Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το Τμήμα Μουσείων της Διεύθυνσης Προϊστορικών - Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ, ο αριθμός Αρχαιολογικών Μουσείων φτάνει τα 132 από τα οποία τα 41 είναι μουσεία μεγάλων ανασκαφών και τα 91 πόλεων. Τα περισσότερα βρίσκονται εκτός αρχαιολογικών χώρων, αφού εδώ και καιρό έχει εγκαταλειφθεί η τακτική της ίδρυσης μουσείων εντός των αρχαιολογικών χώρων, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων. Η κατάσταση των κτιρίου και ο εξοπλισμός κρίνονται επαρκή σε 64 και ανεπαρκή σε 71.Συναγερμό διαθέτουν τα 105 και πυρανίχνευση μόλις 24.Η φύλαξη κρίνεται επαρκής σε 93 και ανεπαρκής σε 42.Εκπαιδευτικά προγράμματα ή πολιτιστικές εκδηλώσεις γίνονται σε 49 και περιοδικές εκθέσεις σε 16. Αυτή τη στιγμή σε πρόγραμμα ανακαίνισης βρίσκονται 31 Μουσεία ενώ σχεδιάζονται 13 νέα.

Επίσης, άξιο παρατήρησης είναι ότι ο μεγάλος αριθμός Μουσείων κατανέμεται στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα με μεγάλη αριθμητική απόκλιση από τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Θράκη. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Θεσσαλία,με τις πολυπληθείς αρχαιολογικές θέσεις έχει τρία Μουσεία(Βόλου, Λάρισας και Αλμυρού). Παρ' όλα αυτά όταν συζητείται η Μουσειακή Πολιτική, ποιος μπορεί να κρίνει μικρό ή μεγάλο τον αριθμό "3", όταν τα πολλαπλάσια σε άλλες περιοχές αποδεικνύονται περιττά;

Πιο συγκεκριμένα στη Στερεά Ελλάδα βρίσκουμε 32 Μουσεία εκτός των 3 κεντρικών Μουσείων της Αθηνάς, δηλαδή το Εθνικό Αρχαιολογικό,το Νομισματικό και το Επιγραφικό που έχουν μια διαφορετική ιστορική εξέλιξη και σημασία που σχετίζεται με την ίδια την εξέλιξη του ελληνικού κράτους. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει ήδη ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα ανακαίνισης, επέκτασης και εκσυγχρονισμού, αφού τα προβλήματα αρχίζουν από τον προθάλαμο και τα πωλητήρια και φτάνουν στις αποθήκες. Αρκεί να θυμίσουμε πως πριν δύο χρόνια, όταν το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο συζητούσε για τον κλιματισμό του μεγαλύτερου Μουσείου της χώρας, κατέληξε σε αγορά ανεμιστήρων, ενώ η συλλογή του Νομισματικού Μουσείου είναι κλειστή ενόψει της μεταστέγασής τους στο Ιλίου Μέλαθρον. Στην Αθήνα όμως υπάρχει και το Μουσείο της Ακρόπολης,που χωροθετήθηκε το 1865 στον Ιερό Βράχο σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής. Σήμερα είναι ακατάλληλο, για να φιλοξενεί τα γλυπτά της Ακρόπολης πάνω στα οποία εδώ και χρόνια αποτυπώνονται τα αποτελέσματα των ακατάλληλων συνθηκών. Η Πολιτεία μόλις τώρα, έναν αιώνα αργότερα, ασχολήθηκε με τον κλιματισμό. Αλλά φτάνει αυτό για να εξασφαλιστεί το κατάλληλο περιβάλλον έκθεσης των αντικειμένων; Στο μεταξύ ακόμα και το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, καλύπτει απλώς την ανάγκη ενός τέτοιου μουσείου, χωρίς όμως να υποτάσσεται σε κάποια φιλοσοφία χωροθέτησης και μορφολογίας ενός μουσείου στο κέντρο της Αθήνας και στον περιβάλλοντα χώρο της Ακρόπολης. Βέβαια, από την Αθήνα λείπει το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πόλης, για να φιλοξενήσει δεκάδες ευρήματα της αθηναϊκής γης. Ευρήματα που πλήθυναν με τις τελευταίες ανασκαφές του Μετρό και δυστυχώς φυλάσσονται σε αποθήκες. Στην Αττική βρίσκουμε ακόμα τα Μουσεία των αρχαιολογικών χώρων της Αρχαίας Αγοράς, του Κεραμεικού, της Ελευσίνας, της Βραυρώνας, του Μαραθώνα και του Λαυρίου. Ολα πλήττονται από τα... συνήθη πλέον προβλήματα(κτιριακά, φύλαξης, ασφάλειας, περιβαλλοντικών συνθηκών).

Εκτός Αττικής να αναφέρουμε ενδεικτικά το Μουσείο των Δελφών που έχει αποκλειστικά τα ευρήματα της εκεί ανασκαφής, χιλιάδες επισκέπτες ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο και πολλές ελλείψεις. Ηδη εκτελούνται εργασίες επισκευής και επέκτασης. Ανάμεσα στα Μουσεία που επεκτείνονται ή επισκευάζονται είναι εκείνα της Σαλαμίνας, Κέας, Χαιρώνειας και Θήβας. Σημειώνεται ότι από τα 32 Μουσεία τα 26 διαθέτουν συναγερμό και μόλις 2 πυρανίχνευση.

Στην Πελοπόννησο, Ιόνια Νησιά (πλην Κέρκυρας - Λευκάδας) και Νομό Αιτωλοακαρνανίας υπάρχουν 33 Μουσεία (28 Μουσεία και 5 επισκέψιμες συλλογές). Βέβαια στην Πελοπόννησο βρίσκονται οι 4 από τους 10 μεγαλύτερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας - Αρχαία Κόρινθος, Μυκήνες, Επίδαυρος και Ολυμπία - με μεγάλο αριθμό επισκεπτών ετησίως. Τα αντίστοιχα μουσεία είναι τραγικά ανεπαρκή. Νέο Μουσείο, που δεν έχει ακόμα λειτουργήσει, διαθέτουν μόνο οι Μυκήνες. Οσο για την Ολυμπία, αν και το νέο Μουσείο εγκαινιάστηκε το 1982, παρουσιάζει ανάλογα προβλήματα με εκείνα των Δελφών (κτιριακά, εκθεσιακά κ. ά). Οι ελπίδες βελτίωσης των συνθηκών εναποτίθενται πλέον στην Ολυμπιάδα του 2004, όπου μεταξύ άλλων θα αποκατασταθεί και το νεοκλασικό που φιλοξενούνε το παλιό Μουσείο, προκειμένου να δεχτεί άλλες χρήσεις. Μεγάλα προβλήματα σε φυλακτικό προσωπικό αντιμετωπίζουν τα Μουσεία Τεγέας, Λυκόσουρας, Σπάρτης, Φενεού, Ιθώμης και Ιθάκης. Ενώ στο Αργος και το Ναύπλιο τα μουσεία στεγάζονται στη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και στην Ενετική Οπλοθήκη του Σαγρέδου (χαρακτηριστική περίπτωση μετατροπής μνημείου σε μουσείο), αντίστοιχα, με σημαντικές μεσοελλαδικές, μυκηναϊκές, γεωμετρικές και αρχαϊκές αρχαιότητες, αλλά χωρίς κατάλληλη φύλαξη, συντήρηση και ανάδειξη των ευρημάτων. Ευρήματα που στην πλειοψηφία τους προέρχονται από τις ακροπόλεις των Μυκηνών, της Τίρυνθας, της Ασίνης, της Μιδέας, το νεολιθικό σπήλαιο Φράγχθι Κρανιδίου κ.ά.

Η Πάτρα στερείται δικού της Μουσείου, του οποίου η ίδρυση και χωροθέτηση έχει απλώς αποφασιστεί, οι μελέτες δεν έχουν ξεκινήσει, αλλά στο μεταξύ εξαγγέλλεται.

Στη Μακεδονία,περιφέρεια που παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον (Βεργίνα, Πέλλα, Δίον, Αιανή, Αμφίπολη, Αβδηρα κ. ά) συναντάμε 15 Αρχαιολογικά Μουσεία και 1 Συλλογή.Η διαφορά με τις άλλες περιφέρειες της χώρας είναι ότι συγκεντρώνει το πολιτικό ενδιαφέρον (άλλοτε αυτό συνέβαινε στην Πελοπόννησο) για τους γνωστούς... εθνικούς λόγους. Αυτό το"ενδιαφέρον" αναλύεται σε αρκετά δισεκατομμύρια που σε αρκετές περιπτώσεις αφορούν σε έργα βιτρίνας, τα οποία ενδεχομένως δεν παίρνουν πάντα υπ' όψη όλες τις παραμέτρους για την αποτελεσματική και ασφαλή προστασία και ανάδειξη. Εν τούτοις αξίζει ίσως εδώ να ξεκινήσει κανείς από το τέλος, δηλαδή την έκθεση των θησαυρών της Βασιλικών Τάφων της Βεργίνας,όπου η απόπειρα της από κοινού παρουσίασης μνημείου και ευρημάτων έδωσε ένα πολύ καλό αποτέλεσμα.

Για το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης προωθείται μελέτη επισκευής και ανακαίνισης του κτιρίου που κτίστηκε στις αρχές της δεκαετία του '60 σε σχέδια του Πατρόκλου Καραντηνού. Τα Μουσεία Πέλλας και Δίου λειτούργησαν το 1973 και 1983 αντίστοιχα και εξυπηρετούν και τα δύο τις ανάγκες των αρχαιολογικών χώρων. Ωστόσο το πρώτο διαθέτει μόλις 3 αίθουσες, αφού προοριζόταν για τουριστικό περίπτερο. Στο μεταξύ το πρόγραμμα ανάδειξης της Πελλαίας Χώρας περιλαμβάνει ανέγερση νέου Μουσείου, εντός του αρχαιολογικού χώρου! Τα Μουσεία που επισκευάζονται, προκειμένου να αρχίσουν επανεκθέσεις είναι της Φλώρινας, Βέροιας, Σερρών, Θάσου και Φιλίππων, ενώ νέα Μουσεία προγραμματίζονται στην Αιανή και τη Δράμα. Σε γενικές γραμμές η κατάσταση των κτιρίων χαρακτηρίζεται επαρκής στα 8 από τα 16 Μουσεία.

Η περιοχή Ηπείρου, Κέρκυρας, Λευκάδας διαθέτει 3 Μουσεία (Ιωαννίνων, Κέρκυρας, Νικόπολης) και 2 Συλλογές (Αρτας και Λευκάδας). Εκεί έχουν χωροθετηθεί 3 νέα Μουσεία, στη Νικόπολη, την Πρέβεζα και την Ηγουμενίτσα, δίχως να έχουν προχωρήσει οι μελέτες και η κατασκευή.

Από τα 9 Αρχαιολογικά Μουσεία που διαθέτει η Κρήτη,η κτιριακή κατάσταση κρίνεται επαρκής στα 4.Σημειώνεται ότι έχει εγκριθεί από το Αρχαιολογικό Συμβούλιο επέκταση και ανακαίνιση του Μουσείου Ηρακλείου, το οποίο στάζει πάντα όταν βρέχει.

Στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα συναντάμε 28 Μουσεία,αλλά η φύλαξη είναι επαρκής στα 14 και η κατάσταση των κτιρίων ανεπαρκής στα 17. Τέλος, ηΘράκη και το Βορειοανατολικό Αιγαίο διαθέτουν 9 Μουσεία και ανεπαρκή φύλαξη εμφανίζουν τα 5.

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ