Κυριακή 21 Ιούλη 1996
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 14
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η "απελευθέρωση" της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

Μετά την πρόσφατη απόφαση των υπουργών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η προώθηση της Ενιαίας Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, η κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου σε Παραγωγή - Μεταφορά και Διανομή δεν είναι μόνο διακηρυγμένος πολιτικός στόχος, αλλά συγκεκριμένη οδηγία - "ντιρεκτίβα" προς τα κράτη - μέλη. Μετά οκτώ χρόνια ατέλειωτων συζητήσεων Γάλλοι και Γερμανοί κατέληξαν σε συμφωνία, συμβιβάζοντας τις διαφορές τους. Διαφορές, που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν να κάνουν με το ΑΝ θα προχωρήσει η "φιλελευθεροποίηση" στον τομέα αυτό, αλλά με το ΠΩΣ και το ΠΟΤΕ αυτή θα προχωρήσει.

Είναι πλέον ζήτημα χρόνου ν' αρχίσει η διαδικασία "απελευθέρωσης" της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. Να μπορούν δηλαδή ορισμένοι καταναλωτές να επιλέγουν τον παραγωγό απ' όπου θ' αγοράζουν Ηλεκτρική Ενέργεια, ανεξάρτητα απ' το αν αυτός είναι δημόσιο ή ιδιώτης κι απ' το αν βρίσκεται σ' αυτήν ή σε άλλη χώρα της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό καταργείται κάθε έννοια εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού με σοβαρούς υπερεπενδυτικούς ή υποεπενδυτικούς κινδύνους. Κινδύνους, που συνδέονται άμεσα με κατασπατάληση πόρων στην πρώτη περίπτωση και με την επάρκεια στον εφοδιασμό σε Ηλεκτρική Ενέργεια στη δεύτερη. Κι ας αναρωτηθούμε: Χωρίς εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό, μπορεί άραγε να υπάρχει αξιόπιστη πολιτική βιομηχανικής ή περιφερειακής ανάπτυξης;

Οι "επιλέξιμοι καταναλωτές", δηλαδή οι καταναλωτές που θα μπορούν να συμμετέχουν σ' αυτό το παζάρι κιλοβατωρών, σύμφωνα με την ΕΕ, θα είναι το 1999 όσοι καταναλώνουν σε ετήσια βάση πάνω από 40 GWH, δηλαδή το 22,66% της κατανάλωσης σε ετήσια κλίμακα, το 2002 όσοι καταναλώνουν από 9 GWH και πάνω δηλαδή το 30,5% της κατανάλωσης των κρατών - μελών. Το 2008 προβλέπεται η επανεξέταση του ζητήματος στην προοπτική της πλήρους απελευθέρωσης.

Δύο είναι οι πιθανές εναλλακτικές λύσεις για τα κράτη - μέλη, προκειμένου να υλοποιήσουν την κατεύθυνση αυτή: Πρώτον η διαπραγματεύσιμη πρόσβαση τρίτων στο Δίκτυο και δεύτερον το μοντέλο του Μοναδικού Αγοραστή (ΜΑ). Σύμφωνα με την πρώτη μέθοδο οι "επιλέξιμοι καταναλωτές" θα επιλέγουν δημόσιο ή ιδιώτη παραγωγό μέσα ή έξω απ' το χώρο που καλύπτει το Δίκτυο και θα μπορούν να διαπραγματεύονται την πρόσβαση στο Δίκτυο και να κλείνουν συμβάσεις μεταξύ τους. Στη δεύτερη περίπτωση, το μοντέλο του ΜΑ, οι διαπραγματεύσεις και οι συμφωνίες γίνονται διά μέσου ενός νομικού προσώπου, που είναι μοναδικός αγοραστής μέσα στο Δίκτυο. Ο ΜΑ διασφαλίζει τιμολόγιο χωρίς διακρίσεις έναντι της χρήσης του Δικτύου Μεταφοράς και Διανομής. Φυσικά οι "επιλέξιμοι καταναλωτές" έχουν τη δυνατότητα να κλείνουν συμφωνίες με ιδιώτες ή δημόσιους παραγωγούς εντός ή εκτός του χώρου ευθύνης του ΜΑ. Ο τελευταίος μπορεί ν' αρνηθεί ν' αγοράσει Ηλεκτρική Ενέργεια, μόνο αν δε διαθέτει την απαραίτητη ισχύ για μεταφορά - διανομή.

Η ΔΕΗ ήδη "προσαρμόζεται": Το θεσμικό πλαίσιο των ιδιωτικοποιήσεων επιτρέπει ήδη στους ιδιώτες να κατασκευάζουν μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και από Φυσικό Αέριο. Ο νόμος περί "εκσυγχρονισμού" (βλ. μετοχοποίηση) των ΔΕΚΟ, χωρίς καμία ουσιαστική αντίδραση απ' το συνδικαλιστικό κίνημα, προωθεί την αποψίλωση των ΔΕΚΟ - και της ΔΕΗ - από κάθε κοινωνικό - αναπτυξιακό χαρακτηριστικό και καθιερώνει ιδιωτικοοικονομικά (δηλαδή κερδοσκοπικά) κριτήρια διαχείρισης και λειτουργίας και προωθεί την ιδιωτικοποίηση του "μάνατζμεντ". Εναρμονισμένα με τα παραπάνω είναι τα διάφορα σχέδια "εκσυγχρονισμού" της ΔΕΗ, όπως το ΘΑΛΗΣ, που προωθούν την πολυδιάσπαση της Επιχείρησης, για να διευκολύνουν την είσοδο των ιδιωτών επενδυτών στις πλέον κερδοφόρες δραστηριότητες της Επιχείρησης. Το μοντέλο του Μοναδικού Αγοραστή προϋποθέτει το διαχειριστικό διοικητικό διαχωρισμό της Παραγωγής απ' τη Μεταφορά και τη Διανομή. Οι διαδικασίες αυτές ήδη άρχισαν με τον καθ' όλα αναγκαίο λογιστικό διαχωρισμό. Οι παράλογες αυξήσεις στα τιμολόγια τα τελευταία χρόνια προετοίμασαν την κοινή γνώμη ν' αποδεχτεί την "απελευθέρωση της αγοράς", την κατάργηση του μονοπωλίου της ΔΕΗ. Το χτύπημα στα δικαιώματα των εργαζομένων στη ΔΕΗ - Ωράριο, ασφάλιση, αναδοχές, μονιμότητα - θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις σε όλους τους εργαζόμενους στη χώρα μας. Οταν στη μεγαλύτερη ελληνική βιομηχανική επιχείρηση χτυπιούνται εργασιακά δικαιώματα - κεκτημένα, όλοι καταλαβαίνουμε τι θα γίνει στις μικρότερες βιομηχανικές μονάδες...

Ο Ελληνας επίτροπος αρμόδιος για Θέματα Ενέργειας ομολόγησε ότι αυτοί που θα κερδίσουν απ' την απελευθέρωση της αγοράς είναι οι βιομήχανοι ("Βήμα" 23.6.96). Γι' αυτό άλλωστε και η Ενωση Εργοδοτών και Βιομηχάνων της Ευρώπης (UVICE) χαιρέτισαν τις αποφάσεις αυτές (βλ. "Ναυτεμπορική" 22.6.96). Είναι γεγονός πως μόνο οι μεγάλες ηλεκτροβόρες βιομηχανίες θα μπορούν να εκμεταλλευτούν τον ανταγωνισμό και να πετύχουν καλύτερες τιμές. Ποιο θα είναι όμως το αντίτιμο; Ποιος θα πληρώσει το κόστος υπερεπενδύσεων στον τομέα της Ηλεκτροπαραγωγής; Το κόστος για την ασφάλεια του συστήματος που παραμένει στο Δημόσιο; Ποιος θα πληρώσει τους φουσκωμένους λογαριασμούς των μικρών και μεσαίων καταναλωτών, που δε θα μπορούν να συμμετέχουν στον ανταγωνισμό; Ποιος θα πληρώσει το κόστος της ουσιαστικής κατάργησης κάθε έννοιας κεντρικού ενεργειακού σχεδιασμού; Υπονόμευση της περιφερειακής ανάπτυξης;

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται πως η τιμολογιακή πολιτική παραμένει στον έλεγχο του Δημοσίου. Δε σημαίνει αυτό τίποτε απολύτως. Αν η σχέση εσόδων - εξόδων μετά την ιδιωτικοποίηση των κερδοφόρων τομέων κλονιστεί, τότε με δυο τρόπους μπορεί μια Δημόσια Επιχείρηση να καλύψει τις ζημιές - είτε με αύξηση τιμολογίων ιδιαίτερα στους τομείς που δε συμμετέχουν σε ανταγωνισμό (λαϊκή - οικιακή κατανάλωση), είτε από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Και είναι γνωστό ποιοι πληρώνουν τους φόρους στη χώρα μας.

Είπε βέβαια ο κ. Παπουτσής ("Βήμα" 23.6.96) πως "ο ανταγωνισμός θα φέρει περισσότερες και καλύτερες υπηρεσίες στους μικρούς καταναλωτές". Κι αυτό όμως δεν επαληθεύεται από τη διεθνή εμπειρία: Στη Μεγάλη Βρετανία, χώρα - πιλότο για την απελευθέρωση της αγοράς, καταστράφηκε ο μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός, υπήρξαν απολύσεις προσωπικού (40%), μειώσεις αποδοχών κλπ. Παρ' όλα αυτά τα τιμολόγια αυξήθηκαν και αυξάνονται με ρυθμούς υψηλότερους του πληθωρισμού.

Χρειάζεται ακόμα να επισημάνουμε πως για να συμμετέχει και ο μικρός καταναλωτής στην ελεύθερη αγορά, θα πρέπει ν' "απελευθερωθεί" και η Διανομή. Αυτό συνεπάγεται την κατάργηση του ενιαίου τιμολογίου μ' όλη τη συνέπεια που θα έχει αυτό για την περιφερειακή ανάπτυξη, ιδιαίτερα για απομακρυσμένες ακριτικές περιοχές.

Πάντως σε κάθε περίπτωση και στην Ευρωπαϊκή Ενωση εκφράζεται έντονος σκεπτικισμός για το αν και κατά πόσο η απελευθέρωση της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας εξασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας έναντι των ανταγωνιστών της. Σύμφωνα μάλιστα με την "Πράσινη Βίβλο" για την Ενέργεια: "Κατά μέσο όρο η πλειοψηφία των κλάδων της κατασκευαστικής βιομηχανίας έχει σχετικά χαμηλό άμεσο ενεργειακό κόστος, που κυμαίνεται από 0%-5% του κόστους παραγωγής. Αντιθέτως, ορισμένοι τομείς έχουν μέσο ενεργειακό κόστος που κυμαίνεται μεταξύ 10% και 20%. Πρόκειται για τις βιομηχανίες παραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού,ορισμένες βιομηχανίες εξαγωγής ορυκτών και βασικών υλών και τη χαλυβουργία. Αλλοι κλάδοι παρουσιάζουν σημαντικό ενεργειακό κόστος, το οποίο όμως κυμαίνεται σε μέσο επίπεδο μεταξύ 5% και 10%".

Η πολιτική της ΕΕ και στον τομέα της Ενέργειας μπορεί και πρέπει ν' ανατραπεί: Η πάλη όλων των εργαζομένων στη ΔΕΗ, στις ΔΕΚΟ, γενικότερα όλου του ελληνικού λαού. Η κοινή δράση με τους εργαζόμενους των άλλων χωρών της ΕΕ και όχι μόνο. Ο συντονισμός του αγώνα με όλες εκείνες τις κοινωνικές ομάδες (αγρότες, βιοτέχνες, μικροί καταναλωτές κλπ.) που πλήττονται και σήμερα απ' τη φιλομονοπωλιακή τιμολογιακή πολιτική της ΔΕΗ - μονοπώλιο και που θα πληρώνουν ακόμη περισσότερο αύριο το ρεύμα της "ανταγωνιστικής" ΔΕΗ. Ολοι αυτοί έχουν άμεσο συμφέρον ν' αντιπαλέψουν τις συνέπειες, άρα και την πολιτική της ΕΕ, το κίνημα αυτό μπορεί ν' ανακόψει, όπως έγινε στη Γαλλία, και τελικά ν' ανατρέψει τους αντιλαϊκούς σχεδιασμούς του Διευθυντηρίου και των υποτακτικών κυβερνήσεων.

Γιώργος ΓΙΩΡΓΗΣ

Μέλος του ΔΣ της ΕΔΟΠ ΔΕΗ

Στέλεχος της ΕΣΚ ΔΕΗ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ