Από την Αναγέννηση έως και τον 20ό αιώνα, η θεματολογία των Χριστουγέννων, βρήκε έκφραση στο χρωστήρα και τη σμίλη πολλών καλλιτεχνών. Αναφερόμενοι κυρίως στη θρησκευτική του διάσταση, μεγάλοι δημιουργοί ασχολήθηκαν με το θέμα των Χριστουγέννων, αποδίδοντάς το με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικά που ποικίλουν, ανάλογα με τη χρονική στιγμή, τη χώρα, τις παραδόσεις, αλλά και το προσωπικό ύφος του κάθε καλλιτέχνη.

Στη νεοελληνική τέχνη, τα Χριστούγεννα συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον πολλών δημιουργών. Αν και το θέμα έχει εικονογραφηθεί κατά κόρον, η έκθεση που εγκαινιάζεται στις 10 Οκτώβρη στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων,δεν παύει να αποτελεί μία εικαστική πρόκληση. Πρόκληση στην οποία ανταποκρίθηκαν είκοσι τέσσερις Ελληνες καλλιτέχνες, που καλύπτουν μια μεγάλη κλίμακα μορφοπλαστικών και εκφραστικών μέσων. Τίτλος της: "Ελληνες καλλιτέχνες ζωγραφίζουν Χριστούγεννα".

Οπως χαρακτηριστικά σημειώνει στον κατάλογο της έκθεσης η Εφορος της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων, Νέλλη Κυριαζή: "Οι 24 καλλιτέχνες υπερβαίνουν τη δυσχέρεια του αυτονόητου και του κορεσμένου. Εκμαιεύουν από το θύλακα της μνήμης και της ευαισθησίας τους εκείνη την ιδιαίτερη οπτική που στοιχειοθετεί και την πρόταση της εικόνας των δικών τους Χριστουγέννων. Η πολλαπλή ανάγνωση ενός μονοσήμαντου ερεθίσματος, όχι υποχρεωτικά φορτισμένου, πάντα, με τη λατρευτική χροιά, οδηγεί σε αντίστοιχα πολλαπλές ερμηνείες, με τελικό κέρδος την αποφυγή μιας απειλητικής εξομοίωσης και την ενίοτε εμπλοκή προβληματισμού που γεννά το πολεμοχαρές λυκόφως του αιώνα μας".

Οι ζωγράφοι: Κ. Μαλάμος, Π. Γράββαλος, Π. Ζωίδη, Μ. Σπηλιόπουλος, Δ. Ξόνογλου, Μ. Πρέκα, Αλ. Γκίνης, Μ. Χάρος, Ο. Ζούνη, Ι. Μητσέα - Μαλάμου, Μ. Μανουσάκης, Κ. Λανίτης, Μ. Ζαχαριουδάκης, Μ. Γιαννακάκη, Αχ. Χρηστίδης, Θ. Παπαδοπούλου, Π. Ζουμπουλάκης, Μ. Κάνιστρα - Βλαχοπούλου, Ν. Μιχαλιτσιάνος, Γ. Κόρδης, Χ. Μαύρος, Β. Κυριάκη, Β. Δημητρέας και Εύα Μελά,ανέλαβαν να μορφοποιήσουν σε εικαστικό έργο τα Χριστούγεννα και τα δημιουργικά τους ερεθίσματα που ποικίλουν από καλλιτέχνη σε καλλιτέχνη, ανάλογα με τον ψυχισμό και τις μνήμες τους. Το τρυφερό αγκάλιασμα μητέρας - παιδιού, οι ακρωτηριασμένοι άγγελοι των πολέμων, το Δέντρο και η Νύχτα με τις υπερβάσεις τους, τα παιχνίδια της παιδικής ηλικίας, είναι "εικόνες" που καταθέτουν οι ζωγράφοι σ' αυτή την έκθεση.

Με διαφορετικές εκφραστικές και μορφοπλαστικές αναζητήσεις, οι καλλιτέχνες της έκθεσης, καταθέτουν την προσωπική τους ματιά, ανασύροντας μνήμες και σχολιάζοντας το σημερινό μας κόσμο.

Συνοδοιπόροι του χαοτικού κόσμου και της ανθρώπινης απελπισίας, οι ακρωτηριασμένοι άγγελοι - παιδιά από τα πορφυρά πεδία των μαχών, της Εύας Μελά και η δημιουργία του Β. Δημητρέα.Ο Μ. Ζαχαριουδάκης ανατρέχει στην παιδική μνήμη, στα ξύλινα παιχνίδια που βρίσκονται γύρω από την οικογενειακή φωτογραφία - κλισέ, ενώ ο Α. Χρηστίδης αξιοποιεί το υπερβατικό κλίμα του ονείρου. Ο Π. Γράββαλος,η Μ. Γιαννακάκη και ο Μ. Σπηλιόπουλος "προωθούν αριστοτεχνικά τη δυνατότητα ποιητικής μεταρσίωσης της καθημερινότητας με την ετοιμόγεννη γυναίκα - Παναγία, τον τρυφερό εναγκαλισμό στην άρρηκτη σχέση μητέρας - παιδιού και τη λυρική ένθεση των παιδικών μορφών στη χρυσή φρίζα, αντίστοιχα", ενώ στις εγκαταστάσεις του Δ. Ξόνογλου και Μ. Μανουσάκη,πραγματοποιούνται τελεσφόρες αναγωγές με σύμβολα.

Στη σύνδεση της γιορτής των Χριστουγέννων με τη φύση, μας επαναφέρουν οι αισθαντικές γλαδιόλες της Ι. Μητσέα Μαλάμου,το χιονισμένο τοπίο του Κ. Μαλάμου και το σύμβολο - "δέντρο" του Π. Ζουμπουλάκη.Αυστηρά "εντός θέματος", κινούνται οι δημιουργίες των: Μ. Πρέκα, Γ. Κόρδη, Β. Κυριάκη καιΝ. Μιχαλιτσιάνου.

"Την αποτύπωση του ψυχισμού αντικειμένων - συμβόλων επιχειρούν η Π. Ζωίδη και η Θ. Παπαδοπούλου,επιστρατεύοντας τη σαφήνεια του ρεαλιστικού ιδιώματος σε συνθέσεις που διακρίνονται για την επιδέξια απόδοση χρώματος και φόρμας", ενώ "οι καταθέσεις της Ο. Ζούνη,του Κ. Λανίτη,της Μ. Κάνιστρα - Βλαχοπούλου και του Χ. Μαύρου,διεκδικούν μια εμμεσότερη διαπραγμάτευση του θέματος (...)".

Ξεχωριστή θέση στην έκθεση, κατέχει το έργο του Μ. Χάρου με τίτλο "Το νέο έτος σαν θέατρο και μακρινός ορίζοντας",αλλά και η δημιουργία του Αλ. Γκίνη που κινείται στο πνεύμα του σουρεαλισμού.

Οπως χαρακτηριστικά καταλήγει η Ν. Κυριαζή "η ομαδική έκθεση καλλιτεχνών στη Δημοτική Πινακοθήκη δεν καινοτόμησε. Ενίσχυσε για πολλοστή φορά την πεποίθηση ότι την οικουμενικότητα της γλώσσας της τέχνης καθιστούν σαγηνευτικότερη οι ατομικές "διάλεκτοι" των δημιουργών".

Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ