλά και τους εξτρά εργαζόμενους. Για παράδειγμα, πιάνει κάποιος δουλιά για 8ωρο, αλλά δουλεύει για 10 με 12 ώρες και χωρίς να πληρώνεται υπερωρίες, χωρίς να του κολλούν ένσημα, χωρίς ασφάλεια. Υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν 30 μέρες το μήνα, 365 μέρες το χρόνο. Δεν μπορείς να πεις τίποτε στον εργοδότη, είναι νόμιμο αυτό, υπάρχει και μέσα στη σύμβαση. Ποια ασφάλεια, ποια άδεια, ποια επιδόματα; Είναι ένα ξεροκόμματο, που δεν ξεπερνά τις 10 χιλιάδες.

Νίκος: Αυτό που αποδίδεις και προσφέρεις, με αυτό που παίρνεις, δεν έχει καμιά σχέση. Υπάρχει μεγάλη εκμετάλλευση σε αυτά τα εξτρά. Αν πάρεις ένσημα, σημαίνει ότι σε αγαπάει και ο Θεός. Και όσο για το τραγελαφικό του θέματος; Επειδή τις περισσότερες φορές οι νέοι που δουλεύουν σε εστιατόρια ή σε ξενοδοχεία είναι ανασφάλιστοι, όταν περνά ή το ΙΚΑ ή η Επιθεώρηση Εργασίας, πολλές φορές αναγκάζονται να κρυφτούν ακόμα και μέσα στα ψυγεία...

Βασίλης: Επειδή παίρνεις πολύ λίγα χρήματα από μια δουλιά, αναγκάζεσαι να πιάνεις εξτρά σε μια άλλη επιχείρηση για να μπορέσεις να επιβιώσεις. Αυτή είναι η εξτρά απασχόληση. Εκεί έχουν φτάσει τη ζωή, που δεν μπορείς να επιβιώσεις από μια δουλιά μόνο. Στα φαστ φουντ, βέβαια, είσαι ασφαλισμένος. Πώς όμως; Επειδή δε δουλεύεις 8ώρο αλλά 4ωρο, ασφαλίζεσαι συγχρόνως και κατά το ήμισυ. Αν είσαι τυχερός και δουλέψεις όλο το χρόνο, θα πάρεις και τη μισή ασφάλεια, μισά ένσημα. Αρα, για ποια ασφάλιση μιλάμε;

Ζωή: Συγχρόνως, για να συμπληρώσεις στα φαστ φουντ δεν πληρώνεσαι το ρεπό σου σαν εξτρά ώρες. Οσο για τα μεροκάματα είναι χαμηλά. Βέβαια, για να περάσει η Επιθεώρηση Εργασίας από τέτοιους χώρους και να τα ελέγξει όλα αυτά, πρέπει όντως να είναι κάποιος πολύ τυχερός. Μόνο η Εφορία περνάει και αυτή πού και πού.

- Τι συνεπάγεται η εποχιακή απασχόληση για τους εργαζόμενους;

Ελένη: Το επάγγελμά μας όντως είναι κυρίως εποχιακό. Υπάρχουν ξενοδοχεία πόλεων, που λειτουργούν όλο το χρόνο. Κατά κύριο λόγο όμως, δουλεύουν εποχιακά και περισσότερο το καλοκαίρι. Σε περιοχές με μεγάλο τουρισμό, στην καλύτερη περίπτωση, η σεζόν θα κρατήσει 8 μήνες. Και σ' αυτήν την περίπτωση όμως, δεν είναι και σίγουρο ότι θα δουλέψει κάποιος και όλη την περίοδο. Η φουλ σεζόν είναι 3-4 μήνες και τότε θέλουν περισσότερους εργαζόμενους. Τους επόμενους μήνες, αυτοί οι άνθρωποι τι κάνουν; Είναι στο ταμείο ανεργίας; Και αν δεν έχουν τις προϋποθέσεις; Η ασφάλειά τους είναι πάλι σύμφωνα με την εργασία τους. Αν δουλεύεις μισό χρόνο, ούτε 60 χρόνια δε σου φτάνουν για να πάρεις σύνταξη, η οποία αποτελεί τις περισσότερες περιπτώσεις ένα άπιαστο όνειρο, ένα όνειρο απραγματοποίητο. Είκοσι πέντε ένσημα το μήνα, για 4 μήνες, 100 ένσημα το χρόνο και είσαι ευχαριστημένος. Πώς μπορείς έτσι να ζήσεις; Τι άλλο μπορείς να κάνεις; Ετσι αναγκάζεσαι να κάνεις όλον τον υπόλοιπο χρόνο οτιδήποτε άλλο μπορείς, όχι για να αυξήσεις το εισόδημά σου, αλλά για να ζήσεις. Οι συνθήκες είναι τελείως αντίξοες. Θα μπορέσει να δουλεύει κανείς και μετά τα 65; Θα βρίσκει δουλιά τότε; Με βάση αυτά τα δεδομένα, πρέπει να φτάσει κάποιος 90 χρονών για να πάρει σύνταξη.