Η ισπανική εφημερίδα "Ελ Παϊς" πληροφορούσε, στο τέλος Ιουνίου, ότι η Γενική Εισαγγελέας των ΗΠΑ, Τζανέτ Ρένο, διέταξε την εξέταση των αρχείων του FBI και της CIA, για να βοηθήσει τις έρευνες των Ισπανών συναδέλφων της σχετικά με τη "Γενοκτονία στη Χιλή κατά τη διάρκεια της φασιστικής χούντας" (1973-1990).

Στις 30 Ιουλίου του περασμένου χρόνου, η "Ενωση Προοδευτικών Εισαγγελέων της Ισπανίας" (UPF) κατήγγειλε τον στρατηγό Πινοτσέτ και τους αρχηγούς των κατασταλτικών σωμάτων, όπως είναι οι Μυστικές Υπηρεσίες (DINA) και η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (CNI). Αντικείμενο της καταγγελίας είναι η ανάμειξη του Πινοτσέτ στην "εξαφάνιση" εφτά Ισπανών πολιτών κατά τη διάρκεια της φασιστικής δικτατορίας, μετά την αιματηρή ανατροπή του Προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε το 1973. Στη συνέχεια, το Φλεβάρη του τρέχοντος, ο δικαστής Μανουέλ Γκαρσία Καστεγιόν, που ανέλαβε τη σχετική έρευνα, έχοντας υπόψη του αμερικανικές έρευνες που αφορούσαν παρόμοιες περιπτώσεις, απευθύνθηκε στη Γενική Εισαγγελέα των ΗΠΑ. Το αίτημά του ήταν "να του επιτραπεί η πρόσβαση σε πληροφορίες που πιθανώς θα τον βοηθήσουν στη διαλεύκανση των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, της γενοκτονίας (στη Χιλή) και τρομοκρατικών ενεργειών (στη Χιλή, αλλά και διεθνώς), που διέπραξαν άτομα που τελούσαν υπό τις διαταγές του Πινοτσέτ, από το 1973 μέχρι το 1990". Η απάντηση έφτασε πρόσφατα και ήταν θετική.

Το πιο θεαματικό στο χρόνο που πέρασε από την καταγγελία ήταν ο μακρύς κατάλογος των θυμάτων - περίπου 4.000 άτομα διαφόρων εθνικοτήτων έχουν δολοφονηθεί ή αγνοούνται - που παρουσιάστηκε στην υπόθεση ή από ατομικές καταγγελίες ή μέσω της λαϊκής δράσης. Οσον αφορά τα θύματα, η έρευνα έχει ολοκληρωθεί. Η έκθεση Ρέτιγκ που επεξεργάστηκε η Εθνική Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης το 1991, επί Προεδρίας του Πατρίσιο Ελγουιν, αναφέρει 3.000 περιπτώσεις ατόμων που δολοφονήθηκαν ή αγνοούνται. Το 1996, με τον Εντουάρντο Φρέι ως Πρόεδρο της Χιλής, η Εθνική Εταιρία Επανόρθωσης και Συμφιλίωσης συμπλήρωσε άλλα 1.000 θύματα. Μάλιστα, σύμφωνα με διάφορες ανθρωπιστικές οργανώσεις, θα πρέπει να προστεθούν ακόμα χίλιες περιπτώσεις αγνοουμένων. Τα εγκλήματα αυτά, σχεδόν στο σύνολό τους, παραμένουν ατιμώρητα.

Η έρευνα, λοιπόν, επικεντρώνεται στην ευθύνη για τα παρακάτω εγκλήματα: Ποιος έδωσε τις εντολές, ποιος έδωσε τη συγκατάθεσή του για τις σφαγές, ενώ θα μπορούσε να τις αποτρέψει και ποιος τις κάλυψε όταν πια είχαν διαπραχθεί; Ευθύνες καταλογίζονται κατ' αρχήν στα μέλη της στρατιωτικής χούντας με πρώτο τον Αουγκούστο Πινοτσέτ Ντουάρτε. Εδώ να θυμίσουμε ότι ο Πινοτσέτ είναι ακόμα ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων και ότι η Χιλή είναι σήμερα μία δημοκρατία με σημαντικούς περιορισμούς που κληρονόμησε από τη φασιστική δικτατορία, όπως το Σύνταγμα του 1981, που ισχύει και σήμερα, η απουσία ανεξάρτητων δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο και ακόμα τη διατήρηση του 1/5 της Γερουσίας να μην εκλέγεται με τη λαϊκή ψήφο.

Ομως, η έρευνα των Ισπανών δικαστών προκάλεσε αντιδράσεις στη Χιλή. Ενώ η Γενική Γραμματέας του ΚΚ Χιλής, Γκλάντις Μαρίν, χαιρέτισε την ενέργειά τους, λέγοντας ότι η διεθνής κοινή γνώμη θα έχει εκ νέου την ευκαιρία να καταγγείλει τα αποτρόπαια εγκλήματα της φασιστικής δικτατορίας, ο Χιλιανός Πρόεδρος Εντουάρντο Φρέι έστειλε την υπουργό Δικαιοσύνης της Χιλής Σολεδάδ Αλβεάρ στη Μαδρίτη, "ώστε να φροντίσει να σταματήσει η όλη διαδικασία". Στάση που προκάλεσε τις έντονες διαμαρτυρίες της Γκλάντις Μαρίν. Αυτή η προσπάθεια επηρεασμού συνιστά νέα πράξη "συμφιλίωσης" με τον Πινοτσέτ και τους υπόλοιπους πραξικοπηματίες, μια και με αυτόν τον τρόπο ο Πρόεδρος Φρέι παίρνει όλο και περισσότερες αποστάσεις από το πρόγραμμα του κυβερνητικού συνασπισμού, με το οποίο δεσμευόταν να προχωρήσει στη διαλεύκανση των εγκλημάτων, την τιμωρία των ενόχων και την ακύρωση του νόμου για την αμνηστία, που είχε επιβάλει ο Πινοτσέτ.

Ωστόσο, ο υπουργός Δικαιοσύνης της Ισπανίας Μιγκέλ Ινσούνσα προχώρησε ακόμα περισσότερο, δηλώνοντας ότι είναι παράλογο (!) η δολοφονία Ισπανών πολιτών στη Χιλή να χρησιμοποιηθεί ως πρόφαση για να επιτευχθεί έτσι η καταδίκη εγκλημάτων του στρατιωτικού καθεστώτος σε μία άλλη χώρα. Κατά την άποψή του η Χιλή είναι "μία δημοκρατική χώρα, με τους δικούς της νόμους". Η Χιλή σε καμία περίπτωση δεν είναι διατεθειμένη να αναγνωρίσει την ετυμηγορία ενός δικαστηρίου μιας ξένης χώρας.

Ωστόσο, ο Ισπανός δικαστής φαίνεται αποφασισμένος να προχωρήσει τη δικαστική έρευνα και "εφόσον, με τα αποδεικτικά στοιχεία που θα συγκεντρώσει, παρουσιαστούν σοβαρές ενδείξεις για εγκληματικές ενέργειες, θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για να απαγγελθούν κατηγορίες και, πιθανώς, προφυλάκιση των κατηγορουμένων". Από εκεί και πέρα η πορεία της όλης διαδικασίας θα χαραχτεί από τη συμφωνία, μεταξύ Ισπανίας και Χιλής, για έκδοση εγκληματιών και νομική συνδρομή σε θέματα ποινικής δικονομίας.

Ενόψει μιας υποθετικής αίτησης, από ισπανικής πλευράς, για έκδοση του Πινοτσέτ, οι χιλιανές αρχές μπορεί να απαντήσουν αρνητικά, όμως σε αυτήν την περίπτωση η δικαιοσύνη αυτής της χώρας θα είναι υποχρεωμένη να προχωρήσουν σε δίκη στη Χιλή. Αυτό είχε συμβεί και στην περίπτωση του πρώην γραμματέα του Σαλβαδόρ Αλιέντε, που δολοφονήθηκε στην Ουάσιγκτον το 1976, τον Ορλάντο Λετελιέρ. Αφού, προηγουμένως, είχαν συγκεντρωθεί αποδεικτικά στοιχεία για την ενοχή του στρατηγού Μανουέλ Κοντρέρας, πρώην αρχηγού της DINA, οι ΗΠΑ ζήτησαν την έκδοσή του. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Χιλής αρνήθηκε, μετά από πολλαπλές εκρήξεις βομβών, ως προειδοποίηση, μπροστά από την οικία του προέδρου του Ανώτατου Δικαστηρίου. Με τη λήξη της δικτατορίας, ο Κοντρέρας πέρασε από δίκη και σήμερα βρίσκεται στις φυλακές υψίστης ασφαλείας Πούντα Πέουκο.

Ο Μάρτης του 1998 εμφανίζεται ως ημερομηνία - κλειδί στην εξέλιξη της υπόθεσης. Ο Πινοτσέτ θα πάψει να είναι, τότε, ο ανώτατος στρατιωτικός άρχων και θα αποστρατευτεί. Αρα, ανάλογα με τα ενοχοποιητικά στοιχεία που θα έχει συγκεντρώσει μέχρι τότε ο δικαστής Γκαρσία Καστεγιόν από ΗΠΑ και Χιλή, μπορεί να φτάσουμε να δούμε τον Πινοτσέτ και έστω μερικά, από τα παλικάρια του στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Θα αποδοθεί, επιτέλους, δικαιοσύνη για τη γενοκτονία στη Χιλή; Θα δουν, επιτέλους, οι χαροκαμένοι γονείς και συγγενείς των θυμάτων, όλοι οι προοδευτικοί άνθρωποι του πλανήτη, τον κύριο εγκέφαλο της σφαγής στη Χιλή να πληρώνει για τα αποτρόπαια εγκλήματά του; Ιδωμεν...

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ