Το 1985 εκδόθηκε ο Α τόμος της βιβλιοκριτικής εργασίας του Δημοσθένη Ζαδέ με τον πετυχημένο τίτλο: "Πάνω από τον ξένο μόχθο" και το 1997 ο Ζ και τελευταίος, με τη φροντίδα της γυναίκας του. Ας θεωρηθεί η σημερινή μας αναφορά στον Ζ τόμο ως μικρό αφιέρωμα στη μνήμη του συνεπούς, τίμιου ανθρώπου, του αξιόλογου ποιητή και πεζογράφου (το έργο του έχει επανειλημμένα βραβευτεί) και ακριβοδίκαιου κριτή.

Η τελευταία φράση μας στηρίζεται σε προσεχτική μελέτη του δικού του μόχθου για το μόχθο όσων έχουν κριθεί από αυτόν. Δε χαρίζεται, επισημαίνει κενά, σφάλματα και παραλείψεις, σοβαρά λάθη στη διατύπωση των εννοιών, στην εξέλιξη του μύθου. Ομως ποτέ με κακότητα και ειρωνεία ή μικρότητα. Αντιμετωπίζει τον κάθε δημιουργό με απόλυτο σεβασμόκαι σκύβει σε κάθε έργο αναλύοντας την εξελικτική πορεία του συγγραφέα του, ενθαρρύνοντας παράλληλα τους νεόκοπους. Οι έπαινοί του, ακόμα κι όταν φθάνουν σε υψηλούς τόνους θαυμασμού, είναι πηγαίοι και ειλικρινείς.

Σ' όλη αυτή την ογκωδέστατη δουλιά, που δημοσίευσε σ' εφημερίδες και περιοδικά, συγκεντρώνονται αυτοβιογραφικά του στοιχεία, που αν τα συναρμολογήσει κανείς θα έχει ολοκληρωμένη εικόνα της βιογραφίας του (Αθήνα 1997, τηλ. 3457.980).

Για να κοινωνήσει μάλιστα κανείς αμεσότερα με την προσωπικότητα και την εργασία του Δημοσθένη Ζαδέ, μπορεί να εγκύψει στη μικρή μελέτη σεβασμού, εκτίμησης κι αγάπης του Γιάννη Ανδρικόπουλου με τίτλο: Δημοσθένης Ζαδές, μια σύντομη γενική θεώρηση του έργου του, Μελέτη. (Διεύθυνση συγγραφέα: οδός Νικολ. Σολιώτη 16 - Αίγιο. Τ. Κ. 25.100).

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ