Η αγωνία εκατομμυρίων εργαζομένων και συνταξιούχων, όταν γίνεται αναφορά στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και στις αλλαγές του, επικεντρώνεται στο αν θα πάρουν σύνταξη οι πρώτοι και ποια σύνταξη θα παίρνουν οι δεύτεροι. Αυτό, τουλάχιστον, σε "πρώτη ανάγνωση", καθώς στη σκέψη κάθε εργαζόμενου και συνταξιούχου είναι η απαίτηση για ένα σύστημα δημόσιο, που θα ικανοποιεί τις ανάγκες κάθε ασφαλισμένου. Ενα σύστημα, που θα αποδίδει στους ανθρώπους του μόχθου, σ' όλους εκείνους, στων οποίων την εργασία οφείλεται ο παραγόμενος πλούτος και στις οικογένειες τους, αυτό που δικαιούνται. Πλήρη περίθαλψη και σύνταξη. Στήριξη στη διάρκεια του εργάσιμου βίου τους και εξασφάλιση ενός καλού επιπέδου ζωής με κάλυψη όλων των αναγκών τους, όταν αποσύρονται από τη δουλιά.
Η αγωνία της κυβέρνησης, όταν αναφέρεται στο ασφαλιστικό (αγωνία που μοιράζεται με τους εργοδότες), είναι αν θα αντιδράσουν εργαζόμενοι και συνταξιούχοι στη διάλυση του συστήματος, ή θα μείνουν παθητικοί θεατές σε μια άνευ προηγουμένου ανατροπή στοιχειωδών δικαιωμάτων, όπως είχαν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, παρά το πρώτο χτύπημα που έδωσαν οι αντιασφαλιστικοί νόμοι της ΝΔ, ο 1902/90, ο 1976/91 και ο 2084/92. Η γενική κατεύθυνση είναι μία: Η μεταφορά πόρων που ανήκουν στην εργατική τάξη και αποτελούν, μέρος της κάλυψης των αγακαίων όρων αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης των εργαζομένων, στα χέρια του κεφαλαίου. Ο διοικητής του ΙΚΑ, Μ. Νεκτάριος,σημείωνε πριν λίγες μέρες ότι "το κρατικό σύστημα, με την αναδιανεμητική βάση χρηματοδότησης, θα παραμείνει, αλλά θα περιοριστεί. Οπότε εκεί θα προστεθεί το σύστημα κεφαλαιοποίησης για τη συμπληρωματική σύνταξη". Δεδομένου ότι, με ευθύνη της κυβέρνησης, δεν καταβάλλονται οι κρατικές ενισχύσεις στα ασφαλιστικά ταμεία, αυτονόητο είναι ότι στην πορεία θα καταργηθεί εντελώς αυτό το θεωρούμενο για το κεφάλαιο "έξοδο". Την ίδια στιγμή, αναγγέλλονται μειώσεις των ασφαλιστικών εισφορών των εργοδοτών, ως "αντάλλαγμα" για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Παλεύοντας αυτήν της την αγωνία, η κυβέρνηση δραστηριοποιείται σε δυο μέτωπα, για τις ανατροπές που ετοιμάζει. Πρώτα απ' όλα, επιστρατεύει τη μέθοδο της "μελέτης" του συστήματος και του "κοινωνικού διαλόγου", ο οποίος θα επακολουθήσει μετά τη μελέτη, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί. Τρανό παράδειγμα "μελέτης" του ασφαλιστικού συστήματος, είναι η διαβόητη έκθεση Σπράου, ο οποίος υποτίθεται ότι μαζί με την ομάδα των ερευνητών του (μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργικός σύμβουλος Π. Τήνιος) μελέτησε το σύστημα, για να καταλήξει σε ένα εγχειρίδιο προσαρμογής του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στο μοντέλο που έχει οικοδομηθεί σε άλλες χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με κύριο στοιχείο τη μείωση αυτών των δικαιωμάτων των ασφαλισμένων.
Για την πρώτη φάση των αλλαγών, το λεγόμενο "μίνι ασφαλιστικό", το οποίο παρά το μέγεθός του έμπηξε βαθιά το μαχαίρι της διάλυσης στο ασφαλιστικό σύστημα, η κυβέρνηση πραγματοποίησε έναν "κοινωνικό διάλογο", από τον οποίο απουσίαζαν οι συνταξιούχοι. Για τη δεύτερη φάση, προχωρά πιο προσεκτικά. Ανέθεσε στην ΕΤΕΒΑ, να εντοπίσει "οίκους" του εξωτερικού, οι οποίοι θα αναλάβουν να ...μελετήσουν το σύστημα και, στη συνέχεια, να προτείνουν τις αλλαγές του. Ωστόσο, η κυβέρνηση θα υλοποιήσει προκαθορισμένες αποφάσεις για το ασφαλιστικό, καθώς δε θέλει, και ως εκ τούτου δεν μπορεί, να κάνει κάτι διαφορετικό, από όσα προβλέπουν οι απαιτήσεις του ΣΕΒ, όλων των επιχειρηματιών που υπηρετεί με την πολιτική της και οι κατευθύνσεις του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών για το μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης και στη χώρα μας.
Είναι σαφέστατο ότι το νέο σύστημα, που οραματίζεται η κυβέρνηση, θα έχει άμεση σχέση με τις νέες εργασιακές σχέσεις που προωθεί. Θα πρέπει να απαντά στην εργασία του "απασχολήσιμου", ο οποίος θα έχει την ευκαιρία, (άλλο αν πραγματικά υπάρχει ή όχι η δυνατότητα), να μοιράζεται μια δουλιά - και ένα μεροκάματο - με άλλους δυο εργαζόμενους. Θα πρέπει να συνδυαστεί με τρίμηνες, πεντάμηνες και εξάμηνες απασχολήσεις ενός ανέργου, σε διαφορετικούς κλάδους, αλλά και στη συχνή εναλλαγή ανέργων και εργαζομένων σε μια θέση. Θα πρέπει να συσχετίζεται με εργαζόμενους, που δουλεύουν 10ωρα και 12ωρα για μερικούς μήνες και παίρνουν "ρεπό" τους επόμενους και εκείνους που εργάζονται για τέσσερις ώρες τη μέρα, μερικές μέρες τη βδομάδα. Η έννοια του "απασχολήσιμου", σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Κ. Σημίτη, όταν πρωτοαναφέρθηκε στο τραγικό αυτό εφεύρημα, εμπεριέχει και την ανάληψη, από τον ίδιο τον εργαζόμενο, της ασφάλισής του, με οτι αυτό συνεπάγεται απο την άποψη του κόστους για τον ίδιο, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από σήμερα. Καθώς οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που και σήμερα καλύπτουν επί της ουσίας το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών της κοινωνικής ασφάλισης, παρά το οτι ολόκληρη τους ανήκει δικαιωματικά γιατί είναι μέρος της κλεμμένης απο το σύστημα εργασίας τους, είναι ξεκάθαρο ότι ο πρωθυπουργός προανήγγειλε οτι έχει αυξηθεί το λεγόμενο κόστος της ασφάλισης για τους εργαζόμενους, άρα δεν μπορούν να έχουν την ίδια ασφαλιστική κάλυψη χωρίς την ακόμη μεγαλύτερη δική τους επιβάρυνση, προαναγγέλοντας ταυτόχρονα τη μείωση των παρεχόμενων ασφαλιστικών δικαιωμάτων και την παντελή έλλειψη στήριξης του συστήματος από το κράτος. Σαν φυσική συνέχεια, ήρθαν και οι δηλώσεις του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Μ. Παπαϊωάννου, που τις επαναλαμβάνει συχνά τον τελευταίο χρόνο, ότι στη δεύτερη φάση του ασφαλιστικού θα εξεταστούν ζητήματα "χρηματοδότησης" του συστήματος, τα οποία έχουν άμεση σχέση με τα όρια ηλικίας, τις ασφαλιστικές εισφορές, τα κατώτερα όρια σύνταξης, το θεσμό των βαρέων και ανθυγιεινών.
Ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Φ. Ιωαννίδης, δήλωνε μια μέρα μετά την κυβερνητική σύσκεψη για την ανάθεση στην ΕΤΕΒΑ της αναζήτησης των ξένων "οίκων", ότι "βεβαίως υπάρχουν προβλήματα, που είναι και διεθνή λίγο - πολύ, συναρτημένα με ιδιαίτερη ένταση στη χώρα μας με το δημογραφικό. Δεν μπορεί να μην υπάρχουν προβλήματα, όταν έχουμε συνεχή γήρανση του πληθυσμού". Οσο για το ότι "κάποιοι" λένε πως έχουμε χαμηλά όρια συνταξιοδότησης, πρόσθετε: "Και αυτό σε κάποιες περιπτώσεις είναι ακριβές", καθώς "υπάρχουν κάποιες διατάξεις, οι οποίες είναι συναρτημένες και με χαρακτηρισμούς, οι οποίοι σήμερα πια δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, για βαριά και ανθυγιεινά...". Οι δηλώσεις αυτές δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας για τη λογική της κυβέρνησης, απέναντι στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Το ότι ο Μ. Νεκτάριος σημείωνε την ίδια μέρα, πάλι σχετικά με τα όρια ηλικίας, ότι "δε χρειάζεται να αλλάξει κάτι" και ότι οι αλλαγές θα αφορούν όσους έχουν γεννηθεί από το 1950 και μετά, είναι απλώς άλλη μια ένδειξη της κυβερνητικής προσπάθειας για αποπροσανατολισμό. Η προσπάθεια αυτή συνιστά και το δεύτερο μέτωπο που έχει ανοίξει, για την απαξίωση του ασφαλιστικού συστήματος στους εργαζόμενους. Οι συντάξεις είναι ιδιαίτερα χαμηλές, οι ιατροφαρμακευτικές παροχές υποβαθμίζονται. Τα χρέη των εργοδοτών χαρίζονται και τα Ταμεία στενάζουν από έλλειψη προσωπικού και σύγχρονης οργάνωσης. Μεγαλώνει η φημολογία της οικονομικής τους δυσχέρειας και της επικείμενης κατάρρευσής τους. Προκρίνεται ο συμπληρωματικός, αλλά ουσιαστικός ρόλος της ιδιωτικής ασφάλισης. Γίνεται, με λίγα λόγια, μεθοδευμένη προπαγάνδα για τη σπίλωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, στα μάτια των ασφαλισμένων.
Γιώργος ΦΛΩΡΑΤΟΣ
Η κυβέρνηση θα υλοποιήσει προκαθορισμένες αποφάσεις για το ασφαλιστικό, καθώς δε θέλει, και ως εκ τούτου δεν μπορεί, να κάνει κάτι διαφορετικό, από όσα προβλέπουν οι απαιτήσεις του ΣΕΒ, όλων των επιχειρηματιών που υπηρετεί με την πολιτική της και οι κατευθύνσεις του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών για το μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης και στη χώρα μας.