85o MEΡΟΣ

Οταν αναφερόμαστε στις δυσκολίες του αγώνα του ΔΣΕ, κυρίως τις εντοπίζουμε στο στρατιωτικό ή στο πολιτικό επίπεδο. Οταν μιλάμε για τον ηρωισμό και την αυταπάρνηση των ανταρτών, φέρνουμε στη σκέψη μας τις μάχες σώμα με σώμα, τον αγώνα για ζωή ή για θάνατο. Η σκέψη μας συχνά κάνει την εξής απλοποίηση: Στον πόλεμο ή επιζείς και συνεχίζεις ή πεθαίνεις και συνεχίζουν οι άλλοι στη δική σου θέση. Ομως δεν είναι πάντοτε έτσι τα πράγματα. Συχνά επιζείς αλλά δεν είσαι σε θέση να συνεχίσεις. Είναι το ίδιο σαν να έχεις πεθάνει αν δεν υπάρξει η απαραίτητη βοήθεια που θα σ' επαναφέρει στην ενεργό δράση. Απ' αυτό το διάλειμμα πολέμου - άλλοτε μικρότερο κι άλλοτε μεγαλύτερο σε χρόνο - δύναται να περάσει ολόκληρος ο στρατός που βρίσκεται σε πόλεμο. Είναι το διάλειμμα που επιφέρουν οι τραυματισμοί και οι αρρώστιες, που αδρανοποιεί πολεμικά το στρατιώτη και που συνήθως μετά τον πόλεμο δεν το θυμούνται ή δεν του αποδίδουν αξία ούτε αυτοί που συγγράφουν την ιστορία αλλά ούτε και κείνοι που τη διαβάζουν. Κι όμως πρόκειται για συνέχιση του πολέμου ή ακόμη καλύτερα για έναν ιδιότυπο πόλεμο που σε τίποτα δεν έχει να υστερήσει σε ηρωισμό και αυταπάρνηση από τον πραγματικό πόλεμο των ντουφεκιών, των κανονιών και των οβίδων. Είναι ο πόλεμος των γιατρών, των νοσοκόμων, των τραυματιοφορέων, των ασθενών με τον ίδιο πάντα εχθρό, το θάνατο.

Η σελίδα της ιστορίας του υγειονομικού του ΔΣΕ είναι από τις ηρωικότερες, αν και ελάχιστα έχουν γραφεί. Η φτώχεια των πληροφοριών σ' αυτόν τον τομέα υπογραμμίζεται έντονα αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πολεμούσαν οι αντάρτες, τις ανάγκες που είχαν και τις δυνατότητες υγειονομικής περίθαλψης που υπήρχαν από περιοχή σε περιοχή. Πρόκειται για μια σελίδα γεμάτη ανθρωπιά, ανεξάντλητη ηθική και σωματική δύναμη, που ανεβάζει σε πρωτόγνωρα ύψη την έννοια του ανθρώπου. Πρόκειται για μια λαμπρή στιγμή της ιατρικής επιστήμης και των υγειονομικών υπηρεσιών που αγγίζει - αν δεν ξεπερνάει - το ιδανικό της αποστολής τους. Πρόκειται για την επιβεβαίωση και δικαίωση των ιδανικών του αγωνιζόμενου ελληνικού λαού αφού ό,τι κατορθώθηκε για τη σωτηρία της ανθρώπινης ζωής σε κείνες τις συνθήκες, είχε ως κίνητρο αυτά τα ιδανικά. Τα ιδανικά της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκοδημοκρατικής αναγέννησης της Ελλάδας.