Σύμφωνα με μια άποψη, δυο σημαντικά γεγονότα έβαλαν τη σφραγίδα τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση κατά τη διάρκεια του 1994: α) Η διεύρυνσή της με την είσοδο σ' αυτήν της Σουηδίας, της Φιλανδίας και Αυστρίας, με την είσοδο των οποίων η εδαφική έκταση της Κοινότητας αυξάνεται κατά ένα τρίτο, ενώ ο πληθυσμός της κατά 21.000.000 (φθάνοντας στα 370.000.000) και το Ακαθάριστο Κοινωνικό Προϊόν της κατά 7%, και β) η διεξαγωγή των ευρωεκλογών, από τις οποίες αναδείχτηκε ένα νέο Κοινοβούλιο, που υποτίθεται θα έχει πιο διευρυμένες αρμοδιότητες, πράγμα για το οποίο πολλοί είναι εκείνοι που αμφιβάλλουν.

Αναντίρρητα, η εικόνα που δείχνει αυτός ο απολογισμός είναι πλαστή. Και αυτό για δύο λόγους:

- Ο ένας είναι ότι "ξεχνά" το νορβηγικό ΟΧΙ, του οποίου η εμβέλεια δεν έχει ακόμη επαρκώς μετρηθεί.

- Ο άλλος είναι ότι "ξεχνά" ότι, ακριβώς στο χρόνο που πέρασε, φάνηκε ότι η ΕΕ δείχνει να κατευθύνεται, όπως και ο υπόλοιπος καπιταλιστικός κόσμος, προς μια μόνιμη κρίση. Αυτή τη στιγμή, πάνω από 20.000.000 κάτοικοι των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι χωρίς δουλιά, ενώ η φτώχεια συνεχίζει να παίρνει όλο και δραματικότερες διαστάσεις. Το γεγονός ότι σημειώθηκε κάποια οικονομική ανάκαμψη, χωρίς να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση ή να μειωθεί η ανεργία (που, αντίθετα, αυξάνεται), αποδείχνει ακριβώς τη μονιμότητα της κρίσης, ότι, δηλαδή, συνεχίζεται και σε συνθήκες ανάκαμψης. Οι προοπτικές κάθε άλλο παρά αισιόδοξες μπορούν να θεωρηθούν, αφού από κανένα ινστιτούτο ή άλλο ίδρυμα της ΕΕ δεν ανακοινώνεται κανένα αισιόδοξο μήνυμα. Ταυτόχρονα, δε θα πρέπει να ξεχνά κανείς ότι τα οικολογικά προβλήματα περιπλέκονται και οξύνονται όλο και περισσότερο.

Ενας τομέας που ευημερεί

Οι εξελίξεις ήταν σοβαρές και στον πολιτικό τομέα.

Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στη διάρκεια του 1994 η στρατιωτικοποίηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχει προσλάβει νέα ποιότητα. Ετσι, το γερμανο - γαλλικό σώμα στρατού, όπου, στο μεταξύ, ανήκουν τώρα οι Βέλγοι και οι Ισπανοί, και το οποίο ήδη έκανε τις πρώτες στρατιωτικές ασκήσεις, αποτέλεσε τη βασική δομή για ένα μελλοντικό στρατό των κυρίων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η Γερμανία και η Γαλλία σήμερα χαρακτηρίζονται σαν οι "πρωτοπόροι" αναφορικά με τη διάθεση και αποστολή ενόπλων δυνάμεων σε διάφορες περιοχές του κόσμου, όπου υπάρχουν ή πρόκειται να ξεσπάσουν κρίσεις. Αυτές φέρονται αμετάκλητα αποφασισμένες να διατηρήσουν και να στερεώσουν τη στρατιωτική τους υπεροχή και κυριαρχία στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Από το αδιαμφισβήτητο αυτό, πλέον, γεγονός πηγάζει και ο μεγάλος κίνδυνος να μετατραπεί η Δυτικοευρωπαϊκή Ενωση σε ένα Ευρωπαϊκό Στρατιωτικό Σύμφωνο. Στις πρώτες μέρες του 1995, έκαναν ήδη την εμφάνισή τους για πρώτη φορά σε σύνοδο του Συμβουλίου της ΔΕΕ με το καθεστώς του παρατηρητή η Σουηδία και η Αυστρία, ενώ η Φιλανδία απουσίασε μόνο για τυπικούς λόγους. Αυτό σημαίνει ότι τα νέα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης καλούνται να παραιτηθούν από τη μέχρι τώρα στρατιωτική τους ουδετερότητα, ο οποία είχε εκφραστεί με το γεγονός ότι δεν ανήκαν σε καμιά από τις στρατιωτικές συμμαχίες ή θα ενσωματώσουν την αμυντική τους πολιτική ολοκληρωτικά στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Στη διάρκεια του 1995, την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναλαμβάνουν η Γαλλία και η Ισπανία. Ηδη, από τώρα, πολλοί μιλούν για "άσχημα μετεωρολογικά φαινόμενα", που θα ενσκήψουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σχετικά, θα πρέπει να σημειωθεί ότι και στις δυο αυτές χώρες θα διεξαχθούν πάρα πολύ σπουδαίες εκλογές.

Πάντως, πάρα πολλά είναι τα αβέβαια και αστάθμητα σημάδια και στοιχεία. Ενα τέτοιο στοιχείο είναι και το αν, πώς και με ποιες προτεραιότητες θα συντελεστεί η διαβόητη διεύρυνση προς ανατολάς.

Η βαρυσήμαντη κληρονομιά της γερμανικής προεδρίας

Με το τέλος του 1994, τελείωσε και η γερμανική προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αυτή, όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται, δεν πραγματοποίησε προόδους σε κανένα τομέα της ευρωπαϊκής πολιτικής. Εκείνο που απέμεινε από τις δραστηριότητες της γερμανικής προεδρίας είναι το, μέχρι στιγμής, άτυπο "Σχέδιο Σόιμπλε" της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Χριστιανοδημοκρατικής και Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης στην Μπούντεσταγκ. Το σχέδιο αυτό εμπεριέχει σκέψεις και ιδέες αναφορικά με το πώς οι συντάκτες του "οραματίζονται" τη μελλοντική δομή της Ευρώπης:

Πρώτον: Η Νομισματική Ενωση θα πρέπει πάση θυσία να προχωρήσει, εννοείται, μόνο για ένα μικρό κύκλο χωρών, πυρήνας του οποίου θα είναι η Γερμανία, η Γαλλία και σ' αυτές έρχονται να προστεθούν σαν γαρνιτούρα το Βέλγιο, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Και, φυσικά, οι άλλες χώρες δε θα έχουν αντικειμενικά καμιά δυνατότητα να εκπληρώσουν τους αυστηρούς όρους της εισόδου. Ετσι, τα προβλήματα δομής και απασχόλησης των ασθενεστέρων οικονομικά χωρών, λόγω της σκληρής πολιτικής λιτότητας, που αδίσταχτα εφαρμόζεται και επιβάλλεται από τον ιμπεριαλιστικό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όχι μόνο δεν αναμένεται να λυθούν, αλλά, πολύ περισσότερο, πρόκειται να περιπλακούν και πάρα πέρα να οξυνθούν...

Δεύτερον: Σύμφωνα πάντα με το "Σχέδιο Σόιμπλε", οι θέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης αναφορικά με την εξωτερική πολιτική και τις στρατιωτικές δραστηριότητες, θα πρέπει πάρα πέρα να διευρυνθούν. Ετσι λοιπόν, τώρα, η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει, στηριγμένη σε "δοκιμασμένα" μέσα, να ασκεί παγκόσμια πολιτική, με απαιτήσεις εξουσίας μεγάλης δύναμης, προκειμένου να εδραιώνονται ευρωπαϊκά συμφέροντα. Και, στα πλαίσια αυτά, η γερμανική κυβέρνηση, με σημαία την "εξομάλυνση", προωθεί την εξωτερική της πολιτική στο στρατιωτικό τομέα, γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα να επιταχυνθεί σημαντικά η στρατιωτικοποίηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτή θα πρέπει να είναι μελλοντικά και η γενική κατευθυντήρια γραμμή της ευρωπαϊκής δομής.

Τρίτον: Καθώς η συζήτηση με την αύξηση του αριθμού των χωρών - μελών της Ενωσης, γίνεται δυσκολότερη, μια και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και όλο και περισσότερα συμφέροντα, το "Σχέδιο Σόιμπλε" προβλέπει ένα είδος ευρωπαϊκής παρακυβέρνησης με τη Γαλλία και τη Γερμανία σαν πυρήνα της Ευρώπης. Στο κέντρο αυτό θα γίνεται η επεξεργασία βασικών θέσεων, θα λαμβάνονται αποφάσεις, οι οποίες και θα είναι δεσμευτικής εφαρμογής. Οι άλλες χώρες θα μπορούν να ευθυγραμμίζονται ή να υφίστανται τις συνέπειες της άρνησής τους. Γενικά, πρόκειται για μια "Ευρώπη των δυο ταχυτήτων". Ετσι, είναι φυσικό, οι άλλες χώρες να μην έχουν καμιά επιρροή πάνω στις "άτυπες" αποφάσεις του βασικού αυτού ιμπεριαλιστικού πυρήνα. Στη θέση ενός "κοπιώδους" εκδημοκρατισμού, εμφανίζονται "ολοκληρωτικές" τάσεις...

Τέλος, στην επικείμενη Αναθεωρητική Διάσκεψη των 15 χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία θα πραγματοποιηθεί το 1996, τίθεται και ένα άλλο θέμα, που συχνά περνά απαρατήρητο, αλλά που περιπλέκει αποφασιστικά την κατάσταση: Στη διάσκεψη αυτή θα πάρουν μέρος 15 και ίσως περισσότερα μέλη, από τα οποία πολλά έγιναν μέλη μετά την έγκριση της Συνθήκης του "Μάαστριχτ Νο 1". Με άλλα λόγια, θα κληθούν να αναθεωρήσουν μια συνθήκη, στην οποία ποτέ δε μετείχαν, ούτε και είχαν αρχικά εγκρίνει.

Μέσα σε αυτό το πολύπλοκο σύνολο των παραγόντων, ένα είναι το βέβαιο: Οι "ιδέες" του Σχεδίου Σόιμπλε αφήνουν να διαφανούν οι ολοκληρωτικές κατευθύνσεις, στα πλαίσια των οποίων θα κινηθεί το σύνολο των αναθεωρήσεων. Αλλωστε, από τώρα θεωρείται βέβαιο ότι, στον ορίζοντα, δε διαφαίνεται καμιά μεταρρύθμιση ή, έστω, αναθεώρηση προς όφελος των εργαζομένων...

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ