Οι εκτιμήσεις του ΕΑΜ και του ΚΚΕ για την αστική τάξη
Η Κατοχή υπήρξε πραγματικός παράδεισος για πολλούς μεγιστάνες του πλούτου στην Ελλάδα. Το 60% της βιομηχανίας δούλευε αποκλειστικά για τις ανάγκες των κατακτητών και οι ιδιοκτήτες τέτοιων βιομηχανικών επιχειρήσεων αποκόμιζαν, από αυτή τη συνεργασία, πολυποίκιλα οφέλη και, φυσικά, τεράστια υπερκέρδη. Αλλά και οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν γενικότερα στην οικονομία, εξαιτίας του πολέμου, ωφέλησαν την οικονομική ολιγαρχία. Ο "εξανεμισμός" της δραχμής, λόγου χάρη, μέσω του τερατώδους πληθωρισμού, αλλά και η συνθηκολόγηση και συνεργασία με τον κατακτητή είχαν ως αποτέλεσμα μια σειρά βιομηχανίες να απαλλαγούν από τα τεράστια προπολεμικά χρέη τους προς τις τράπεζες και το κράτος. Οι πραγματικές, βέβαια, διαστάσεις του σκανδάλου της συνεργασίας της ελληνόφωνης μπουρζουαζίας με τις δυνάμεις του άξονα που είχαν υπό τον έλεγχό τους τη χώρα δεν είναι δυνατό να προσδιοριστούν για πολλούς και διάφορους λόγους που δεν μπορούν να αναλυθούν εδώ. Εχει όμως αξία να σημειωθεί ότι το κίνημα της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και το ΚΚΕ παρακολουθούσαν τη δραστηριότητα των Ελλήνων αστών και φρόντιζαν, στο μέτρο του δυνατού, με αποκαλυπτική αρθρογραφία και άκρως διαφωτιστικές μπροσούρες να κρατούν ενήμερο τον αγωνιζόμενο και δεινοπαθούντα ελληνικό λαό.
* * *
Σε μια πολύ αποκαλυπτική ΕΑΜική μπροσούρα που κυκλοφόρησε προς το τέλος του 1943 και αναφέρεται στο θέμα σημειώνεται σχετικά με τους Ελληνες βιομηχάνους ότι "είναι πολύ δύσκολο να σχηματίσει κανένας μια σαφή αντίληψη για τα δισεκατομμύρια, που τσεπώνουν, γιατί από το ένα μέρος οι στατιστικές υπηρεσίες δε λειτουργούν πλέον και από το άλλο η απόκρυψη των κερδών γίνεται τώρα πολύ πιο συστηματικά και πολύ πιο εύκολα". Στη συνέχεια, στο ίδιο ντοκουμέντο, αφού αναφέρονται μια σειρά στοιχεία που έγινε δυνατό να συλλεχτούν - κυρίως μέσω των δημοσιευμένων ισολογισμών των επιχειρήσεων - από τα οποία προκύπτουν τεράστια κέρδη στην περίοδο της φασιστικής κατοχής για μια σειρά βιομηχανίες, σημειώνεται με έμφαση: "Για να έχουμε όμως πλήρη εικόνα των κερδών του βιομηχανικού κεφαλαίου κάτω από τη χιτλεροφασιστική κατοχή, πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν και τα τεράστια κέρδη τους από τη μαύρη αγορά, που δεν περνιούνται σε κανένα λογαριασμό (...). Είναι γνωστό, ότι όλα τα περισσεύματα της βιομηχανικής παραγωγής δεν πουλιούνται απευθείας από τις βιομηχανίες με τη νόμιμη τιμή, αλλά περνούνε στη μαύρη αγορά με συνεννόηση των Γερμανών και Ιταλών συνεργατών των ντόπιων βιομηχάνων. Χάρις στη συνεννόηση αυτή οι βιομήχανοι παίρνουν πρώτες ύλες, επίσημα δεσμευμένες από τις αρχές κατοχής, περισσότερες από εκείνες που αντιστοιχούν στην ποσότητα των προϊόντων, που αναλαμβάνουν να παραδώσουν. Τα περισσευούμενα έτσι προϊόντα τα διοχετεύουν στη μαύρη αγορά διά μέσου των υπαλλήλων τους και άλλων έμπιστων οργάνων τους (...).
Δίπλα στα σκυλόψαρα της βιομηχανίας - σημειώνεται στην εν λόγω μπροσούρα - πρέπει να βάλουμε και τις μεγάλες εργοληπτικές επιχειρήσεις, που είναι κι αυτές βιομηχανικές, τους διάφορους μεγαλοεργολάβους και μηχανικούς που προμηθεύονται για δουλιές του κατακτητή το μεγαλύτερο μέρος, σχεδόν το σύνολο, της παραγωγής των περισσότερων βιομηχανιών (τσιμέντων, οικοδομικών υλικών, σιδηροβιομηχανίας, ξυλουργικής κλπ.), όπως και τους προμηθευτές του χιτλεροφασιστικού στρατού (...). Πρόκειται ακόμη για κείνους από τους μεγαλεμπόρους εξαγωγής που βρήκαν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν με διάφορες ύποπτες υπηρεσίες τις παλιές σχέσεις τους προς το γερμανικό και ιταλικό κεφάλαιο, για να συμμετάσχουν στη χιτλεροφασιστική λεηλασία του τόπου και για κείνους τους νεοφανείς εισαγωγείς, που άγνωστοι ως προχθές, εφύτρωσαν έξαφνα σαν μανιτάρια και πήραν, χάρις σε παρόμοιες βρωμερές υπηρεσίες τους, εισαγωγικά προνόμια μονοπωλιακά και μπροστά τους ωχριούν οι Γαλλόπουλοι, Μαρήδες και Καραπαναγιώτηδες της βενιζελικής αγνωριστοποίησης, οι φοροκλέφτες και καφεμπέηδες του τσαλδαρικού ηθικού ρυθμού, ακόμα και οι Διάκοι της 4ης Αυγούστου". ("Η πλουτοκρατική ολιγαρχία στο πλευρό του κατακτητή", Ανατύπωση "ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ - ΘΕΣΣΑΛΙΑ", Δεκέμβρης 1943).
* * *
Οι προαναφερόμενες εκτιμήσεις του ΕΑΜικού κινήματος για τη δράση της ελληνικής αστικής τάξης κατά την κατοχή - που πέραν των άλλων αποκαλύπτουν πλήρως το χαρακτήρα της - επαναλήφθηκαν πολλές φορές μεταπολεμικά, δεδομένου ότι αυτή την τάξη, την ίδια που θησαύριζε στην κατοχή συνεργαζόμενη με τους φασίστες κατακτητές, είχε απέναντί του - ως εμπόδιο και εχθρό του - ο ελληνικός λαός σε κάθε προσπάθεια που έκανε για την εθνική ανεξαρτησία, τη δημοκρατία και την κοινωνική πρόοδο. "Η Ελληνική οικονομία - γράφει, στην ΚΟΜΕΠ του Ιούλη 1945, ο Βασίλης Μπαρτζιώτας, μέλος, τότε, του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ - παρουσίαζε πριν τον πόλεμο μονόπλευρη και ασθενική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων (...) και σημαντική εξάρτηση από το ξένο κεφάλαιο. Η Εθνοτράπεζα και τα διάφορα οικονομικά μονοπώλια μαζί με το ξένο κεφάλαιο λυμαίνονταν κυριολεκτικά την ελληνική οικονομία και εμπόδιζαν κάθε προσπάθεια για παραπέρα ανάπτυξή της. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε - μέσα στις ιδιαίτερες φυσικά συνθήκες - και στα χρόνια της κατοχής. Ενώ ο λαός πεινούσε και πουλούσε και το τελευταίο πράγμα του σπιτιού του, οι μεγιστάνες του πλούτου θησαύρισαν". Και σ' ό,τι αφορά στη μεταπολεμική κατάσταση της οικονομίας ο Β. Μπαρτζιώτας σημειώνει με έμφαση: "Ο πόλεμος, η πρωτοφανής ληστεία της οικονομίας μας απ' τους Γερμανοϊταλούς και Βούλγαρους κατακτητές και μαζί μ' αυτούς η ληστρική πολιτική της "Ελληνικής χρηματιστικής" ολιγαρχίας δημιούργησαν τη σημερινή απελπιστική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας".