Αν και από τα πρώτα βήματά του το δικτατορικό καθεστώς είχε όλη την ευκαιρία να διαπιστώσει το αδιέξοδο της πολιτικής που ακολουθούσε για μια λύση στο Κυπριακό εντός των πλαισίων του ΝΑΤΟ και των διμερών ελληνοτουρκικών σχέσεων, εντούτοις, όπως ήταν άλλωστε φυσικό, δεν άλλαξε ρότα. Σ' όλη τη διάρκεια της ζωής της, η χούντα των Αθηνών κράτησε σταθερή γραμμή επιδιώκοντας μια λύση του προβλήματος στο πνεύμα των σχεδίων Ατσεσον, δηλαδή της διχοτόμησης. Κι όσο προωθούνταν αυτή η λύση τόσο ακούγονταν περισσότερο οι εθνικιστικές κραυγές περί Ενώσεως, τόσο οξυνόταν στο έπακρο ο αντικομμουνισμός σε Ελλάδα και Κύπρο, τόσο εντείνονταν οι προσπάθειες να βγει από τη μέση η κυβέρνηση Μακαρίου και να αποδυναμωθούν οι δυνάμεις - κυρίως το ΑΚΕΛ - που τη στήριζαν. "Η Χούντα - γράφει ο Ν. Κρανιδιώτης - ομιλεί διαρκώς για ένωση και επιτίθεται σφοδρότατα εναντίον των κομμουνιστών. Οργανά της ιδρύουν στην Κύπρο το Παγκύπριο Ενωτικό Μέτωπο (...) που με τις εφημερίδες του αρχίζει μια συστηματική επίθεση εναντίον της κυπριακής κυβέρνησης, του καθεστώτος της ανεξαρτησίας και των Κυπρίων κομμουνιστών" (Ν. Κρανιδιώτη: "Οι διεθνείς διαστάσεις του Κυπριακού", εκδόσεις "Θεμέλιο", σελ. 54).

Βέβαια, το Παγκύπριο Ενωτικό Μέτωπο δεν ήταν η μόνη οργάνωση που δημιούργησε η χούντα στη Μεγαλόνησο. Οποιος ρίξει μια ματιά στην κυπριακή ιστορία αυτής της περιόδου θα διαπιστώσει ότι το κεφάλαιο των παρακρατικών οργανώσεων που ιδρύουν τα όργανα της δικτατορίας μέσα στην Κύπρο, με σκοπό τον έλεγχο της κατάστασης στο νησί, την ανατροπή της κυβέρνησης του Μακαρίου και, εν τέλει, την προώθηση των αμερικανονατοϊκών σχεδίων είναι αρκετά μεγάλο και ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Ας σταθούμε σε ορισμένες πλευρές του.

Γύρω στα τέλη του 1968 κυκλοφόρησαν στην Κύπρο φήμες ότι υπήρχε μια μυστική εθνικιστική οργάνωση, η οποία είχε σχέσεις με υψηλά ιστάμενους. Η οργάνωση αυτή που πήρε το όνομα "Εθνικό Μέτωπο" έκανε φανερή την παρουσία της την Ανοιξη του 1969 με παράνομα φυλλάδια στα οποία καταγγελλόταν η κυπριακή κυβέρνηση για προδοτικό ρόλο, για εγκατάλειψη της πολιτικής της Ενωσης με την Ελλάδα και άλλα συναφή. "Ο καθοδηγητής της οργάνωσης - γράφει ο Μ. Δρουσιώτης - είναι πια γνωστός. Ηταν η ελληνική ΚΥΠ και το Β' Επιτελικό γραφείο του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς" (Μ. Δρουσιώτη: "Η "εισβολή" της χούντας στην Κύπρο", εκδόσεις "Στάχυ", σελ. 91).

Ο Ν. Κρανιδιώτης, όμως, δίνει πιο ολοκληρωμένη την εικόνα όταν σημειώνει πως πίσω από το Εθνικό Μέτωπο ήταν "και οι μυστικές αμερικανικές υπηρεσίες" (Ν. Κρανιδιώτη, στο ίδιο, σελ. 58 και "Ανοχύρωτη Πολιτεία" εκδόσεις "Εστία", τόμος Α' σελ. 557).

Η δράση του "Εθνικού Μετώπου ήταν στα πρότυπα της ατομικής τρομοκρατίας (βομβιστικές επιθέσεις, κλοπές όπλων, δολοφονικές απόπειρες εναντίον προσώπων με θέση στον κρατικό μηχανισμό, καταλήψεις αστυνομικών τμημάτων κ.ά.). Ετσι η Κυπριακή κυβέρνηση υποχρεώθηκε, τον Αύγουστο του 1969, να θέσει την εν λόγω οργάνωση εκτός νόμου, αλλά αυτή συνέχισε να δρα παράνομα κάνοντας που και που την εμφάνισή της ως το Μάη του 1970. Ενα χρόνο αργότερα τη θέση της πήρε η ΕΟΚΑ Β'. Πριν όμως αναφερθούμε στη δράση της ΕΟΚΑ Β' οφείλουμε να σημειώσουμε πως μέσα στο κλίμα που είχε δημιουργηθεί με την τρομοκρατική δραστηριότητα του "Εθνικού Μετώπου", την υπονομευτική δράση της εθνικής φρουράς και των αμερικανονατοϊκών μυστικών υπηρεσιών, επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς, στις 8 Μάρτη του 1970, απόπειρα κατά της ζωής του Μακαρίου. Η ενέργεια αυτή, όπως αποδείχτηκε αργότερα με αδιάσειστα στοιχεία που παραδόθηκαν στον Κύπριο πρόεδρο - υπήρξε και σχετικό δημοσίευμα με αποκαλύψεις στο Γερμανικό περιοδικό "Σπίγκελ" τον Απρίλης 1970 - ήταν ενταγμένη σε σχέδιο που είχε καταστρωθεί στην Αθήνα με την κωδική ονομασία "Ερμής", το οποίο απέβλεπε στην πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης Μακαρίου, στο διαχωρισμό Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και στη διχοτόμηση της Κύπρου (βλέπε: Κ. Κάππου: "Εγκλημα εναντίον της Κύπρου", εκδόσεις "Γνώσεις", σελ. 50, Ν. Κρανιδιώτη: "Ανοχύρωτη Πολιτεία" τόμος Β', σελ. 13-20, Σ. Γρηγοριάδη: "Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας", τόμος 6ος, σελ. 129-130 κ.α.). Τέτοιες προσπάθειες, για ανώμαλες εξελίξεις στην πολιτική ζωή της Κύπρου θα εκδηλωθούν πολλές στη συνέχεια και, τελικά, τον Ιούλη του '74 θα πετύχουν, σπέρνοντας στο νησί τον όλεθρο.

Η δικτατορία, βεβαίως, δεν αρκούνταν σε όσα προαναφέραμε αλλά φρόντιζε κιόλας με φανερά πολιτικά μέσα να επεμβαίνει στην Κύπρο υπονομεύοντας πλήρως την υπόστασή της ως ανεξάρτητο κράτος, μέλος του ΟΗΕ. Ετσι, για παράδειγμα, τον Ιούνη του 1971 κατά τη συνάντηση τους στη Λισαβόνα, στο πλαίσιο της Εαρινής Διάσκεψης των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας (Παλαμάς και Ολτσάυ) δεσμεύτηκαν να ασκήσουν πιέσεις σε Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους, ώστε να υπάρξει λύση στο Κυπριακό ως τα τέλη του 1971 μέσα από διακοινοτικό διάλογο. Σε διαφορετική περίπτωση η ελληνική και η τουρκική κυβέρνηση θα προχωρούσαν σε διαπραγματεύσεις για το θέμα από τις οποίες θα αποκλειόταν παντελώς η κυπριακή κυβέρνηση του Μακαρίου. Ακόμη οι δύο υπουργοί δεσμεύτηκαν ότι οι κυβερνήσεις τους θα εμπόδιζαν μια συζήτηση του Κυπριακού σε διεθνείς οργανισμούς και ειδικότερα στον ΟΗΕ. Βέβαια, τα πράγματα δεν ήρθαν όπως τα υπολόγιζαν ο Παλαμάς και ο Ολτσάι, αλλά αυτή η κινητικότητα και επεμβατικότητα στις κυπριακές υποθέσεις υπονόμευε μια δίκαιη λύση του ζητήματος και προετοίμαζε το έδαφος για όσα επακολούθησαν. Αλλωστε η χούντα με τις ενέργειές της δημιουργούσε όλο και εντονότερο ασφυκτικό κλοιό γύρω από τον Κύπριο πρόεδρο και δε δίσταζε για το σκοπό αυτό να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο. Αξίζει για παράδειγμα να σημειώσουμε ότι, ανάμεσα στα τόσα άλλα, έργο της χούντας - αλλά όχι μόνο - ήταν η οργάνωση και ενίσχυση της ΕΟΚΑ Β' καθώς και η χρησιμοποίηση των επισκόπων Πάφου, Κιτίου και Κηρύνειας που έφτασε ως το σημείο οι τρεις εκκλησιαστικοί παράγοντες να αποφασίσουν το Μάρτη του 1973 - χωρίς να το πετύχουν - την καθαίρεση του αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Στο ερώτημα δε που αβίαστα προκύπτει απ' όσα αναφέραμε, για το πια ήταν η αντίδραση της κυπριακής πλευράς σημειώνουμε πως ο Μακάριος επιχείρησε να ενισχύσει τη θέση της χώρας του και να αντισταθμίσει την αμερικανονατοϊκή πίεση που του ασκούνταν μέσω των δικτατόρων της Αθήνας ακολουθώντας μια πολιτική ανοιγμάτων προς τις σοσιαλιστικές χώρες και την ΕΣΣΔ που ποτέ, όμως, δεν την ολοκλήρωνε. Στο πλαίσιο αυτών των κινήσεων εντάσσεται π.χ. η επίσκεψή του στη Μόσχα κατά το διάστημα 2-9 Ιούνη 1971, όπως και η γνωστή ιστορία με τα τσεχοσλοβάκικα όπλα τα οποία παρήγγειλε για να εξοπλίσει ένα νεο-ιδρυμένο εφεδρικό αστυνομικό σώμα, αφού δεν υπήρχε καμία ένοπλη δύναμη στο νησί στην οποία να μπορεί να στηριχτεί, αλλά στο τέλος αναγκάστηκε, κάτω από τις αμερικανονατοϊκές πιέσεις - κυρίως μέσω Ελλάδας και Τουρκίας - να τα παραδώσει στην ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ.

Αυτή η διστακτική πολιτική του Μακαρίου, όπως ήταν φυσικό άνοιγε την όρεξη της χούντας και των αμερικανονατοϊκών αφεντικών της, που για μια ακόμη φορά έριξαν στο τραπέζι το χαρτί του περιβόητου στρατηγού Γρίβα, με σκοπό να υπονομεύσουν την κυπριακή κυβέρνηση, καθώς και οποιαδήποτε άλλη λύση του κυπριακού ζητήματος πέραν αυτής της διχοτομήσεως. Ετσι, στις 31 Αυγούστου του 1971 ο Γρίβας αποβιβάστηκε κρυφά στη Μεγαλόνησο κι άρχισε αμέσως την οργάνωση παράνομων τρομοκρατικών ομάδων, με στόχο τη δυναμική ανατροπή της ανεξάρτητης υπόστασης του νησιού, την ανατροπή του Μακαρίου και την επιβολή της "Ενωσης" της Κύπρου με την Ελλάδα, δηλαδή τη διχοτόμηση και το μοίρασμά της σε Ελλάδα και Τουρκία. Οι νέες αυτές Γριβικές ομάδες πήραν την ονομασία ΕΟΚΑ Β' και υπήρξαν πραγματική συμφορά για τον κυπριακό λαό. Η ΕΟΚΑ Β' που τροφοδοτούνταν με οπλισμό από τους Ελληνες αξιωματικούς της Εθνικής φρουράς, ανέπτυξε πλούσια τρομοκρατική δράση και οδήγησε το νησί σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου, γεγονός που ανάγκασε τον Μακάριο να τη θέση εκτός νόμου. Είναι δε χαρακτηριστικό, σχετικά με τον προβοκατόρικο ρόλο αυτής της οργάνωσης, το γεγονός ότι συνέχισε τη δράση της και μετά το θάνατο του Γρίβα (27/1/1974), παρόλο που υπήρξαν αντιδράσεις στο εσωτερικό της, αξιοποιήθηκε στο πραξικόπημα του Ιουλίου του '74 και αυτοδιαλύθηκε - χωρίς ποτέ να επανέλθει στο προσκήνιο με τον ένα ή τον άλλο τρόπο - όταν οι Τούρκοι έκαναν την εισβολή και πέτυχαν τη διχοτόμηση. "Οι Τούρκοι - γράφει ο Δρουσιώτης - μέμφονται σήμερα την ΕΟΚΑ Β' για τον "αγώνα της για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα". Ο Ντενκτάς με κάθε ευκαιρία αναφέρεται στον αγώνα των Ελληνοκυπρίων για Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα και αποδίδει στην ΕΟΚΑ Β' την προσπάθεια για εξολόθρευση των Τουρκοκυπρίων. Ομως (...) η ΕΟΚΑ Β' του Γρίβα και η ΤΜΤ του Ντενκτάς, έπαιρναν οδηγίες από τα ίδια κέντρα. Η ΕΟΚΑ Β' δεν έβλαψε τους Τουρκοκυπρίους. Αντίθετα συνέβαλε καθοριστικά στο να φτάσουν τα πράγματα στην κατάσταση που είναι σήμερα" (Μ. Δρουσιώτης: "Η "εισβολή" της χούντας στην Κύπρο", εκδόσεις "Στάχυ", σελ. 413-414).

Απ' όσα έχουμε ήδη αναφέρει γίνεται φανερό πως η τραγωδία της Κύπρου το Καλοκαίρι του 1974 δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Ηταν μια λύση που προετοιμαζόταν χρόνια και που τελικά υλοποιήθηκε γιατί καμία άλλη δε βόλευε στη δεδομένη στιγμή τα αμερικανονατοϊκά, άμεσα και μακροπρόθεσμα, συμφέροντα. Αλλωστε, οι εξελίξεις που συμβαίνουν στη Μεσόγειο εκείνη την περίοδο και ειδικότερα η στροφή της Αιγύπτου προς τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, δίνουν τη δυνατότητα στις ΗΠΑ να προχωρήσουν σε μια διευθέτηση του Κυπριακού, που δεν μπορούσε να είναι άλλη από τη διχοτόμηση διά των όπλων.

Το αμερικανόπνευστο πραξικόπημα στην Κύπρο εκδηλώθηκε στις 8.20' π.μ. της 15ης Ιουλίου 1974, όταν άρματα μάχης και μηχανοκίνητα της Εθνικής Φρουράς με επικεφαλής Ελλαδίτες χουντικούς αξιωματικούς κινήθηκαν εναντίον του προεδρικού μεγάρου, του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος, της Αρχιεπισκοπής, του υπουργείου Εξωτερικών και άλλων δημοσίων κτιρίων της κυπριακής πρωτεύουσας. Οπως ήταν αναμενόμενο, το πραξικόπημα πέτυχε και γρήγορα σχηματίστηκε κυβέρνηση - μαριονέτα υπό τον Ν. Σαμψών, ενώ ο Μακάριος, που είχε καταφέρει να διασωθεί, μετέβη στο εξωτερικό αρχίζοντας αγώνα για την αποκατάσταση της νομιμότητας στη χώρα του αντιμετωπίζοντας σ' αυτή του την προσπάθεια, από την πρώτη στιγμή, την υπονομευτική δράση της Αγγλίας και των ΗΠΑ.

Η Αγγλία αρνήθηκε να επέμβει ως εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο για την αποκατάσταση της νόμιμης κυβέρνησης κι έτσι άφησε ελεύθερο το έδαφος στην Τουρκία, ώστε να επιβάλλει την κατοχή της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχτηκαν στο έδαφός τους τον Μακάριο ως αρχιεπίσκοπο της Κύπρου κι όχι ως πρόεδρο, πράγμα που σήμαινε έμμεση αναγνώριση του πραξικοπήματος. Η Ελλάδα είχε δώσει την αφορμή για όσα επακολούθησαν και η Τουρκία έχοντας εξασφαλίσει την ανοχή των δύο μεγάλων δυνάμεων του δυτικού κόσμου δε δίστασε να προχωρήσει στην εισβολή. Ετσι από τις 5.35 π.μ. της 20ής Ιουλίου 1974 οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πατούσαν το πόδι τους στο νησί και με τον Αττίλα Β' που εκδηλώθηκε λίγες μέρες αργότερα, στο διάστημα 14-16 Αυγούστου, έθεσαν υπό την κατοχή τους και διατηρούν ως σήμερα το 36,3% του κυπριακού εδάφους.

******************

Οσα αναφέραμε σ' αυτή τη σειρά δημοσιευμάτων γύρω από το Κυπριακό φανερώνουν ότι η τραγωδία της Μεγαλονήσου και του λαού της είναι άρρηκτα δεμένη με την αμερικανονατοϊκή εξάρτηση της Ελλάδας, είναι άμεση συνάρτηση και αποτέλεσμα αυτής της εξάρτησης, γεγονός που άλλωστε υποχρεώθηκε να το παραδεχτεί η πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή, θέτοντας τη χώρα - έστω και τυπικά - εκτός στρατιωτικού σκέλους του ΝΑΤΟ. Παρ' όλα αυτά, σήμερα η παρουσία της Ελλάδας στην Ατλαντική Συμμαχία εμφανίζεται από τις κυβερνήσεις ως ατού ενάντια στον τουρκικό επεκτατισμό και ως όπλο στα χέρια της χώρας για μια δίκαιη λύση του κυπριακού προβλήματος, ενώ την ίδια στιγμή αποτελεί το "Δούρειο Ιππο" για την οριστική διχοτόμηση και ΝΑΤΟποίηση του νησιού.