Εκπρόσωπος ήταν ο Κάρλος Αμπόιμ Ινγκλέζ, μέλος της ΚΕ

Χαιρετίζοντας αδελφικά τους εκπροσώπους όλων των κομμάτων που παρευρίσκονται εδώ, επιτρέψτε μου, κατ' αρχήν, να μεταφέρω στην κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, και μέσω αυτής σε όλους τους Ελληνες κομμουνιστές, τους θερμότερους χαιρετισμούς των Πορτογάλων κομμουνιστών, με την ευκαιρία της 80ής επετείου από την ίδρυση του ΚΚΕ. Για 8 δεκαετίες, διαδοχικές γενιές Ελλήνων κομμουνιστών διεξήγαν συνεχή και θαρραλέο αγώνα για τα ζωτικά συμφέροντα της εργατικής τάξης, όλων των εργαζόμενων και του λαού της Ελλάδας, για τη δημοκρατία και το σοσιαλισμό. Αντιμετωπίζοντας περιόδους σκληρής παρανομίας, τη ναζιστική - φασιστική κατοχή, τη βρετανική στρατιωτική επέμβαση, οι Ελληνες κομμουνιστές, συνδεδεμένοι με τους εργαζόμενους, με τις λαϊκές μάζες, με τις άλλες δημοκρατικές και πατριωτικές δυνάμεις, δεν κατέθεσαν ποτέ τα όπλα στον αγώνα για την απελευθέρωση της παρτίδας, ενάντια στη φασιστική δικτατορία και την ιμπεριαλιστική κυριαρχία. Κόμμα των εργαζομένων και του ελληνικού λαού, επαναστατική αντικαπιταλιστική δύναμη αναντικατάστατη στο παρόν και το μέλλον, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας συνδυάζει στενά τα εθνικά και διεθνιστικά του καθήκοντα. Μαζί με τους αδελφικούς χαιρετισμούς της Κεντρικής Επιτροπής του Πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, δεχτείτε τις καλύτερες ευχές μας για την επιτυχία στη δράση σας, καθώς και την έκφραση του μεγάλου ενδιαφέροντός μας να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε τις σχέσεις φιλίας και συνεργασίας που υπάρχουν από πολύ καιρό ανάμεσα στα δύο κόμματά μας, στην κοινή υπόθεση των εργαζομένων και των λαών, της δημοκρατίας, της ειρήνης, για τα γενικά ιδεώδη του κομμουνισμού.

Σύντροφοι,

Παντού στον κόσμο γίνονται πολυάριθμοι γιορτασμοί για τα 150 χρόνια από τη δημοσίευση του "Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος", του ευφυούς ιδρυτικού ντοκουμέντου του κινήματός μας. Η σημερινή Διάσκεψη το αναφέρει επίσης. Αν και προφανώς πολλές από τις πτυχές του έχουν σήμερα ξεπεραστεί με την κατοπινή ανάπτυξη του καπιταλισμού και του κομμουνιστικού κινήματος, η ουσία των αναλύσεων και των διδαγμάτων του επιβεβαιώθηκαν ευρέως ιστορικά και παραμένουν επίκαιρα με καίριο τρόπο. Δεδομένου του θέματος της Διάσκεψης, θα υπογραμμίσω μόνο εδώ ότι ο Μαρξ και ο Ενγκελς διατράνωσαν ήδη από τότε και θεμελίωσαν την αναγκαιότητα για το κομμουνιστικό κίνημα, μέσα στα πλαίσια της πάλης των τάξεων όπου εξελίσσεται η ιστορία, να συγκροτηθεί ως κόμμα του προλεταριάτου. Υπογραμμίζουν ότι οι κομμουνιστές δεν έχουν κανένα συμφέρον διαχωρισμένοι και ξένοι προς τα συμφέροντα του προλεταριάτου στο σύνολό του. Οτι μέσα στους διάφορους αγώνες οι κομμουνιστές τονίζουν και προβάλλουν τα κοινά, ταξικά συμφέροντα, ανεξάρτητα από εθνικές και τοπικές ιδιαιτερότητες, ότι μέσα στους αγώνες σε κάθε συγκεκριμένο ιστορικό στάδιο, καθώς και σε όλους τους αγώνες για επιμέρους συμφέροντα, εκείνοι εκπροσωπούν το συνολικά κίνημα και δεν παραβλέπουν τους τελικούς στόχους και ότι μόνο έτσι μπορεί το Κομμουνιστικό Κόμμα να γίνει στην πράξη το πιο αποφασισμένο κομμάτι, η πρωτοπορία του αγώνα του προλεταριάτου, έχοντας θεωρητικά το πλεονέκτημα να κατανοεί τις συνθήκες, την πορεία και τα γενικά αποτελέσματα του κινήματος. Αυτές είναι μερικές από τις βασικές τους υποδείξεις οι οποίες διατηρούν πλήρη και επιβεβαιωμένη επικαιρότητα.

Εδώ και 150 χρόνια όμως, ο καπιταλισμός γνώρισε μακρά ιστορική πορεία και αξιοσημείωτες εξελίξεις. Το ίδιο και το κομμουνιστικό κίνημα. Ωστόσο, η εκμεταλλευτική και καταπιεστική φύση του καπιταλισμού δεν άλλαξε, αλλά μάλλον επιδεινώθηκε και βάθυνε, ο καπιταλισμός αποδείχτηκε ανίκανος να επιλύσει τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, γιατί ακριβώς αποτελεί ο ίδιος τον καθοριστικό τους παράγοντα. Και το κομμουνιστικό κίνημα αναπτύχθηκε σε τεράστιες διαστάσεις, έγινε παγκόσμιο, περνώντας από τις πιο διάφορες συγκεκριμένες ιστορικές καταστάσεις και γνωρίζοντας μεγαλειώδεις επιτυχίες αλλά και μεγάλες ήττες.

Στο τέλος αυτού του αιώνα προέκυψε, πριν από μια δεκαετία σχεδόν, η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών της Ευρώπης, που οι αρνητικές της συνέπειες δεν έχουν ακόμη, βεβαίως, ξεπεραστεί. Πρέπει να διδασκόμαστε από τις επιτυχίες αλλά και τις αποτυχίες. Τούτη εδώ απαιτεί ανάλυση σε βάθος, την οποία εμείς θεωρούμε ακόμη ανεπαρκή. Δεν μπορούμε όμως να ανοίξουμε μια παρένθεση στην εν εξελίξει πάλη των τάξεων, η οποία έχει μάλιστα ενταθεί, και αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η ανάλυση δεν πρέπει να σταματά τη δράση, την άμεση και συνεχή ανταπόκριση που απαιτείται στον αγώνα για τα ζωτικά συμφέροντα των εργαζομένων και των λαών μπροστά στη βίαιη επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού.

Σύντροφοι,

Στο 13ο Συνέδριό μας, το Μάη του 1990, και έπειτα, στο 14ο τον Δεκέμβρη του 1992, το Κόμμα μας έκανε την πρώτη του ανάλυση σχετικά με τα αίτια αυτής της αποτυχίας. Δεν πρόκειται να σταθώ εδώ σε αυτές, παρά μόνο, σε ό,τι αφορά το θέμα μας, για να επισημάνω ότι μέσα σε αυτό το περίπλοκο σύνολο αιτίων, όπου οι μεν επιδρούν επί των δε, αναφέραμε με ιδιαίτερη έμφαση την απώλεια του ζωντανού, εγγενούς και διαρκούς δεσμού του κόμματος με την εργατική τάξη και τους πληθυσμούς, την απομάκρυνση του κομματος και ιδιαίτερα της ηγεσίας του από τις μάζες των εργαζόμενων, την περιθωριοποίηση αυτών των τελευταίων όσον αφορά τον αποφασιστικό ρόλο που τους ανήκει στον καθορισμό των προσανατολισμών του κόμματός τους, καθώς και στον έλεγχο της εφαρμογής τους, με όλες τις ολέθριες συνέπειες που απορρέουν από αυτό. Από την πλευρά μας, προσπαθούμε να εξαγάγουμε υποδείξεις από τα διδάγματα αυτά, προκειμένου να βελτιώνουμε ολοένα τη λειτουργία του Κόμματός μας και τον όλο και πιο διευρυμένο δεσμό του με τις λαϊκές τάξεις και τις μάζες, κάτι που αποτελεί τη βασική πηγή και ρίζα της δύναμής μας.

Στο τελευταίο Συνέδριό μας, το 15ο, το Δεκέμβρη του '96, με βάση τους συγκεκριμένους προσανατολισμούς για την ενίσχυση του κόμματός μας στη μετάβαση προς τον 21ο αιώνα, παίρνουμε ως αφετηρία τη σαφή διατράνωση της κομμουνιστικής μας ταυτότητας. Το ΠΚΚ έχει στόχους και χαρακτηριστικά της ίδρυσής του και της πάλης του, την οικοδόμηση στην Πορτογαλία μιας κοινωνίας απελευθερωμένης από την καπιταλιστική εκμετάλλευση και καταπίεση, την εμβάθυνση της δημοκρατίας, τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό. Το κόμμα μας ενσωματώνει στο σχέδιό του για μια σοσιαλιστική κοινωνία τα διδάγματα της Επανάστασής μας του Απρίλη αλλά και τα επιτεύγματα και τις κατακτήσεις της, καθώς και την ιστορική εμπειρία της Οχτωβριανής Επανάστασης, τις θετικές και αρνητικές εμπειρίες από τις νίκες και τις αποτυχίες στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Ολα αυτά αποτελούν επίσης καίρια στοιχεία της ταυτότητας του ΠΚΚ, τα οποία επιβεβαιώνονται στη συγκεκριμένη του δράση: τη φύση του ως κόμματος και πρωτοπορίας της εργατικής τάξης και όλων των εργαζόμενων, ανεξάρτητα από τα συμφέροντα, την πολιτική και τις ιδεολογίες των δυνάμεων του κεφαλαίου, την οργανωτική του δομή και τη λειτουργία του, που βασίζονται στις αρχές που απορρέουν από τη δημιουργική ανάπτυξη του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού (που έχει βασικά του χαρακτηριστικά μια βαθιά εσωτερική δημοκρατία, έναν και μοναδικό γενικό προσανατολισμό και μία και μοναδική κεντρική ηγεσία), μια θεωρητική βάση που αποτελεί οδηγό για τη δράση, το μαρξισμό - λενινισμό (ο οποίος, χωρίς δογματικοποίηση θεωριών και αντιλήψεων, εμπλουτίζεται συνεχώς και ανανεώνεται), τη συμπληρωματικότητα και τη διάρθρωση των εθνικών και διεθνιστικών του καθηκόντων. Ο στενός δεσμός με την εργατική τάξη, τους εργαζόμενους και τις λαϊκές μάζες αποτελεί συστατικό στοιχείο της ταυτότητας του κόμματός μας, το λόγο της δύναμής του και της ικανότητάς του για επιρροή και πάλη.

Η ταξική φύση του ΠΚΚ θέτει τις στέρεες βάσεις για την ανάπτυξη κοινωνικο - πολιτικών συμμαχιών. Το ΠΚΚ έχει δεσμευτεί απέναντι στη διεύρυνση των συμμαχιών της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων γενικότερα με όλους τους τομείς των οποίων τα συμφέροντα πλήττονται από το μεγάλο μονοπωλιακό κεφάλαιο και τον ιμπεριαλισμό. Δε φιλοδοξεί να τους χρησιμοποιήσει, αλλά αναλαμβάνει την υπεράσπιση των συμφερόντων τους στον αγώνα ενάντια στον κοινό εχθρό: το μεγάλο κεφάλαιο. Σε όλες τις συμμαχίες, λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες και τους άμεσους στόχους, το κόμμα δεν παραιτείται από την ατομικότητά του και την ιδιαίτερη ταυτότητά του, και δε θυσιάζει τις βασικές αρχές της φύσης του, ούτε και παραβλέπει τον υπέρτατο στόχο του, το σοσιαλισμό.

Οσον αφορά την υλοποίηση των αποφάσεων του 15ου Συνεδρίου, η Κεντρική Επιτροπή, στην τελευταία Σύνοδο, το Φεβρουάριο, καθόρισε διάφορες γραμμές δράσης που θεωρήθηκαν τη στιγμή εκείνη πρωταρχικές για μια νέα ώθηση στη δράση, την παρέμβαση και την πολιτική προβολή του κόμματος, περιλαμβάνοντας, στο επίπεδο της οργάνωσης του κόμματος, μέτρα για τη δραστηριοποίηση της ανανέωσης και την εμψύχωση των οργανώσεων και δομών του κόμματος, για την ενίσχυση της οργάνωσης και της παρέμβασης στο πλευρό των εργαζομένων, για την τόνωση της αγωνιστικότητας και το ρόλο του ενεργού μέλους, για την επανενεργοποίηση των βασικών δομών του κόμματος και του δεσμού του με τις μάζες.

Σύντροφοι,

Μετά τον υποτιθέμενο πανηγυρικό "οριστικό θρίαμβο του καπιταλισμού", στο τέλος του 20ου αιώνα, αναδύονται έντονα οι πραγματικότητες και οι αντιφάσεις που, αντίθετα, καθιστούν προφανή τα ιστορικά του όρια. Οι τεράστιες δυνατότητες προαγωγής της υλικής και πνευματικής ευημερίας του ανθρώπου που ανοίγουν τα εκπληκτικά επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνικής, έρχονται με απαράδεκτο τρόπο σε αντίθεση με τη γενικευμένη υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, και εκατοντάδες εκατομμύρια άντρες, γυναίκες και παιδιά καταδικάζονται στην πιο μαύρη αθλιότητα. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, η μείζων αυτή αντίφαση του σημερινού κόσμου καθιστά προφανή τον παράλογο, αρπακτικό και απάνθρωπο χαρακτήρα του καπιταλισμού. Το καπιταλιστικό σύστημα έχει γίνει όχι μόνον εμπόδιο για την κοινωνική πρόοδο, αλλά και απειλή για την ανθρωπότητα. Η διαδικασία να ξεπεραστεί ο καπιταλισμός με επαναστατικό τρόπο σε παγκόσμιο επίπεδο εγκαινιάστηκε με τη ρωσική Επανάσταση του 1917, καθώς και με άλλες νικηφόρες επαναστάσεις, που αποτέλεσαν και το πρώτο εγχείρημα για την οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας. Μια τέτοια διαδικασία αποδείχτηκε ωστόσο πιο περίπλοκη, δυσχερής και μακροχρόνια από όσο είχε υπολογιστεί και είναι δύσκολο να προβλεφτούν οι μορφές και οι ρυθμοί της μελλοντικής της εξέλιξης. Η ιστορική εμπειρία όμως έχει αποδείξει ότι η πραγματική δυνατότητα για έναν κόσμο επιτέλους απελευθερωμένο από την ταξική εκμετάλλευση, την κοινωνική και εθνική καταπίεση, τη μάστιγα του πολέμου και την οικολογική καταστροφή, έγκειται στις λαϊκές μάζες, και κατά πρώτο λόγο στους εργαζόμενους, που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας, στην οργάνωσή τους και στη δύναμη τού απελευθερωτικού τους αγώνα.

Ο δρόμος προς τα εμπρός είναι ο δρόμος των μαζών και της αγωνιστικής τους κινητοποίησης. Και πρώτα απ' όλα, στο επίπεδο της κάθε χώρας: κάθε χώρα βιώνει τη δική της πραγματικότητα, αντιμετωπίζει τις δικές της αντιφάσεις και τα προβλήματα, έχει τις δικές της δυνατότητες για προοδευτική ανάπτυξη. Γι' αυτό και δεν υπάρχουν, και δεν μπορούν να υπάρχουν, "μοντέλα" παγκοσμίως εφαρμόσιμα ή "πλατφόρμες" παγκοσμίως ισχύουσες. Ωστόσο, με τη στενότερη αλληλεξάρτηση των λαών, η διαλεκτική των εθνικών και διεθνών παραγόντων απέκτησε μεγαλύτερη σημασία: οι εξωτερικοί όροι αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα σε εσωτερικό επίπεδο, και οι εργαζόμενοι και οι λαοί αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερο στις αντίστοιχες χώρες τους τις υπερεθνικές εξουσίες. Μια τέτοια πραγματικότητα δεν παραγράφει τη σημασία του εθνικού χώρου ως απαρέγκλιτου πεδίου της πάλης των τάξεων, της οργάνωσης και κινητοποίησης των εργαζομένων και των λαών. Συγχρόνως όμως, η διεθνιστική συνεργασία και αλληλεγγύη, η κοινή ή συγκλίνουσα δράση των κομμουνιστών, των προοδευτικών, των εργαζόμενων και των λαών γίνονται απαραίτητες για την επιτυχία του αγώνα όλων μας.

Η γενικευμένη επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου και οι απόπειρες να επιβληθεί στον κόσμο μια "νέα τάξη πραγμάτων" με ολοκληρωτικό χαρακτήρα, απαιτούν από τους κομμουνιστές και από όλες τις προοδευτικές δυνάμεις μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να κάνουν να συγκλίνει σε ένα πλατύ αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο η πάλη των εργαζομένων και των λαών.

Το παγκόσμιο κομμουνιστικό και επαναστατικό κίνημα, που πλήττεται από μια κρίση από τις σοβαρότερες στην ιστορία του, εξακολουθεί να διέρχεται μεγάλες δυσκολίες. Ομως τα εξαγγελθέντα "θάνατος του κομμουνισμού" και "μη αντιστρέψιμη παρακμή" των κομμουνιστικών κομμάτων δεν επαληθεύτηκαν. Σε όλες τις ηπείρους υπάρχουν κομμουνιστές οι οποίοι, με αυτό το όνομα ή με κάποιο άλλο, συνεχίζουν να αγωνίζονται για την υπόθεση του σοσιαλισμού. Από τη δημιουργία του, το κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα πέρασε από διάφορα στάδια. Γνώρισε περιόδους ορμητικής προόδου, τελμάτωσης, πισωγυρίσματος, κέρδισε μεγάλες νίκες με την ενότητά του και γνώρισε δραματικές συγκρούσεις, διασπάσεις και ήττες, εξοπλίστηκε με δομές και μορφές σύνδεσης πολύ διάφορες, ανάλογα με τις αντικειμενικές και υποκειμενικές συνθήκες. Σήμερα, μαζί με το διασκορπισμό και τον κατακερματισμό, καθώς και με την εμμονή κάποιων διαλυτικών τάσεων στο πλαίσιο ευρύτερων δημοκρατικών συμμαχιών, περίπλοκες διαδικασίες καθορισμού της ίδιας τους της ταυτότητας αναπτύσσονται σε πολλά κόμματα. Γίνεται ακόμα πιο δύσκολο από ό,τι στο παρελθόν να διευκρινιστούν οι συνιστώσες της και να υλοποιηθούν σταθερές μορφές πολυμερούς σύνδεσης. Το ΠΚΚ θα εξακολουθήσει να δρα, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, με την απαραίτητη ελαστικότητα αλλά και με ακλόνητη πεποίθηση, προς την κατεύθυνση της ανασυγκρότησης, ανανέωσης και ενίσχυσης του διεθνούς κομμουνιστικού επαναστατικού κινήματος, με την ενίσχυση των δεσμών φιλίας, αμοιβαίας γνωριμίας, συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ των κομμουνιστών και όλων των επαναστατών, με σεβασμό στην ανεξαρτησία και την αυτονομία του κάθε Κόμματος, και επιζητώντας όλες τις δυνατές και απαραίτητες συγκλίσεις στη δράση.

Ατενίζοντας την πορεία της Ιστορίας της Ανθρωπότητας, καθώς και εκείνη του κομμουνιστικού εργατικού κινήματος, παρατηρούμε μια διαδοχή φουσκονεριάς και φυρονεριάς. Στις περιόδους φυρονεριάς, θα πρέπει να ξέρουμε να προετοιμάζουμε, με εμπιστοσύνη, επιμονή, αντικειμενικότητα και θάρρος, τις νέες φουσκονεριές του επαναστατικού αγώνα των μαζών, που αποτελούν και τον κύριο συντελεστή της Ιστορίας και των αλλαγών στον κόσμο.