Τα προειδοποιητικά «καμπανάκια» για το μέλλον των αυτοαπασχολουμένων και των μικρών επαγγελματοβιοτεχνών και εμπόρων (ΕΒΕ) έχουν μετατραπεί σε εκκωφαντικές σειρήνες συναγερμού. Ωστόσο, οι συνδικαλιστικές πλειοψηφίες τους όχι μόνο παραμένουν «ψύχραιμες», αλλά - συχνά - εκδηλώνουν την αμέριστη και ένθερμη συμπαράστασή τους στην πολιτική ενταφιασμού της μικρής επιχείρησης, όπως εκφράζεται και υλοποιείται από τις κυβερνήσεις της ΝΔ τώρα και του ΠΑΣΟΚ προηγουμένως, υπό την «αιγίδα» της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μια από αυτές τις «σειρήνες» ήταν και η Παγκόσμια Διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε από τις 6 έως τις 8 Νοέμβρη στην Αθήνα, από τον ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) σε συνεργασία με την ΟΣΑΕ (Οικονομική Συνεργασία Ασίας - Ειρηνικού), με το βαρύγδουπο θέμα «Εξάλειψη των Εμποδίων Πρόσβασης των ΜΜΕ στις Διεθνείς Αγορές». Η καθημερινότητα της «εισβολής» μεγάλων και «μικρών» πολυεθνικών, που σε συνεργασία με το ντόπιο μεγάλο κεφάλαιο τσακίζουν τη μία μετά την άλλη τις μικρές επιχειρήσεις, είναι μια ακόμη, πιο χειροπιαστή, απόδειξη για το τι συμβαίνει στην εποχή της «παγκοσμιοποίησης» και τι περιμένει τους ΕΒΕ.

Ωστόσο, όλα αυτά δεν απασχόλησαν καθόλου τους περίπου 450 συμμετέχοντες στη Διάσκεψη, που επί τρεις μέρες συζητούσαν για τις «μικρομεσαίες επιχειρήσεις», επαναλαμβάνοντας περίπου τα ίδια, ένα μείγμα από ευχές, διαπιστώσεις για τις αδυναμίες αυτών των επιχειρήσεων, παροτρύνσεις προς τις κυβερνήσεις να τις... βοηθήσουν. Οι σχετικές συζητήσεις θα μπορούσαν να αφήσουν παγερά αδιάφορους τους εκατοντάδες χιλιάδες μικρούς ΕΒΕ της Ελλάδας. Κι αυτό γιατί ελάχιστες είναι εκείνες οι επιχειρήσεις που θα ήταν δυνατόν να αποσπάσουν κάτι θετικό από τις προτάσεις και τα μέτρα που συζητήθηκαν και συγκεντρώθηκαν στο λεγόμενο Σχέδιο Δράσης των Αθηνών. Η αδιαφορία όμως θα ήταν εγκληματική, καθώς πίσω από τις διακηρύξεις για την υποστήριξη των ΜΜΕ προβάλλει η διαμόρφωση μιας «ληξιαρχικής πράξης θανάτου» για τη μικρή επιχείρηση και την αυτοαπασχόληση σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στη συγκεκριμένη Διάσκεψη, όπως και στις προηγούμενες αντίστοιχες - με τον ΟΟΣΑ να χαράζει τη βασική κατεύθυνση - ο κύριος στόχος είναι ένας: Η επιβίωση μεσαίων επιχειρήσεων από άποψη κύκλου εργασιών και κερδών (μεγάλων όμως για τα ελληνικά δεδομένα και όχι μόνο), οι οποίες θα αποσπάσουν σε σημαντικό βαθμό τα μερίδια αγοράς που κατέχουν σήμερα οι δεκάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις κάθε κλάδου. Επιχειρήσεις που θα λειτουργούν απαραίτητα σε «συνεργασία», ουσιαστικά ως «δορυφόροι», με τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, καλύπτοντας τομείς δράσης στους οποίους οι επιχειρηματικοί κολοσσοί κρίνουν ότι δε χρειάζεται να εμπλακούν απευθείας.

Χαρακτηριστικό είναι ότι, ενώ στην Ελλάδα ο αυτοαπασχολούμενος επαγγελματίας, το μικρό συνεργείο, η βιοτεχνία με τους λίγους εργαζόμενους, τα δεκάδες εμπορικά καταστήματα στις συνοικίες, αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των «ΜΜΕ» και βαρυγκωμούν από τον ανταγωνισμό με τις μεγάλες επιχειρήσεις, και μάλιστα όχι μόνο από τις πολυεθνικές ή τις ισχυρές βιομηχανίες, αλλά και τις λίγες μεσαίες επιχειρήσεις, στο «Σχέδιο Δράσης» αναφέρεται: «Λόγω των ορίων στο διαθέσιμο χρόνο και τους οικονομικούς πόρους που είναι διαθέσιμοι στις ΜΜΕ, δεν είναι συχνά ικανές να προσδιορίσουν και έπειτα να αξιοποιήσουν νέες διεθνείς ευκαιρίες στις αγορές». Η διεθνοποίηση των ΜΜΕ είναι μια υπόθεση για πολύ λίγους και οδηγεί σε πολλά «θύματα».

Και από αυτή τη σύσκεψη έγινε σαφές, όμως, ότι συμφωνία υπάρχει μόνο σε πολύ κεντρικά ζητήματα, όπως αυτό της πρόσδεσης των «μικρομεσαίων» επιχειρήσεων στις πολυεθνικές, την καλύτερη ενημέρωσή τους, τη χρηματοδοτική διευκόλυνση. Από εκεί και πέρα αρχίζουν οι ιδιαιτερότητες. Είναι ενδεικτικό ότι την τελευταία μέρα, στη συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε για τη λήξη της Διάσκεψης, ο εκπρόσωπος της ΟΣΑΕ Τ. Τρονγκ Τοάν επισήμανε ότι υπάρχουν κοινές απόψεις για τις ΜΜΕ, για την «ανταγωνιστικότητά» τους και για το ότι «χωρίς τη διεθνοποίηση δεν μπορούν να είναι αποτελεσματικές». Και, βέβαια, ο εκπρόσωπος της ΟΣΑΕ πρόσθεσε - προφανώς όχι τυχαία - ότι είναι «σημαντικό να στηρίξουμε όλες τις ΜΜΕ».

Αυτή η άποψη σαφώς δεν είναι κοινή. Ετσι κι αλλιώς, στα ίδια τα κείμενα της Διάσκεψης υπενθυμίζεται ότι «δεν υπάρχει ένας συμφωνηθείς ορισμός για τις ΜΜΕ. Ποικίλοι ορισμοί εφαρμόζονται μεταξύ των οικονομιών του ΟΟΣΑ και της ΟΣΑΕ και ο αριθμός των υπαλλήλων δεν είναι το μόνο καθορισμένο κριτήριο. Οι ΜΜΕ θεωρούνται μη-θυγατρικές, ανεξάρτητες εταιρείες που απασχολούν λιγότερο από έναν δεδομένο αριθμό υπαλλήλων». (Για την ΕΕ οι ΜΜΕ απασχολούν από 0-250 εργαζόμενους!!!). Ο ΟΟΣΑ είναι εκείνος που περιγραφικά υιοθετεί την πιο σκληρή στάση. Οι επιτελείς του όχι μόνο θεωρούν ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός ΜΜΕ δε θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της παγκοσμιοποίησης, αλλά και ότι δεν πρέπει, αφού οφείλουν να παραμερίσουν μπροστά στα συμφέροντα των πολυεθνικών και των «δορυφορικών» ΜΜΕ που θα παραμείνουν εν ζωή, σε συγκεκριμένους κλάδους, δραστηριότητες, μεγέθη, «καινοτομία» και με συγκεκριμένη προοπτική.

Η ασάφεια στους ορισμούς επιτρέπει την πολιτική δημαγωγία. Κυβερνήσεις και διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί που υπηρετούν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου επεξεργάζονται λύσεις για μια συγκεκριμένη ομάδα επιχειρήσεων, αλλά με την αόριστη ταμπέλα «ΜΜΕ» μπορούν να απευθύνονται ανέξοδα σε πολύ μεγαλύτερο «κοινό». Αυτό κάνει και η ελληνική κυβέρνηση με σχέδια, ενεργοποίηση προγραμμάτων της ΕΕ, χρηματοδοτικές διευκολύνσεις, που τυπικά απευθύνονται στο 98% των επιχειρήσεων της χώρας που κατηγοριοποιούνται ως ΜΜΕ, αλλά στην πράξη μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό, που βρίσκεται στα υψηλά όρια του σχετικού ορισμού, είναι σε θέση, από άποψη οικονομικών μεγεθών, οργάνωσης και αντικειμένου, να αποσπάσει τη «μερίδα του λέοντος» όσων προβλέπονται σ' αυτά τα προγράμματα.

Οι αντιθέσεις και οι ασάφειες επιδρούν και στα κείμενα της Διάσκεψης. Στο «Σχέδιο Δράσης» περιλαμβάνονται μια σειρά από δράσεις που είναι τουλάχιστον γενικόλογες. Τα πιο συγκεκριμένα σημεία είναι τελικά εκείνα που πραγματικά μπορούν να αξιοποιηθούν από μια επιχείρηση ικανού οικονομικού μεγέθους ώστε να κάνει το «άλμα» της, όπως οι σχεδιαζόμενες ιστοσελίδες που θα φέρνουν σε επαφή τις ΜΜΕ με τις... πολυεθνικές.

Μια συμπύκνωση των παραινέσεων του «Σχεδίου Δράσης» προς τις κυβερνήσεις, από τον υπουργό Ανάπτυξης Δ. Σιούφα, είναι ενδεικτική των παραπάνω, καθώς «στήριξη» προς τις ΜΜΕ θεωρούν μεταξύ άλλων:

• Τη διεύρυνση των ευκαιριών που προσφέρουν οι διεθνείς αγορές με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για το διεθνές εμπόριο.
• Καλύτερη και στοχευμένη βοήθεια προς τις ΜΜΕ από την κυβέρνηση και τους φορείς στήριξης, με την κατάλληλη πληροφόρηση και συμβουλές, τη συμμετοχή σε εμπορικές εκθέσεις και τη διάθεση εξειδικευμένων εμπειρογνωμόνων σε θέματα ξένων αγορών.
• Την κατάρτιση και συμβουλευτικές υπηρεσίες, χρηματοδότηση των Marketing Plan, πρόσβαση σε εμπειρογνώμονες, συμβουλές για τη συμμετοχή τους στην εφοδιαστική αλυσίδα και για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.
• Την εξασφάλιση ενός απλουστευμένου και διαφανούς κανονιστικού περιβάλλοντος.
• Τη βελτίωση των διαθέσιμων δεδομένων και στατιστικών στοιχείων για την καλύτερη κατανόηση των θεμάτων που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕ κατά την πρόσβασή τους στις διεθνείς αγορές, καθώς και την τακτική δημοσίευση αυτών των στοιχείων.
• Την ενθάρρυνση κάθε μορφής συνεργασίας μεταξύ ΜΜΕ ή μεταξύ ΜΜΕ και μεγάλων επιχειρήσεων και την παροχή χρηματοδοτικών κινήτρων γι' αυτόν το σκοπό.
• Την πιο αποτελεσματική βοήθεια προς τις ΜΜΕ με τη δημιουργία ιστοσελίδων που θα παρουσιάζουν και θα προβάλλουν τα προϊόντα των ΜΜΕ.
• Τη χρηματοδότηση της διεθνοποίησης των ΜΜΕ, με την ενίσχυση, μεταξύ των άλλων, και της καινοτομικής τους ικανότητας.
• Τη δημιουργία ομάδων (clusters) ή άλλων συλλογικών μορφών συνεργασίας μεταξύ ΜΜΕ, για την ευκολότερη πρόσβασή τους στις διεθνείς αγορές.
• Την οργάνωση εκδηλώσεων στις οποίες στελέχη του Δημοσίου και των οργανώσεων των επιχειρήσεων θα παρουσιάζουν καλές πρακτικές σχετικά με τα διάφορα προγράμματα και δράσεις που διευκολύνουν τη διεθνοποίηση των ΜΜΕ.
• Την ενεργό συμμετοχή των οργανώσεων του ιδιωτικού τομέα στη διαμόρφωση και την εφαρμογή προγραμμάτων ενίσχυσης των ΜΜΕ.
• Την καλύτερη προβολή της κυβερνητικής βοήθειας προς τις ΜΜΕ.
• Την αξιοποίηση του ηλεκτρονικού εμπορίου για την κατάργηση των εμποδίων που οφείλονται στη μεγάλη απόσταση από τις ξένες αγορές.
• Την πληροφόρηση των ΜΜΕ σχετικά με το μηχανισμό που ιδρύει η Συμβουλευτική Επιτροπή για τις Επιχειρήσεις και τη Βιομηχανία στον ΟΟΣΑ (BIAC), για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ΜΜΕ στις διεθνείς αγορές.