Πενήντα χρόνια περίμεναν οι Καταλανοί να διοργανώσουν Ολυμπιακούς Αγώνες. Η Βαρκελώνη είχε διεκδικήσει την Ολυμπιάδα του 1936, αλλά η ΔΟΕ προτίμησε το Βερολίνο. Η πρωτεύουσα της Καταλωνίας είχε αναλάβει τότε να διοργανώσει τη Λαϊκή Ολυμπιάδα, αλλά την πρόλαβε ο Φράνκο. Πενήντα χρόνια μετά, στις 17 Οκτώβρη 1986, η Βαρκελώνη, με τη βοήθεια του Καταλανού προέδρου της ΔΟΕ Χ. Α. Σάμαρανκ, έκανε το όνειρό της πραγματικότητα.

Οι τοπικοί παράγοντες, με επικεφαλής τον δήμαρχο και πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής Πασκουάλ Μαραγκάλ, είδαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για αναμόρφωση της πόλης, που στα χρόνια της δικτατορίας πλήρωσε κι αυτή τους αγώνες των κατοίκων της για δημοκρατία. Μόνο για έργα υποδομής δαπανήθηκαν 1,6 τρισεκατομμύρια δρχ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, καμία άλλη ευρωπαϊκή πόλη δεν είχε γνωρίσει παρόμοια πολεοδομική μεταβολή με αυτήν της Βαρκελώνης. Το στάδιο "Μονζουίκ", που είχε κτιστεί το 1929 για να φιλοξενήσει την Ολυμπιάδα του '36, ανακαινήθηκε εκ βάθρων, διατηρώντας μόνο την εξωτερική του αρχιτεκτονική. Διανοίχτηκαν καινούριοι λεωφόροι, ανακατασκευάστηκε το λιμάνι και η παραλιακή ζώνη, χτίστηκαν νέα γυμναστήρια και ολυμπιακό χωριό με 15.000 κρεβάτια.

Η τελετή έναρξης, στις 25 Ιούλη, ξεκίνησε με 24 πυροβολισμούς, αριθμός συμβολικός, όσες και οι προηγούμενες Ολυμπιάδες. Ακολούθησε το άναμμα της φλόγας από τον τοξοβόλο Αντόνιο Ρεμπόγιο, ο οποίος, με μια σπουδαία βολή από απόσταση 100 μέτρων, μετέδωσε τη φλόγα στο βωμό. Η Μεσόγειος και η Καταλωνία είχαν την τιμητική τους στη μεγαλόπρεπη τελετή. Ο αγωνιστικός χώρος μετατράπηκε σε Μεσόγειο με μπλε υφάσματα, που τα κουνούσαν 600 άτομα και στη μέση ένα πλοίο να συμβολίζει το ταξίδι των Ολυμπιακών Αγώνων από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι τη Βαρκελώνη. Η τελετή ήταν γενικότερα ένας ύμνος για την Ελλάδα. Η "Ρωμιοσύνη" του Γιάννη Ρίτσου, σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη, αντηχούσε στο στάδιο και η γεμάτη πάθος φωνή της Αγνής Μπάλτσα προκαλούσε συγκίνηση. Σπουδαία ονόματα της όπερας, όπως οι Χοσέ Καρέρας, Πλάθιντο Ντομίγκο, Μονσεράτ Καμπαγιέ, γοήτευσαν με αποσπάσματα από την "Κάρμεν", την "Τραβιάτα", την "Τόσκα".

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης έλαβαν μέρος 10.563 αθλητές από 172 χώρες. Απουσίαζαν, όμως, τρία μεγάλα ονόματα: Η Σοβιετική Ενωση, που ένα χρόνο νωρίτερα είχε παραχωρήσει τη θέση της στην Κοινοπολιτεία, η Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, που είχε ενταχθεί στην ενιαία Γερμανία, και η Γιουγκοσλαβία. Η ΔΟΕ έκανε δεκτά όλα τα κράτη που προέκυψαν από τη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, όχι όμως και τη Σερβία, αθλητές της οποίας είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε ατομικά αθλήματα με τη σημαία της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. Δεκαέξι χρόνια μετά τον αποκλεισμό της, επανεμφανίστηκε σε Ολυμπιακούς Αγώνες η Ν. Αφρική, με τον Νέλσον Μαντέλα, επίσημο προσκαλεσμένο στην εξέδρα των επισήμων.

Ο Βρετανός Λίντφορντ Κρίστι, στα 32 του, κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στα 100 μ. με 9.96 και έγινε ο ήρωας στο στίβο. Σημαντικές επιδόσεις πέτυχαν, επίσης, ο Αμερικανός Γιανγκ στα 400 εμπόδια με 46 78, ο Μαροκινός Σκα στα 10.000 μ. με 274670, και ο Κόνλεϊ στο τριπλούν με 18.17. Οι Αφρικανοί ηττήθηκαν στα 1.500 μ. από τον Ισπανό Κάτσο και στα 5.000 μ., από τον Γερμανό Μπάουμαν στα 5.000 μ., ενώ στο Μαραθώνιο έκανε την έκπληξη ο Νοτιοκορεάτης Γιουνγκ Γιο. Οι Κενυάτες, με τους Τανούι και Μπιρίρ, επικράτησαν στα 800 και 3.000 μ. στιπλ. Στο ύψος έγινε μάχη ανάμεσα στον Κουβανό Σοτομαγιόρ, στον Σουηδό Σιόμπεργκ και τον Αυστραλό Φοπρσάιθ. Και οι τρεις πέρασαν το 2.34, αλλά ο Σοτομαγιόρ είχε καλύτερες προσπάθειες. Στο μήκος, ο Λιούις κατέκτησε το 9ο χρυσό του μετάλλιο με 8.67, αφήνοντας πίσω τους συμπατριώτες του Πάουελ και Γκριν. Στον ακοντισμό, ο Ζελέζνι κυριάρχησε με βολή στα 89.66, ενώ ένας άλλος Τσέχος, ο Ζμέλικ, επικράτησε στο δέκαθλο με 8.611 βαθμούς. Οι Αμερικανίδες κυριάρχησαν στις ταχύτητες με τις Ντίβερς και Τόρενς, ενώ η Ντρέξλερ με 7.14 στο μήκος και η Αλγερινή Μπουμέρκα στα 800 μ. έκλεψαν την παράσταση.

Στην κολύμβηση, οι αθλητές της Κοινοπολιτείας με τους Ποπόφ και Σάντοβι, της Ουγγαρίας με τους Ντάρνι και Εργκεσέγκι, αλλά και οι κολυμβήτριες της Κίνας, που εμφανίστηκε ως η ανερχόμενη δύναμη, αποδείχτηκαν οι καλύτεροι διάδοχοι της Ανατολικής Γερμανίας. Στη γυμναστική, ο Λευκορώσος Βιτάλι Σέρμπο με 6 χρυσά μετάλλια ήταν ασυναγώνιστος.

Στα ομαδικά αθλήματα, την παράσταση έκλεψε το μπάσκετ. Οι Αμερικανοί, που τέσσερα χρόνια νωρίτερα είχαν βρεθεί στην τρίτη θέση, παρουσίασαν την "ντριμ τιμ" με όλα τα κορυφαία ονόματα του ΝΒΑ. Το χρυσό μετάλλιο ήταν εκ των προτέρων καπαρωμένο. Απλώς, στον τελικό, οι ΗΠΑ νίκησαν την Κροατία με 117 - 85. Στις γυναίκες, η Κοινοπολιτεία νίκησε την Κίνα με 76 - 66. Στο βόλεϊ, η Βραζιλία κυριάρχησε στους άνδρες και η Κούβα στις γυναίκες. Στο ποδόσφαιρο, οι Ισπανοί νίκησαν 3 - 2 την Πολωνία και στο πόλο οι Ιταλοί την Ισπανία με 9 - 8.