"Στην εποχή μας δεν είναι τόσο εύκολο να κόψεις με μιας την αλυσίδα και να ριχτείς απ' ευθείας στον πόλεμο, χωρίς να υπολογίσεις τα διάφορα Σύμφωνα, χωρίς να υπολογίσεις την κοινή γνώμη. Οι αστοί πολιτικοί το ξέρουν αυτό αρκετά καλά. Το ξέρουν επίσης και οι φασίστες κυβερνήτες. Γι' αυτό οι φασίστες κυβερνήτες, πριν ριχτούν στον πόλεμο, αποφάσισαν να προπαρασκευάσουν με το γνωστό τρόπο την κοινή γνώμη, δηλαδή να την παραπλανήσουν, να την εξαπατήσουν".

Ποια είναι η "εποχή μας"; Ποια είναι τα Σύμφωνα που παραβιάζονται; Ποιοι είναι οι "αστοί πολιτικοί" και οι "φασίστες κυβερνήτες"; Ποιος ρίχνεται στον πόλεμο και πότε αποφάσισαν να εξαπατήσουν την κοινή γνώμη;

Οι ανακατατάξεις που γίνονται από τις αρχές της δεκαετίας και οι μέχρι σήμερα εξελίξεις με τους ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας, οι διαγκωνισμοί ανάμεσα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις για το ποιος θα υπερακοντίσει τον ανταγωνιστή σύμμαχο στη βαρβαρότητα των μέσων επιβολής της "νέας τάξης", καθώς και οι απειλές που ορθώνονται για την ανθρωπότητα από την ανεξέλεγκτη - μέχρι στιγμής - δράση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, όλα αυτά έρχονται στο νου αν επιχειρήσει κανείς να διαβάσει ορισμένα κείμενα του... 1939! Ναι, ντοκουμέντα που συντάχθηκαν πριν από 60 ολόκληρα χρόνια, αλλά η ανάγνωσή τους αποδεικνύεται αποκαλυπτικά επίκαιρη.

Η αναφορά γίνεται με αφορμή το δεύτερο κεφάλαιο της έκθεσης της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκων) της ΕΣΣΔ στο 18ο Συνέδριο του Κόμματος, που συνήλθε λίγους μήνες πριν ξεσπάσει ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος.Η έκθεση, που αργότερα θεωρήθηκε άκρως προφητική, εκφωνήθηκε στις 10 του Μάρτη του 1939 από τον τότε Γραμματέα Ι. Β. Στάλιν, το δε σχετικό κεφάλαιο επιγράφεται ως εξής: "Η όξυνση της διεθνούς πολιτικής κατάστασης. Η κατάρρευση του μεταπολεμικού συστήματος των Συνθηκών Ειρήνης. Η αρχή του νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου".

Η παράθεση και μόνο ορισμένων αποσπασμάτων από την έκθεση εκείνης της εποχής, φαίνεται να αρκεί, ώστε χωρίς καν σχόλια ο αναγνώστης να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα για αναλογίες, αντιστοιχίες και διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα σε εκείνη την περίοδο και την περίοδο που διανύουμε σήμερα. Το μόνο που ενδεχόμενα χρειάζεται να σημειώσουμε είναι ότι τότε είχε αρχίσει να διαμορφώνεται ο φασιστικός άξονας Γερμανίας - Ιταλίας - Ιαπωνίας, χώρες που θεωρούνταν ως επιτιθέμενες, ενώ οι υπόλοιπες καπιταλιστικές χώρες (Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ κλπ) θεωρούνταν δημοκρατικές.Ολα τα αποσπάσματα που αξιοποιούνται έχουν αλιευτεί από την ενδέκατη έκδοση του βιβλίος "Ζητήματα Λενινισμού" που στην Ελλάδα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις "Β. Καμπίτση".

Πριν γίνει η παρουσίαση της κατάστασης την άνοιξη του 1939, στην έκθεση της ΚΕ υπήρχε ανάλυση της οικονομικής κατάστασης στις καπιταλιστικές χώρες, από την οποία προέκυπτε ότι η ανάκαμψη που είχε σημειωθεί μετά την κρίση των αρχών της δεκαετίας δε διέθετε "δύναμη" και "ορμή" και πως μια νέα οικονομική κρίση απειλούσε χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ. Στις χώρες του άξονα, που είχαν βάλει την εθνική τους οικονομία στο δρόμο της "πολεμικής οικονομίας", τα σημάδια της κρίσης δεν ήταν εξίσου έντονα, αν και μέχρι και τις αρχές του χρόνου παρατηρούνταν "μια κατάσταση κάποιας - είναι η αλήθεια όχι μεγάλης - πάντως ανοδικής κίνησης".

Είναι ευνόητο ότι η οικονομική κρίση - και τότε και σήμερα - οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην όξυνση των αντιθέσεων, τόσο μέσα στα πλαίσια μιας χώρας, όσο και των ανταγωνιστικών αντιθέσεων που έχουν διάφορες χώρες μεταξύ τους.Κι αυτό είναι κατανοητό, αφού η κάθε καπιταλιστική χώρα προσπαθεί να ξεπεράσει την κρίση που τη μαστίζει, όχι αντιμετωπίζοντας τις πραγματικές αιτίες, αλλά από τη σκοπιά της εξασφάλισης καλύτερων θέσεων έναντι των ανταγωνιστών, με μοναδικό κριτήριο το κέρδος των εκπροσώπων του κεφαλαίου. "Η νέα οικονομική κρίση θα έπρεπε να οδηγήσει και πραγματικά οδηγεί στην παραπέρα όξυνση της ιμπεριαλιστικής πάλης", σημειώνεται στην έκθεση, στο 18ο Συνέδριο, και το κείμενο συνεχίζει: "Δεν πρόκειται πια για το συναγωνισμό στις αγορές, για τον εμπορικό πόλεμο, για το ντάμπινγκ. Αυτά τα μέσα πάλης έχουν από καιρό πια αναγνωριστεί ανεπαρκή. Τώρα πια πρόκειται για το νέο ξαναμοίρασμα του κόσμου, των σφαιρών επιρροής, των αποικιών, με πολεμικές ενέργειες".

Τι ακολούθησε είναι λίγο πολύ γνωστό. Οι λεγόμενες δημοκρατικές χώρες, οι οποίες ουσιαστικά με τη στάση τους ενθάρρυναν τα σχέδια του Χίτλερ και του Μουσολίνι, "αντέδρασαν" μόνο όταν ο χιτλερικός στρατός κατέλαβε και την Πολωνία, το φθινόπωρο εκείνης της χρονιάς. Ακόμα κι αυτή η αντίδραση όμως φαίνεται να ήταν περισσότερο για την "τιμή των όπλων", αφού οι δυτικές χώρες από την αρχή έβλεπαν με ιδιαίτερα "καλό μάτι" το ενδεχόμενο της επίθεσης ενάντια στην ΕΣΣΔ. Ενάντια στη μοναδική τότε σοσιαλιστική χώρα, με την οποία όλοι - φασίστες και δημοκράτες, επιτιθέμενοι και μη επιτιθέμενοι - είχαν ενιαίους ανοιχτούς λογαριασμούς, μια και η πορεία του σοβιετικού λαού στην προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού, γινόταν το σημείο αγωνιστικής έμπνευσης και γιγάντωσης των λαϊκών κινημάτων. Αλλωστε, όπως είναι γνωστό, και μετά την επίθεση της Γερμανίας στην ΕΣΣΔ, οι Δυτικοί φρόντισαν με τον πλέον προκλητικό τρόπο να αφήσουν μόνους τους Σοβιετικούς να αντιμετωπίσουν την πολεμική μηχανή του φασισμού, ενώ ακόμα και αυτό το περιβόητο "δυτικό μέτωπο" άνοιξε όταν πλέον είχαν αλλάξει, σε βάρος της Γερμανίας, τα δεδομένα του πολέμου και οι λαοί της Σοβιετικής Ενωσης είχαν περάσει ήδη στην αντεπίθεση.

Αξίζει, πάντως, διαβάζοντας το κείμενο της έκθεσης, να προσέξει κανείς πώς περιγράφεται και αναλύεται η στάση... ουδετερότητας των δυτικών χωρών, απέναντι στην επιθετικότητα της Γερμανίας και των άλλων χωρών του άξονα. Από εκεί, βγαίνουν αρκετά διδάγματα και για το σήμερα. Για τη σημερινή στάση τόσο εκείνων που πρωταγωνιστούν στις φρικαλεότητες κατά της Γιουγκοσλαβίας, όσο και για τις τεράστιες ευθύνες εκείνων που τηρούν δήθεν παθητική στάση ή - έστω - απλά εμφανίζονται να παραιτούνται από τις υποχρεώσεις που έχουν έναντι της διεθνούς νομιμότητας. Ακόμα και της νομιμότητας όπως ισχύει στην εποχή μας και η οποία αναμφισβήτητα διαμορφώνεται ανάλογα με τους υπάρχοντες συσχετισμούς δυνάμεων. Αυτή η στάση - τονίζεται - "στην πράξη σημαίνει ανοχή της επίθεσης, ξαπόλυση του πολέμου, συνεπώς, μετατροπή του σε παγκόσμιο πόλεμο"!

Στην έκθεση υπάρχει πλήρης απαρίθμηση των γεγονότων που διαμορφώνουν την εικόνα εκείνης της εποχής, "των γεγονότων που αποτέλεσαν την αρχή του νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου", όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, ένα ολόκληρο εξάμηνο πριν ο πόλεμος πάρει τις παγκόσμιες διαστάσεις που πήρε.

Ιδού, πώς μέσα σε λίγες προτάσεις εικονογραφείται η διεθνής πολιτική κατάσταση της άνοιξης του 1939 (οι μαύρες βούλες, οι υπογραμμίσεις και οι υπότιτλοι είναι δικά μας):

• "Το 1935 η Ιταλία επιτέθηκε ενάντια στην Αβησσυνία (σ.σ. Αιθιοπία) και την κατέλαβε.
• Το καλοκαίρι του 1936 η Γερμανία και η Ιταλία οργάνωσαν τη στρατιωτική επέμβαση στην Ισπανία (σ.σ. στάθηκαν στο πλευρό του Φράνκο για να καταπνίξουν τη λαϊκή επανάσταση) (...).
• Το 1937 η Ιαπωνία ύστερα από την κατάληψη της Ματζουρίας, εισέβαλε στη Βόρεια και Κεντρική Κίνα, κατέλαβε το Πεκίνο, το Τσιεντσίν, τη Σαγκάη και άρχισε να εκτοπίζει από τη διεθνή ζώνη κατοχής τους ξένους ανταγωνιστές της.
• Στις αρχές του 1938 η Γερμανία εισέβαλε στην Αυστρία και το φθινόπωρο του 1938 στη Σουδητική περιοχή της Τσεχοσλοβακίας.
• Στα τέλη του 1938 η Ιαπωνία κατέλαβε την Καντώνα και στις αρχές του 1939 το νησί Χαϊνάν".

"Υστερα από τον πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο - σημειώνεται στη συνέχεια της έκθεσης - τα κράτη - νικητές, κυρίως η Αγγλία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ, δημιούργησαν ένα νέο καθεστώς σχέσεων ανάμεσα στις χώρες, το μεταπολεμικό καθεστώς της ειρήνης.Οι κύριες βάσεις αυτού του καθεστώτος ήταν στην Απω Ανατολή το σύμφωνο των εννέα δυνάμεων, και στην Ευρώπη η Συνθήκη των Βερσαλλιών και μια ολόκληρη σειρά από άλλα Σύμφωνα. Η Κοινωνία των Εθνών είχε προορισμό να ρυθμίζει τις σχέσεις ανάμεσα στις χώρες μέσα στα πλαίσια αυτού του καθεστώτος, πάνω στη βάση του ενιαίου μετώπου των κρατών, πάνω στη βάση της συλλογικής υπεράσπισης της ασφάλειας των κρατών. Τα τρία όμως επιθετικά κράτη και ο νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος που τον άρχισαν τα κράτη αυτά, αναποδογύρισαν όλο αυτό το σύστημα του μεταπολεμικού ειρηνικού καθεστώτος. Η Ιαπωνία ξέσχισε το Σύμφωνο των εννέα δυνάμεων, η Γερμανία και η Ιταλία ξέσχισαν τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Τα τρία αυτά κράτη αποχώρησαν από την Κοινωνία των Εθνών, για να τους λυθούν τα χέρια.

Οι νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος έγινε γεγονός.

Στην εποχή μας όμως δεν είναι τόσο εύκολο να κόψεις με μιας την αλυσίδα και να ριχτείς απ' ευθείας στον πόλεμο, χωρίς να υπολογίσεις τα διάφορα Σύμφωνα, χωρίς να υπολογίσεις την κοινή γνώμη. Οι αστοί πολιτικοί το ξέρουν αυτό αρκετά καλά. Το ξέρουν επίσης και οι φασίστες κυβερνήτες. Γι' αυτό οι φασίστες κυβερνήτες, πριν ριχτούν στον πόλεμο, αποφάσισαν να προπαρασκευάσουν με το γνωστό τρόπο την κοινή γνώμη, δηλαδή να την παραπλανήσουν, να την εξαπατήσουν.

Στρατιωτικός συνασπισμός της Γερμανίας και της Ιταλίας ενάντια στα συμφέροντα της Αγγλίας και της Γαλλίας στην Ευρώπη; Για όνομα του Θεού, "τι σόι συνασπισμός είναι αυτός"! "Εμείς" δεν έχουμε κανενός είδους στρατιωτικό συνασπισμό. "Εμείς" έχουμε μονάχα έναν άκακο "άξονα Βερολίνου - Ρώμης", δηλαδή κάποιο γεωμετρικό τύπο του άξονα. (...)

Πόλεμος ενάντια στα συμφέροντα της Αγγλίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ; Ανοησίες! "Εμείς", διεξάγουμε πόλεμο ενάντια στην Κομμουνιστική Διεθνή, και όχι ενάντια σ' αυτά τα κράτη.

Αν δεν πιστεύετε, διαβάστε το "αντικομμουνιστικό Σύμφωνο", που έκλεισαν η Ιταλία, η Γερμανία και η Ιαπωνία.

Ετσι σκέφτονταν να προπαρασκευάσουν την κοινή γνώμη οι κύριοι επιτιθέμενοι, αν και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, ότι όλο αυτό το άγαρμπο παιχνίδι συγκάλυψης είναι πολύ διαφανές, γιατί είναι γελοίο να ψάχνει κανείς να βρει "εστίες" της Κομμουνιστικής Διεθνούς στις ερήμους της Μογγολίας, στα βουνά της Αβησσυνίας και στα παρθένα δάση του Ισπανικού Μαρόκου.

Οι πόλεμος όμως είναι αδυσώπητος. Δεν μπορείς να τον κρύψεις με κανένα περικάλυμμα. Γιατί με κανένα "άξονα", "τρίγωνο" και "αντικομμουνιστικό Σύμφωνο" δεν μπορείς να κρύψεις το γεγονός ότι η Ιαπωνία κατέλαβε σ' αυτό το διάστημα μια τεράστια έκταση της Κίνας, η Ιταλία την Αβησσυνία, η Γερμανία την Αυστρία και τη Σουδητική περιοχή, η Γερμανία και η Ιταλία μαζί την Ισπανία, και όλα αυτά ενάντια στα συμφέροντα των μη επιθετικών κρατών. Και έτσι ο πόλεμος είναι πόλεμος, ο στρατιωτικός συνασπισμός των εισβολέων είναι στρατιωτικός συνασπισμός, και οι εισβολείς είναι εισβολείς.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα του νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου είναι ότι δεν έγινε ακόμα γενικός, παγκόσμιος πόλεμος. Τον πόλεμο τον κάνουν τα επιτιθέμενα κράτη, παραβλάπτοντας με κάθε τρόπο τα συμφέροντα των μη επιθετικών κρατών, πρώτ' απ' όλα της Αγγλίας, της Γαλλίας, των ΗΠΑ, ενώ τα τελευταία συμπτύσσονται και υποχωρούν, κάνοντας στους εισβολείς τη μια παραχώρηση ύστερα από την άλλη.

Ετσι, λοιπόν, μπροστά στα μάτια μας συντελείται το ανοιχτό ξαναμοίρασμα του κόσμου και των σφαιρών επιρροής, σε βάρος των συμφερόντων των μη επιθετικών κρατών, χωρίς να γίνεται καμιά προσπάθεια απόκρουσης, και μάλιστα με μια κάποια ανοχή από μέρους των τελευταίων.

Απίστευτο, όμως, γεγονός.

Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτός ο μονόπλευρος και περίεργος χαρακτήρας του νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου;

Πώς συμβαίνει, οι μη επιθετικές χώρες, που διαθέτουν τεράστιες δυνατότητες, να παραιτούνται τόσο εύκολα και χωρίς αντίσταση από τις θέσεις και τις υποχρεώσεις τους για να γίνουν αρεστές στους επιτιθέμενους; Μήπως εξηγείται με την αδυναμία των μη επιθετικών κρατών; Φυσικά όχι! Τα μη επιθετικά, τα δημοκρατικά κράτη, μαζί παρμένα, είναι χωρίς συζήτηση πιο ισχυρά από τα φασιστικά κράτη και από οικονομική και από στρατιωτική άποψη.

Τότε, πώς μπορούν να εξηγηθούν οι συστηματικές παραχωρήσεις των κρατών αυτών προς τους επιτιθέμενους;

Θα μπορούσε αυτό να εξηγηθεί, λόγου χάρη, με το αίσθημα του φόβου μπροστά στην επανάσταση, που μπορεί να ξεσπάσει, αν τα μη επιθετικά κράτη μπουν στον πόλεμο και ο πόλεμος πάρει παγκόσμιο χαρακτήρα. Οι αστοί πολιτικοί φυσικά ξέρουν, ότι ο πρώτος παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος έδοσε τη νίκη στην επανάσταση σε μια από τις μεγαλύτερες χώρες. Φοβούνται, ότι ο δεύτερος παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος, μπορεί να οδηγήσει επίσης στη νίκη της επανάστασης σε μια ή σε μερικές χώρες.

Αυτή όμως τώρα δεν είναι η μοναδική και ούτε η κύρια αιτία. Η κύρια αιτία βρίσκεται στο ότι οι περισσότερες μη επιθετικές χώρες, και πρώτ' απ' όλα η Αγγλία και η Γαλλία, παραιτήθηκαν από την πολιτική της συλλογικής ασφάλειας, από την πολιτική της συλλογικής απόκρουσης των επιτιθέμενων, στο ότι πέρασαν στη θέση της μη επέμβασης, στη θέση της "ουδετερότητας".

Τυπικά την πολιτική της μη επέμβασης θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει κανείς με τον παρακάτω τρόπο: "Η κάθε χώρα ας υπερασπιστεί από τους επιτιθέμενους, όπως θέλει και όπως μπορεί, αυτό εμάς δε μας ενδιαφέρει, εμείς θα κάνουμε εμπόριο και με τους επιτιθέμενους και με τα θύματά τους". Στην πράξη, ωστόσο, η πολιτική της μη επέμβασης σημαίνει ανοχή της επίθεσης, ξαπόλυση του πολέμου, συνεπώς, μετατροπή του σε παγκόσμιο πόλεμο. Στην πολιτική της μη επέμβασης, διαφαίνεται η επιδίωξη, ο πόθος να μην εμποδιστούν οι εισβολείς να πραγματοποιήσουν το σκοτεινό τους έργο, να μην εμποδιστεί, λχ, η Ιαπωνία να μπλεχτεί σε πόλεμο με την Κίνα, και ακόμα καλύτερα με τη Σοβιετική Ενωση, να μην εμποδιστεί, λχ, η Γερμανία να βουλιάξει στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, να μπλεχτεί σε πόλεμο με τη Σοβιετική Ενωση, να αφεθούν όλοι όσοι συμμετέχουν στον πόλεμο να χωθούν βαθιά στο βούρκο του πολέμου, να ενθαρρύνονται στα κρυφά, να αφεθούν να εξασθενήσουν και να αλληλοεξαντληθούν και αργότερα, όταν εξασθενήσουν αρκετά, να παρουσιαστεί στη σκηνή η μη επέμβαση με φρέσκες δυνάμεις και φυσικά να πάρει θέση "προς το συμφέρον της ειρήνης", και να υπαγορεύσει στους εξασθενημένους εμπόλεμους τους όρους της.

Και φτηνό και ωραίο.

(...) Είναι χαρακτηριστικός ο θόρυβος που ξεσήκωσε ο αγγλογαλλικός και βορειοαμερικάνικος Τύπος με αφορμή τη Σοβιετική Ουκρανία. Οι εκπρόσωποι αυτού του Τύπου ξελαρυγγίστηκαν να φωνάζουν ότι οι Γερμανοί τραβούν για τη Σοβιετική Ουκρανία, πως έχουν τώρα στα χέρια τους τη λεγόμενη Καρπαθο-ουκρανία, που έχει περίπου 700 χιλιάδες πληθυσμό, ότι οι Γερμανοί, όχι αργότερα από την άνοιξη αυτού του χρόνου, θα προσαρτήσουν τη Σοβιετική Ουκρανία, που έχει πάνω από 30 εκατομμύρια πληθυσμό, στη λεγόμενη Καρπαθο-ουκρανία. Αυτός ο ύποπτος θόρυβος μοιάζει σαν να είχε σκοπό του να προκαλέσει την οργή της Σοβιετικής Ενωσης ενάντια στη Γερμανία, να δηλητηριάσει την ατμόσφαιρα και να προκαλέσει τη σύγκρουση με τη Γερμανία χωρίς να υπάρχουν γι' αυτό φανεροί λόγοι.

Φυσικά, είναι απόλυτα δυνατό να υπάρχουν στη Γερμανία παλαβοί που ονειρεύονται να προσαρτήσουν τον ελέφαντα, δηλαδή τη Σοβιετική Ουκρανία, στο κουνούπι, δηλαδή, στη λεγόμενη Καρπαθο-ουκρανία. Και αν πραγματικά υπάρχουν εκεί τέτοιοι παλαβοί, μπορούμε να μην αμφιβάλλουμε πως στη χώρα μας θα βρεθεί ο απαραίτητος αριθμός από ζουρλομανδύες γι' αυτούς τους τρελούς. Αν όμως στείλουμε κατά διαβόλου τους τρελούς και στραφούμε προς τους λογικούς ανθρώπους, δε θα είναι μήπως ξεκάθαρο ότι είναι γελοίο και ανόητο να μιλά κανείς σοβαρά για την προσάρτηση της Σοβιετικής Ουκρανίας στη λεγόμενη Καρπαθο-ουκρανία; Σκεφτήτε το μονάχα. Ερχεται το κουνούπι ανασκουμπωμένο και λέει στον ελέφαντα: "Βρε, συ, αδελφάκι, πόσο σε λυπάμαι... Ζεις χωρίς τσιφλικάδες, χωρίς καπιταλιστές, χωρίς εθνική καταπίεση, χωρίς φασίστες κυβερνήτες. Τι ζωή είναι αυτή... Σε κοιτάζω και δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι δεν υπάρχει για σένα άλλη σωτηρία, παρά να ενωθείς μαζί μου. Ε, λοιπόν, ας γίνει έτσι, σου επιτρέπω να προσαρτήσεις το μικρό σου έδαφος στο απέραντο έδαφός μου..."

Ακόμα πιο χαρακτηριστικό είναι, ότι μερικοί πολιτικοί και εκπρόσωποι του Τύπου της Ευρώπης και των ΗΠΑ, αφού έχασαν την υπομονή τους περιμένοντας "την εκστρατεία ενάντια στη Σοβιετική Ουκρανία", άρχισαν μόνοι τους να ξεσκεπάζουν τα πραγματικά ελατήρια της πολιτικής της μη επέμβασης. Μιλούν ανοιχτά και γράφουν καθαρά ότι οι Γερμανοί τους "απογοήτευσαν" οικτρά, γιατί, αντί να κινηθούν παραπέρα προς την Ανατολή, ενάντια στη Σοβιετική Ενωση, στράφηκαν, όπως βλέπετε, προς τη Δύση και ζητούν αποικίες. Μπορεί να σκεφθεί κανείς ότι έδωσαν στους Γερμανούς τις περιοχές της Τσεχοσλοβακίας σαν αντάλλαγμα για την υποχρέωση ν' αρχίσουν τον πόλεμο ενάντια στη Σοβιετική Ενωση, ενώ οι Γερμανοί αρνούνται τώρα να ξοφλήσουν το γραμμάτιο, και τους στέλνουν περίπατο.

Μ' αυτά που λέγω δε θέλω καθόλου με αφορμή την πολιτική της μη επέμβασης να κάνω ηθική διδασκαλία, να μιλήσω για προδοσία, για επιορκία κοκ. Είναι αφέλεια να διδάσκεις ηθική στους ανθρώπους, που δεν παραδέχονται την ανθρώπινη ηθική. Οπως λένε οι παλιοί, οι ψημένοι αστοί διπλωμάτες, η πολιτική είναι πολιτική. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι το μεγάλο και επικίνδυνο πολιτικό παιχνίδι, που άρχισαν οι οπαδοί της πολιτικής της μη επέμβασης, μπορεί να τελειώσει γι' αυτούς με σοβαρή χρεοκοπία".

Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ