Μπροστά σε νέες αγωνιστικές κινητοποιήσεις βρίσκεται ο κλάδος των εικαστικών καλλιτεχνών. Αιτία είναι η απαράδεκτη απόφαση του ΔΣ του ΤΕΒΕ για την υποχρεωτική εγγραφή των εικαστικών δημιουργών σ' αυτό. Μια απόφαση που με την εφαρμογή της ξεσήκωσε, πριν ένα χρόνο περίπου, την αγανάκτηση του κλάδου και που, δυστυχώς, δεν έχει ακόμα αναθεωρηθεί από την πολιτεία και μάλιστα ως τα σήμερα το υπουργείο Εργασίας έχει δείξει αρνητική στάση για τη λύση του προβλήματος.

Για το καυτό αυτό θέμα μάς μιλά η πρόεδρος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας,Εύα Μελά.

"Η νομοθεσία, συνολικά για την τέχνη και ιδιαίτερα για τα εικαστικά, είναι ελλιπής.Επειδή το πρόβλημα της ασφάλισης και της συνταξιοδότησης των εικαστικών καλλιτεχνών είναι τα τελευταία 30 χρόνια σε μια φάση διαπραγμάτευσης με τα συναρμόδια υπουργεία, πετύχαμε από το 1992, που τέθηκε θέμα εγγραφής των ελεύθερων επαγγελματιών στο ΤΕΒΕ, να παίρνουμε απαλλαχτικό, προκειμένου να ασκούμε καλλιτεχνική δραστηριότητα νομότυπα. Ομως από το Δεκέμβρη του '97, με απόφαση του ΔΣ του ΤΕΒΕ, οι εικαστικοί καλλιτέχνες πρέπει να γραφτούν στο ΤΕΒΕ για τον κλάδο της σύνταξης, αφού οι τιμητικές συντάξεις δίνονται μετά από κρίσεις και, θεωρητικά, δεν καλύπτουν το πρόβλημα".

- Πώς αντέδρασαν οι εικαστικοί δημιουργοί στην απόφαση του ΤΕΒΕ;

- Κάναμε κινητοποιήσεις, παραστάσεις, παρεμβάσεις μέσω των κομμάτων της Βουλής, επαφές με τα υπουργεία. Η διοίκηση του ΤΕΒΕ μάς δήλωσε με σαφήνεια πως αν η κυβέρνηση θεωρεί ότι οι εικαστικοί πρέπει να ασφαλιστούν διαφορετικά απ' ό,τι οι ελεύθεροι επαγγελματίες, πρέπει να φροντίσει να κάνει νομοθετική ρύθμιση.Μετά από αυτό κάναμε παρεμβάσεις και προσφυγές προς το υπουργείο Εργασίας, ενώ παράλληλα καταθέσαμε αίτηση ακύρωσης της απόφασης του ΤΕΒΕ και αίτηση αναστολής.

Τον περασμένο Αύγουστο, ο υπουργός Πολιτισμού έστειλε επιστολή προς τον υπουργό Εργασίας, προτείνοντας οι εικαστικοί να μην υπάγονται στο ΤΕΒΕ και να έχουν μια ιδιαίτερη θεώρηση. Επίσης συνηγορούσε μαζί μας στο να γίνει μια επιτροπή στο υπουργείο Εργασίας, η οποία να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της οριστικής λύσης του συνταξιοδοτικού και ασφαλιστικού.

Παρά την παρέμβαση του υπουργού, η απάντηση του υπουργείου Εργασίας σε αναφορά που κατέθεσε το ΚΚΕ στη Βουλή, με πρόταση την πρότασή μας για νομοθετική ρύθμιση, δεν έδειχνε να έχουν διαφοροποιηθεί οι θέσεις του.Μπορεί, μέσα από μια δυναμική αυτών των ημερών, η κατάσταση να είναι αναστρέψιμη, δεδομένου ότι δε μας έχει ως τώρα δεχτεί ο υπουργός Εργασίας παρά τις προσπάθειες.

Τελευταία, το ΔΣ του ΤΕΒΕ μας ειδοποίησε ότι επεκτείνει την υποχρεωτική ασφάλιση των καλλιτεχνών και για τον κλάδο της ασφάλισης και όχι μόνο για τη σύνταξη.Επίσης, μας γνωστοποίησε ότι οι καλλιτέχνες που είναι ασφαλισμένοι αλλού δε θα υποχρεωθούν της ασφάλισης του ΤΕΒΕ. Το τρίτο ζήτημα που πρέπει να αναφέρω, είναι η απόφαση που μας κοινοποιήθηκε, ότι όσοι είναι άνω των 55, κατά περίπτωση και μετά από προσωπική επαφή, θα αποφασίζει ο διευθυντής του ΤΕΒΕ για το αν θα γράφονται ή όχι. Εδώ η απόφαση του ΤΕΒΕ αντίκειται στη νομοθεσία του. Η νομοθεσία του ΤΕΒΕ προβλέπει ότι όποιος είναι πάνω από 55 ετών δεν υποχρεούται να ασφαλιστεί, διότι δε θα υπάρχει ανταποδοτικότητα στα ασφάλιστρα που θα καταθέσει. Μιλάμε λοιπόν για μια ληστρική πολιτική. Ο καλλιτέχνης δε σταματά να δημιουργεί όταν βγαίνει στη σύνταξη. Τι θα κάνουν όσοι σήμερα είναι 65, 70, 75 χρονών; Για να εκθέσουν έργα τους θα πρέπει να γραφτούν στο ΤΕΒΕ; Αυτό είναι παράλογο, όπως επίσης είναι ταπεινωτικό το "κατά προσωπική κρίση του διοικητή".

- Το ΤΕΒΕ είναι ταμείο επαγγελματοβιοτεχνών και εμπόρων. Ως τέτοιο ταμείο θεωρεί ότι το προϊόν που εμπορεύεται ο επιτηδευματίας είναι εμπορευματικό προϊόν, το οποίο τιμάται και καταναλώνεται. Εμείς δε δεχόμαστε την παραπάνω φιλοσοφική θεώρηση απέναντι στο έργο τέχνης. Το έργο τέχνης μπορεί να αποκτά και εμπορευματική αξία σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά ο δημιουργός κατά κύριο λόγο δημιουργεί έργα, που η πλειονότης τους μένει αδιάθετη σαν έρευνα και καταχωρείται κοινωνικά και σαν πολιτιστική αξία στο διηνεκές, χωρίς να έχει για το δημιουργό, ανταλλάξιμο αντίκρισμα.Για το μέρος εκείνων των έργων που εμπορευματοποιείται (αν συμβεί αυτό), ο καλλιτέχνης φορολογείται κανονικά όπως όλοι οι πολίτες. Το δεύτερο είναι ότι αυτή η "λύση" του ασφαλιστικού που την επέβαλε με το έτσι θέλω το ΤΕΒΕ, τη στιγμή μάλιστα που επί χρόνια είμαστε σε διαδικασίες συζήτησης με τα διάφορα υπουργεία, έρχεται ερήμην των καλλιτεχνών και χωρίς να λαμβάνει υπόψιν τον τρόπο παραγωγής εργασίας, διάθεσης και κοινωνικής αφομοίωσης των καλλιτεχνικών έργων.

Ο καλλιτέχνης, προκειμένου να έχει δελτίο παροχής υπηρεσιών, θα πρέπει να καταθέτει το χαράτσι των 60 χιλιάδων μηνιαίως. Αυτό είναι ένα εξαρχής εμπόδιο στην ελεύθερη έκφραση και έκθεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Δεν πρέπει να βγάζουμε συμπέρασμα για τις συνθήκες ζωής και δουλιάς των 3.300 καλλιτεχνών, από το τι κάνουν οι 10 ή οι 20 πολύ γνωστοί. Δεν μπορούμε λοιπόν να επιβάλλουμε αυτό το οικονομικό βάρος στον καλλιτέχνη, που ξεκινάει από μια μηδενική κατάσταση, προκειμένου να δημιουργήσει και μάλιστα - σε διάκριση με τους άλλους ελεύθερους επαγγελματίες - έργο χωρίς "πελάτη".Ακόμη, το επάγγελμα του καλλιτέχνη έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες: Ο καλλιτέχνης παρέχει υπηρεσίες που δεν πληρώνονται. Οι εκθέσεις έργων του δεν έχουν εισιτήριο. Κατά κανόνα τις χρηματοδοτεί ο ίδιος με την ετεροαπασχόληση, ενώ είναι μία παροχή προς το κοινό. Η τέχνη είναι κατά κύριο λόγο έρευνα, είναι δημιουργία, είναι έκφραση.Επίσης, η "δουλιά" του καλλιτέχνη δεν έχει περιοδικότητα. Ενα τελευταίο ζήτημα είναι η ευθύνη της κοινωνίας. Η κοινωνία είναι ο τελικός αποδέκτης του έργου του καλλιτέχνη, αφού το έργο έχει μία αξία και χρήσης για το κράτος, μετά το θάνατο του καλλιτέχνη. Θεωρούμε λοιπόν ότι το κράτος πρέπει να έχει την ευθύνη μιας στοιχειώδους μέριμνας απέναντι στην τέχνη.

- Οι περισσότεροι, επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτή την περιοδικότητα της ασφαλιστικής εισφοράς, θα αναγκαστούν να οδηγηθούν σε πάρεργα προκειμένου να εξοικονομήσουν αυτό το κονδύλι. Κάτι τέτοιο θα είναι σε βάρος της καλλιτεχνικής τους δημιουργίας. Επίσης, θα αναγκαστούν να μην κάνουν επίσημα εκθέσεις, θα περιοριστεί δηλαδή η διακίνηση του έργου τέχνης, η προβολή του στο κοινό.

- Θα εντείνετε τις κινητοποιήσεις σας σε περίπτωση που δεν υπάρξει κατανόηση από το υπουργείο Εργασίας;

- Εμείς ζητάμε από το υπουργείο Εργασίας να προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση που να λέει ρητά ότι οι εικαστικοί καλλιτέχνες απαλλάσσονται της υποχρεωτικής εγγραφής στο ΤΕΒΕ.Ξέρουμε ότι δημιουργείται το νέο ασφαλιστικό σχήμα που συνενώνει τα ταμεία. Σε ενδεχόμενη ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, παρά τους αγώνες των εργαζομένων, η εξαίρεση για μας θα πρέπει να αφορά και το νέο οργανισμό που θα σχηματιστεί. Από εμάς τελείωσε η περίοδος χάριτος προς το υπουργείο Εργασίας. Είχαμε αποφασίσει σειρά κινητοποιήσεων τις οποίες αναστείλαμε, περιμένοντας τις αντιδράσεις του υπουργείου Εργασίας. Τώρα εμείς θα εντείνουμε τις κινητοποιήσεις μας.Εχουμε αποφασίσει να κάνουμε χάπενινγκ στην Αθήνα. Να προχωρήσουμε σε συνεννόηση και με τους άλλους φορείς των καλλιτεχνών, γιατί αυτός ο παραλογισμός ισχύει - για παράδειγμα - και για τους συγγραφείς. Παράλληλα, έχουμε ενημερώσει και διεθνείς οργανισμούς και θα έχουμε κινητοποιήσεις πολύ σύντομα, εφόσον το υπουργείο Εργασίας δεν αναθεωρήσει τη στάση του. Η θέση μας είναι: Κανείς εικαστικός να μη γράφεται στο ΤΕΒΕ. Εάν η πολιτεία δε λύσει το πρόβλημα, μας κάνει αναγκαστικά φοροφυγάδες, γιατί η αναγκαία πράξη προκειμένου να υπάρξουμε ως δημιουργοί, θα είναι να κλείσουμε τα βιβλία μας στην εφορία.

- Ποιες οι προτάσεις του Επιμελητηρίου για το ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό;

- Εμείς έχουμε κάνει μια συνολική νομοτεχνική μελέτη του ασφαλιστικού, συνταξιοδοτικού, την οποία έχουμε καταθέσει και θα τη συζητήσουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, εφόσον λυθεί το πρόβλημα του ΤΕΒΕ.

Η μελέτη αυτή συγγενεύει στη μορφή με ασφαλιστικές λύσεις για το θέμα χωρών που έχουν μια εμπειρία από το πώς κινείται το "επάγγελμα" του καλλιτέχνη. Δε θέλουμε χαριστικές λύσεις. Η πρότασή μας προβλέπει τη δημιουργία ενός ασφαλιστικού φορέα, είτε στο δημόσιο (αφού από τα 3.300 μέλη μας, τα 1.700 είναι ασφαλισμένα στο δημόσιο), είτε στο ΙΚΑ με ειδικό καθεστώς, είτε σε ιδιαίτερο ασφαλιστικό οργανισμό.Τα ασφάλιστρά μας - το μερίδιο δηλαδή των εργαζόμενων - θα κατατίθενται συνολικά και συλλογικά. Θα είναι ποσοστιαία, βάσει των εσόδων μας. Προτείνουμε σε όποια ασφαλιστική λύση και αν δοθεί, να πρέπει το κράτος, και οι "ενδιάμεσοι" ή χρήστες, να έχει ένα μέρος της υποχρέωσης. Αν το κράτος έχει την πολιτική βούληση, η πρότασή μας είναι ρεαλιστική και βιώσιμη. Εάν το κράτος θελήσει να δει με αναπτυξιακή φιλοσοφία την καλλιτεχνική δημιουργία, πιστεύουμε ότι θα είναι θετικό στις προτάσεις μας. Εάν όχι, οι αγώνες θα είναι μπροστά.

Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ

Η κοινωνία είναι ο τελικός αποδέκτης του έργου του καλλιτέχνη, αφού το έργο έχει μία αξία και χρήσης για το κράτος, μετά το θάνατο του καλλιτέχνη. Θεωρούμε λοιπόν ότι το κράτος πρέπει να έχει την ευθύνη μιας στοιχειώδους μέριμνας απέναντι στην τέχνη