Δυο μεγάλοι ποιητές, δυο γίγαντες της ελληνικής ποίησης, δυο παιδιά της Ζακύνθου, θα παρουσιαστούν τη Δευτέρα στην 8η εκπομπή "Η δε πόλις ελάλησεν" της ΕΤ-2 στις 18.15. Το κινηματογραφικό αυτό δοκίμιο "Ζάκυνθος - Κάλβος και Σολωμός",προσπαθεί να προσεγγίσει το νησί μέσα από τις δυο αυτές ιδιοσυγκρασίες, τόσο αντίθετες αλλά και τόσο συγγενικές ταυτόχρονα. Κάλβο διαβάζει ο Βασίλης Παπαβασιλείου και Σολωμό οι: Βασίλης Διαμαντόπουλος και Δημήτρης Λιγνάδης. Η σκηνοθεσία είναι του Γιάννη Σμαραγδή.

Ο Ανδρέας Κάλβος (1792 - 1869) ήταν ποιητής, συγγραφέας θεατρικών έργων, φιλοσοφικών, αισθητικών και κριτικών μελετών και μεταφραστής. Δεν υπάρχουν στοιχεία για την πρώτη παιδεία του Ανδρέα Κάλβου. Ισως να ήταν αυτοδίδακτος, πρέπει να γνώριζε λίγα ελληνικά και περισσότερα ιταλικά. Αργότερα διεύρυνε τη γλωσσομάθειά του, με την ικανοποιητική γνώση των γαλλικών και την άρτια των αγγλικών. Πάντως, αν είναι το ποίημα του 1811 το πρώτο ελληνικό του ποίημα, ο Κάλβος εμφανίζεται πολύ πρώιμα με διαμορφωμένη τη θεματική και την εικονοπλασία του, την προτίμησή του στην κλασική παράδοση και συντονισμένος με τις δημοκρατικές ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και την πατριωτική ποίηση του Ρήγα. Ο Κάλβος έμεινε στη νεοελληνική λογοτεχνία χάρη στις είκοσι μία Ωδές του. Ποίηση εμπνευσμένη από την Επανάσταση, που, όμως, εκφράζονται τα κινήματα της ψυχής μιας ώριμης καλλιτεχνικής προσωπικότητας. Η πρωτοτυπία και η λυρική τόλμη των ποιητικών ιδεών και κυρίως των εικόνων, καθώς και η ιδιόρρυθμη γοητεία κάνουν τον ποιητή να κινείται και άξια να τοποθετείται μεταξύ των μεγάλων ποιητών. Των μεγαλύτερων. Πέθανε στο Λάουθ της Αγγλίας το 1869.

Το άλλο παιδί της Ζακύνθου, ο Διονύσιος Σολωμός, γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1798 και πέθανε στην Κέρκυρα το 1857. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Ελληνες ποιητές και καθιερώθηκε ως εθνικός ποιητής και ο πρώτος με ευρωπαϊκό διαμέτρημα Νεοέλληνας συγγραφέας, αποκλειστικά αφιερωμένος σ' αυτό που ο ίδιος ονόμασε "νόημα της Τέχνης". Η βασική και μόνιμη επιδίωξη του Σολωμού είναι να δημιουργήσει ένα νέο λογοτεχνικό είδος συνθέτοντας όλα τα αντιτιθέμενα στοιχεία με ένα τρόπο μεικτό αλλά... νόμιμο: φυσική και μεταφυσική πραγματικότητα, ρομαντική και κλασική θεματική, πεζό και ποιητικό λόγο, εγκωμιαστική και σατιρική λογοτεχνία. Η απόφασή του να αναλάβει τον ποιητικό ρόλο του επίγειου παρατηρητή και κριτή της ανθρώπινης συμπεριφοράς δίνει στο έργο του ένα διδακτικό χαρακτήρα. Ο έπαινος και ο ψόγος απονέμονται με τη βοήθεια της ποιητικής δικαιοσύνης: τα ποιητικά του πρόσωπα, ανάλογα με την αγωνιστική και την ηθική τους στάση στον κοινωνικό και πολιτικό χώρο. Ας θυμηθούμε ότι ο Δ. Σολωμός συμβάλλει ποιητικά στον Εθνικό Αγώνα, γράφοντας μέσα σ' ένα μήνα τον "Υμνο εις την ελευθερία" το Μάη του 1823. Ενα ποίημα, που θεωρείται ο πρώτος γνήσιος καρπός της ελληνικής φαντασίας, ύστερα από αιώνες μαρασμού. Στον "Υμνο", ο Σολωμός, δείχνει ότι είναι ικανός να ρυθμίζει το ύφος του κατά τα διαφορετικά ποιητικά αντικείμενα. Το ποίημα χαρακτηρίζεται από αμίμητη απλότητα και ελεγειακό χαρακτήρα. Λέγεται, ότι εκείνο το Μάη, ο ποιητής παρακολουθούσε από τη Ζάκυνθο την πολιορκία του Μεσολογγίου και εγκαταστημένος στο σπίτι του φίλου του Στράνη, συνέθεσε τον "Υμνο". Δυο χρόνια αργότερα, το ποίημα τυπώθηκε στο Μεσολόγγι με την επιμέλεια του Σπυρίδωνος Τρικούπη. Παράλληλα έγιναν και άλλες εκδόσεις στα γαλλικά, στα ιταλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά με αποτέλεσμα το έργο αλλά και η πολιορκία να γίνουν πασίγνωστες. Λένε ακόμη ότι ο Γκαίτε ανακήρυξε τον Δ. Σολωμό "Μπάιρον της Ανατολής".