Κυριακή 6 Οχτώβρη 1996
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 19
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Πόσο κοστίζουν τα όνειρα;

Δελεαστικό παραμένει πάντα το θέμα της υποκρίσεως, δηλαδή της καθαρής μιμήσεως. Η υποκριτική τέχνη - όπως έγραφε ο Τάσος Λιγνάδης - θα πρέπει να έγινε δεκτή στην επική και δραματική ποίηση, εφόσον παλαιότερα παρίσταναν οι ίδιοι οι ποιητές. Ο Αριστοτέλης αποδεχόμενος ότι η υποκριτική είναι φυσικό χάρισμα "και έστι φύσεως το υποκριτικόν είναι και ατεχνότερον, περί δε την λέξιν έντεχνον",ξεχωρίζει τρεις όρους ή προϋποθέσεις υποκριτικής εκτιμήσεως: μέγεθος, αρμονίαν και ρυθμόν. Για να σπουδάσουμε - έλεγε ο Στανισλάφσκι - "την τέχνη μας, πρέπει να αφομοιώσουμε την τεχνική να ζούμε το ρόλο. Για να εκφραστεί η λεπτότατη και σε μεγάλο βαθμό υποσυνείδητη, εσωτερική δραστηριότητα, είναι απαραίτητο να κυριαρχήσει κανείς πάνω σε ένα εξαιρετικά πρόθυμο στην αντίδραση και θαυμαστά προετοιμασμένο εκφραστικό όργανο, που το αποτελούν τα φωνητικά όργανα και όλο το σώμα".

Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Οσο ταλέντο κι αν έχει κάποιος, ασφαλώς χρειάζεται να καλλιεργηθεί περισσότερο. Η εκπαιδευτική διαδικασία ή αλλιώς η θεατρική παιδεία είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο, από το οποίο εξαρτάται και στο οποίο στηρίζεται το μέλλον της θεατρικής σκηνής αυτού του τόπου, που γέννησε και έθρεψε το θέατρο.Μεγάλες κουβέντες και μεγάλοι στόχοι, που "ελπίζουν" να ευοδωθούν με την αναβάθμιση της θεατρικής παιδείας, που αποτελεί κι αυτό ένα από τα χρόνια αιτήματα του καλλιτεχνικού κόσμου. Οπως και ο κόσμος του κινηματογράφου αιτείται τη δημιουργία μιας Ακαδημίας Κινηματογράφου πανεπιστημιακού επιπέδου, έτσι και ο χώρος του θεάτρου έχει ανάγκη από μια πανεπιστημιακού επιπέδου σχολή θεάτρου. Στο αίτημα αυτό η πολιτεία ανταποκρίθηκε με τη δημιουργία τμήματος Θεατρολογίας, ενταγμένης στη Φιλοσοφική Σχολή, που όμως δεν παύει να είναι μια καθαρά θεωρητική σχολή, που απέχει πολύ από τη μορφή μιας σχολής δραματικής τέχνης.

Σχολές δραματικής τέχνης

Βέβαια η δραματική τέχνη και η υποκριτική διδάσκονται σε πολλές σχολές από όπου αναμφισβήτητα έχουν αποφοιτήσει πολλοί και αξιολογότατοι ηθοποιοί. Το επίπεδο των σχολών δεν μπορεί να αξιολογηθεί, ασφαλώς, εκ του προχείρου. Αυτό μπορεί να κριθεί, είτε από το αποτέλεσμα, που μεταφράζεται σε αριθμό αξιόλογων ηθοποιών, είτε από τους ίδιους τους σπουδαστές και τα εφόδια με τα οποία οπλίζονται αποφοιτώντας. Η κατάσταση των δραματικών σχολών είναι δύσκολο να διερευνηθεί και αδύνατον να κριθεί ως προς την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα. Η κάθε σχολή υποτίθεται ότι κατ' αρχήν θέτει ως στόχο την καλύτερη δυνατή, σωστή και υπεύθυνη εκπαίδευση. Το έμπειρο, υπεύθυνο και ειδικευμένο διδακτικό προσωπικό μπορεί να αποτελέσει εγγύηση. Αλλά και πάλι δεν αρκεί.

Το Προεδρικό Διάταγμα 370, με βάση τον Ν. 1158/81 "περί οργανώσεως και διοικήσεως Σχολών Ανωτέρας Καλλιτεχνικής Εκπαιδεύσεως", ορίζει τον κανονισμό οργάνωσης και λειτουργίας. Στα πλαίσια αυτού του κανονισμού και μεταξύ άλλων καθορίζονται από τις κτιριακές εγκαταστάσεις, τα προσόντα καθηγητών, ο τρόπος εξετάσεων, οι τίτλοι, μέχρι και τα μαθήματα που οφείλουν οι σχολές να εντάσσουν στο πρόγραμμα σπουδών. Ως προς τα προσόντα περιορίζονται στις "μαγικές" λέξεις "αναγνωρισμένης αξίας". Σήμερα είναι τόσοι πολλοί αυτοί που θεωρούν εαυτούς ή θεωρούνται "αναγνωρισμένης αξίας". Υπάρχουν δύο Ανώτερες Σχολές Δραματικής Τέχνης με τη μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (Εθνικού Θεάτρου και Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας), 16 Ανώτερες Ιδιωτικές Σχολές στην Αθήνα και τον Πειραιά, 2 στη Θεσσαλονίκη και 1 στα Ιωάννινα.

Εργαστήρια, σπουδαστήρια, ινστιτούτα

Σαν τα μανιτάρια όμως φυτρώνουν ολοένα και περισσότερες σχολές, τα τελευταία χρόνια. Εργαστήρια, σπουδαστήρια, ινστιτούτα. Η δημιουργία όλο και περισσότερων σχολών και εργαστηρίων μαρτυρεί το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων για θεατρικές σπουδές.Το ενδιαφέρον αυτό, βέβαια, αποδεικνύεται και από τον υψηλό δείκτη συμμετοχής στις εισαγωγικές εξετάσεις. Διακόσιοι μέχρι και πεντακόσιοι νέοι δίνουν κάθε χρόνο εξετάσεις σε κάθε σχολή. Ο καθένας από αυτούς δίνει σε δύο ή τρεις σχολές. Το σύνολο των υποψηφίων, που δίνει εξετάσεις σε όλες τις σχολές, ξεπερνά τους 1.500 κάθε χρόνο.Η περιπέτεια των νέων παιδιών ξεκινάει από το όνειρο, που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ομορφιά του. Γρήγορα, όμως, η περιπέτεια του ονείρου μετατρέπεται σε μια αληθινή περιπέτεια, με κόστος τόσο συναισθηματικό όσο και οικονομικό. Αρχίζουν με τα προπαρασκευαστικά μαθήματα, που γίνονται με το αζημίωτο βέβαια. Πρόκειται για τα λεγόμενα ειδικά τμήματα, τα οποία μάλιστα είναι απίστευτα πολλά, για την προετοιμασία των εισαγωγικών εξετάσεων τόσο των δραματικών σχολών, όσο και του Υπουργείου Πολιτισμού. Οι εξετάσεις στο ΥΠΠΟ είναι η γνωστή δεύτερη φάση, κατά την οποία κρίνονται όσοι πέτυχαν στις εξετάσεις των σχολών. Υπάρχουν, λοιπόν, ειδικά εργαστήρια που παρέχουν προπαρασκευαστικά μαθήματα με τιμές που κυμαίνονται από 50.000 ως 70.000 το μήνα ή 200.000 με 300.000 σε τρίμηνο ή τετράμηνο κύκλο.

Αφού περάσουν από την πρώτη αυτή επαφή και το άγγιγμα του ονείρου τους, περνούν στη διαδικασία των εισαγωγικών εξετάσεων. Τα εξέταστρα ξεκινούν από 10.000 και φτάνουν τις 50.000.Μια σχολή, όπου θα δώσουν εξετάσεις 300 υποψήφιοι, με το χαμηλότερο εξέταστρο έχει ένα έσοδο της τάξης των 4,5 εκατομμυρίων και μια άλλη με το μικρότερο αριθμό υποψηφίων, που δεν είναι μικρότερος των 100 και με το ανώτατο χρηματικό εξέταστρο των 50.000, εισπράττει 5 εκατομμύρια. Ασφαλώς τα έξοδα μιας δραματικής σχολής δεν είναι λίγα και υπάρχει ανάγκη να καλυφθούν, αλλά όπως και να το κάνουμε στις δύσκολες αυτές οικονομικές συνθήκες δεν είναι και λίγα τα χρήματα που κοστίζουν σε μια οικογένεια, συνεισφέροντας στο όνειρο του παιδιού της.

Κάθε σχολή παίρνει 15 ως και 30 σπουδαστές. Οι υπόλοιποι αποχαιρετούν το όνειρο ή επιμένουν και τον άλλο χρόνο ή εγκαταλείπουν για πάντα την προσπάθεια. Τα δίδακτρα της φοίτησης ξεκινούν από 500.000 και φτάνουν, μάλιστα, στο 1 εκατομμύριο το χρόνο.Ο τρόπος πληρωμής είναι μια προκαταβολή της τάξης των 100.000 με 200.000 και τα υπόλοιπα κάθε μήνα 40.000 έως και 100.000. Η φοίτηση σε όλες τις σχολές διαρκεί τρία χρόνια. Τα παραπάνω ισχύουν τόσο για σχολές όσο και για εργαστήρια ή σπουδαστήρια.

Αληθινή περιπέτεια

Αλλά η μεγαλύτερη περιπέτεια, όσων κατάφεραν να μπουν, να σπουδάσουν και να αποφοιτήσουν, έπεται. Περισσότεροι από διακόσιους νέοι ηθοποιοί αποφοιτούν κάθε χρόνο.Υπάρχει ικανός αριθμός θεατρικών σχημάτων ή κινηματογραφικών και τηλεοπτικών εργασιών για να απορροφήσουν έναν τόσο μεγάλο αριθμό ηθοποιών; Σίγουρα όχι. Κι από αυτούς που αποφοιτούν, ελάχιστοι είναι εκείνοι που θα δουλέψουν, αφού υπάρχουν και ηθοποιοί με πολύχρονη καριέρα που μένουν άνεργοι για μεγάλο διάστημα. Πολύπλοκο είναι, λοιπόν, το όνειρο μιας θεατρικής καριέρας. Ακόμη και η τηλεοπτική καριέρα, που τα τελευταία χρόνια φάνηκε να είναι ευκολότερη, άρχισε φέτος να φθίνει σε ελπίδες.

Ενα άλλο φαινόμενο, προϊόν κι αυτό των τελευταίων χρόνων, είναι τα εργαστήρια και τα σεμινάρια.Εργαστήρια για νέους που επιθυμούν να γίνουν ηθοποιοί, χωρίς απαραίτητα να παρέχουν τίτλο σπουδών, όμοιο με αυτό των αναγνωρισμένων από το ΥΠΠΟ σχολών. Αλλωστε από τότε που καταργήθηκε η άδεια άσκησης επαγγέλματος, πολύ μικρή σημασία έχει το πτυχίο, ακόμη και η φοίτηση σε δραματική σχολή. Από την άλλη υπάρχουν και τα σεμινάρια για νέους ηθοποιούς ή για νέους ανέργους, που αγαπούν το θέατρο. Το τελευταίο αφορά σε κάποια προγράμματα που επιδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Σύμφωνα με τους κανονισμούς, μέρος από την επιδότηση δίνεται ως ένα είδος "μισθού" στα πλαίσια καταπολέμησης της ανεργίας. Οι περισσότεροι όχι μόνο δε δίνουν αυτό το μέρισμα σε όσους συμμετέχουν στα προγράμματα αυτά, αλλά αντίθετα καλούν τους συμμετέχοντες να καταβάλλουν ένα μικρό ποσό. Κάποιοι άλλοι, προσπαθώντας να δικαιολογήσουν το γεγονός ότι δεν τους καταβάλλουν τα χρήματα που η Κοινότητα προβλέπει, επισημαίνουν στους σπουδαστές τους ότι θα πρέπει να είναι ευχαριστημένοι που τους παρέχονται δωρεάν τα μαθήματα, αφού άλλοι καλούν όσους συμμετέχουν σε παρόμοια προγράμματα να πληρώσουν κιόλας.

Δύσκολοι καιροί όχι για πρίγκιπες, αλλά για τους νέους που επιλέγουν το δύσκολο δρόμο που λέγεται τέχνη υποκριτικής. Γιατί εκτός από τέχνη είναι και βιοποριστικό επάγγελμα και τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα όσο φαίνονται. Με το θέμα αυτό δεν ασχολούμαστε για να αποτρέψουμε τους νέους που επιθυμούν να γίνουν ηθοποιοί, αλλά περισσότερο για να συγκρατηθούν κάποιοι που αποφασίζουν τόσο ανενδοίαστα και με τέτοια ευκολία να "εμπορευτούν" την ελπίδα και το όνειρο.

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ