ΣΕΡΑΓΕΒΟ. -

Πέντε μέρες πριν την επίσημη λήξη της εκεχειρίας στη Βοσνία και όχι μόνον οι συγκρούσεις μεταξύ Σέρβων και μουσουλμάνων κλιμακώνονται, αλλά η τεταμένη ατμόσφαιρα ηλεκτρίζεται κρίσιμα, εξαιτίας δύο αποφάσεων των διεθνών οργανισμών.

Το τελευταίο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για την παράταση του καθεστώτος "χαλάρωσης των κυρώσεων" σε βάρος της νέας Γιουγκοσλαβίας μόνον για 75 μέρες, καθώς και η επίσημη ανακοίνωση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης που χαρακτηρίζει ως "ύποπτη" για εγκλήματα πολέμου την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία των Σέρβων της Βοσνίας προκάλεσαν μέχρι στιγμής τις σφοδρές σερβικές αντιδράσεις, που παραμένει άγνωστο σε τι θα καταλήξουν.

Σε έκτακτη συνεδρίασή του, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποφάσισε το Σαββατοκύριακο με ψήφους 13 υπέρ και δύο αποχές (Κίνα, Ρωσία) την παράταση του καθεστώτος "χαλάρωσης των κυρώσεων", όπως έχει αυτό ονομαστεί, που επιβαρύνουν τη νέα Γιουγκοσλαβία, για διάστημα 75 ημερών.

Η "χαλάρωση" των κυρώσεων, που αφορά, όμως, κυρίως το συμβολικό επίπεδο του μη αποκλεισμού της Γιουγκοσλαβίας από αθλητικές και επιστημονικές εκδηλώσεις, αλλά δε θίγει τις παγωμένες καταθέσεις της χώρας στο εξωτερικό, ούτε την απαγόρευση του ανεφοδιασμού της με καύσιμα άρχισε τον περασμένο Οκτώβρη, για ένα "δοκιμαστικό", όπως είχε αποκληθεί, διάστημα 100 ημερών. Ορος και προϋπόθεσή της ήταν η διακοπή του ανεφοδιασμού των Σέρβων της Βοσνίας εκ μέρους του Βελιγραδίου.

Ολοι ανέμεναν ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας στην προχτεσινή σύνοδό του θα παρέτεινε την ισχύ του καθεστώτος αυτού για άλλες 100 μέρες, αλλά αυτό δεν έγινε. Η αμερικανική πλευρά, αξιοποιώντας πληροφορίες που αναφέρουν ότι η Σερβία βοηθά σποραδικά το Πάλε με εφόδια, υποστήριξε την παράτασή του μόνον για 75 μέρες και οι κατ' αρχήν αντιτιθέμενες σε αυτό Γαλλία και Βρετανία συντάχθηκαν, τελικά, μαζί της.

Εκτιμάται, πάντως, ότι οι ΗΠΑ, με τη σκλήρυνση της στάσης τους, επιδιώκουν κυρίως να εκβιάσουν τη συγκατάθεση του Μιλόσεβιτς στην αναγνώριση της Κροατίας και της Βοσνίας στα προπολεμικά σύνορά τους. Η απόφαση του ΣΑ προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση της νέας Γιουγκοσλαβίας, που διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών της Βλάντισλαβ Γιοβάνοβιτς, τη χαρακτήρισε "προκλητική".

Πριν περάσουν 24 ώρες από την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ανακοίνωσε ότι θεωρεί υπόπτους για εγκλήματα πολέμου τους δύο κυρίους ηγέτες των Σέρβων της Βοσνίας: τον πολιτικό Ράντοβαν Κάρατζιτς και τον στρατιωτικό Ράτκο Μλάντιτς. Οπως δήλωσε ο γνωστός Νοτιοαφρικανός δικαστής και σήμερα εισαγγελέας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τα εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία Ρίτσαρντ Γκόλντστόουν, το Δικαστήριο έχει προχωρήσει σε έρευνες "για το ρόλο της ηγεσίας των Σέρβων της Βοσνίας στις θηριωδίες του εμφυλίου πολέμου και δεν αποκλείεται μέχρι το τέλος του χρόνου να απαγγελθούν σε βάρος τους κατηγορίες".

Οι δηλώσεις Γκόλντστόουν ξεσήκωσαν πολλές και ποικίλες αντιδράσεις. Αμερικανοί και βοσνιακή κυβέρνηση εξέφρασαν την ικανοποίησή τους και δήλωσαν διατεθειμένοι να βοηθήσουν με κάθε τρόπο το Διεθνές Δικαστήριο στη σχετική έρευνά του. Αντίθετα, τόσο η Ρωσία όσο και η διοίκηση του ΟΗΕ στη Βοσνία εξέφρασαν την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις η απόφαση αυτή του Δικαστηρίου και επισήμαναν ότι μπορεί να αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο ειρηνικής διευθέτησης στην περιοχή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ως χτες το βράδυ δεν υπήρχε καμία δήλωση συμπαράστασης προς τη στρατιωτικοπολιτική ηγεσία των Σέρβων της Βοσνίας από την κυβέρνηση του Βελιγραδίου. Ο μόνος που προχώρησε σε επίδειξη αλληλεγγύης προς το Πάλε ήταν ο επικεφαλής της Σερβικής Εκκλησίας πατριάρχης Παύλος, που επισκέφτηκε την πρωτεύουσά τους και έκανε λειτουργία, καλώντας το σερβικό λαό "να υπερασπιστεί την ελευθερία του, τη γη του και την τύχη του".

Οι ανακοινώσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου προκάλεσαν, τέλος, τη μεγάλη οργή των ίδιων των Σέρβων της Βοσνίας, τη ρήξη των σχέσεών τους με τους αξιωματούχους του ΟΗΕ καθώς και την ένταση των συγκρούσεων σε όλη τη χώρα. Οι Σέρβοι έκλεισαν το αεροδρόμιο του Σεράγεβο στις πολιτικές αντιπροσωπείες, περιόρισαν την εισαγωγή καυσίμων για τις δυνάμεις του ΟΗΕ, ενίσχυσαν τις επιθέσεις τους, ενώ ο Ράντοβαν Κάρατζιτς απείλησε - μάλλον για λόγους εκφοβισμού - με προετοιμασία μεγάλης επίθεσης εναντίον του ίδιου του Σεράγεβο.