Η διαδικασία των απευθείας διμερών επαφών μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, η οποία είχε επιλεγεί ως μέθοδος προσέγγισης των δύο χωρών, ναυαγεί στη "ναρκοθετημένη" γκρίζα ζώνη της Ιμιας. Αλλωστε, ήταν φανερό πως η ελληνική κυβέρνηση και ειδικότερα ο υπουργός Εξωτερικών, Θ. Πάγκαλος, δεν ήταν σε θέση να σηκώσουν το βάρος μιας ελληνοτουρκικής συζήτησης επί κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, μόλις λίγες μέρες πριν την έναρξη του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ.

Το επεισόδιο, την περασμένη Τρίτη, στα ελληνικά χωρικά ύδατα στην περιοχή της Ιμιας, και οι συζητήσεις την ίδια μέρα στη Γενεύη μεταξύ των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών, πρόσφεραν στην ελληνική κυβέρνηση μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποσυρθεί με "εύσχημο τρόπο" από το τραπέζι των απευθείας συνομιλιών, καθώς η Αγκυρα, με έργα και λόγια, επιμένει στην αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, στην περιοχή των Δωδεκανήσων, τουλάχιστον. Την ελληνική απαγκίστρωση από τη διαδικασία, βοήθησε επίσης και η κυβερνητική κρίση που ξέσπασε στην Τουρκία, γεγονός που, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, "καθιστά επισφαλή τη συνέχιση της προσπάθειας (προσέγγισης) εφ' όσον είναι ασαφείς οι προοπτικές της σημερινής κυβέρνησης στην Τουρκίας".

Στην ανακοίνωση που εξέδωσε χτες το πρωί το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, μετά την ενημέρωση του υπουργού Θ. Πάγκαλου από τους πρέσβεις Α. Φίλωνα και Γ. Σαβαϊδη, οι οποίοι έλαβαν μέρος στη συνάντηση της Γενεύης, επισημαίνεται, επίσης, πως "στη συγκεκριμένη καθημερινή πρακτική των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, η Τουρκία συνέχισε την τακτική των παραβιάσεων του θαλάσσιου και εναέριου χώρου της Ελλάδας και αθετεί τις υποχρεώσεις, που έχει αναλάβει ως προς την τήρηση του status quo ante, στις περιοχές από τις οποίες αποσύρθηκαν οι στρατιωτικές δυνάμεις μετά την κρίση της Ιμιας".

Η ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών καταλήγει, με την επισήμανση "ότι δε θα ήταν χρήσιμη μια νέα συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στο Βερολίνο στη σημερινή συγκυρία και μέχρις ότου δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια νέα επαφή μεταξύ των δύο χωρών σε αυτό το επίπεδο".

Ομως, πίσω από το "αδιέξοδο" το οποίο καταγράφουν τα γεγονότα, όπως υποστηρίζουν πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, βρίσκονται οι συζητήσεις και οι προσπάθειες για την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το αδιέξοδο αφορά στη διαδικασία των απευθείας διμερών συνομιλιών, οι οποίες υπό την παρούσα πολιτική συγκυρία δε θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικές.

Στις συνομιλίες, όμως, στη Γενεύη, η τουρκική πλευρά επανέφερε την πρόταση για μια νέα διαδικασία, βασισμένη σε διαμεσολάβηση τρίτου μέρους και, σύμφωνα με πληροφορίες, αρκετός χρόνος των συνομιλιών καταναλώθηκε στην εξέταση των προτάσεων του ΝΑΤΟ για εγκατάσταση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο. Αλλωστε και η ελληνική κυβέρνηση, με την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, προσφέρει ως βάση για τη συζήτηση τη συμφωνία του 1988 μεταξύ Παπούλια και Γιλμάζ και καλεί την Τουρκία να την εφαρμόσει "για να αποφευχθούν οι επικίνδυνες για την ειρήνη καταστάσεις στο Αιγαίο".

Το περίπλοκο, πράγματι, σκηνικό στο Αιγαίο αναμένεται να αρχίσει να ξεκαθαρίζει, όταν θα αποκατασταθεί η ισορροπία στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας και θα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ. Οπως εκτιμούν πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, μέχρι τότε θα έχουν προχωρήσει και οι παρασκηνιακές συνομιλίες, που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, γεγονός που επιτρέψει την επανάληψη των διμερών επαφών υψηλού πολιτικού επιπέδου.

Ομως, όπως επισημαίνουν Ελληνες διπλωμάτες, μια παρασκηνιακή ελληνοτουρκική συζήτηση, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ για την εγκατάσταση ΜΟΕ, ουσιαστικά ανοίγει τη συζήτηση για τη δημιουργία επιτηρούμενων ζωνών στο Αιγαίο και παγιώνει τον επιδιαιτητικό ρόλο της Ουάσιγκτον. Με την άποψη αυτή, φαίνεται πως συμφωνεί και ο πρόεδρος της Βουλής Απ. Κακλαμάνης, ο οποίος δημόσια ομολόγησε ότι "φίλοι μας θέλουν να σύρουν τη χώρα μας είτε στο συμβιβασμό είτε στη σύγκρουση". Πάντως, τόσο ο Απ. Κακλαμάνης, όσο και τα υπόλοιπα "πρωτοκλασάτα" στελέχη του ΠΑΣΟΚ και της κυβέρνησης συμφώνησαν με την απόφαση για τη ματαίωση της συνάντησης Πάγκαλου - Γκιονενσάι. Πολλοί ήταν όμως αυτοί μέσα στο ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι μίλησαν "για ήττα της πολιτικής Πάγκαλου" και δικαίωσης της πολιτικής του "μη διαλόγου", που ακολούθησε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Κ. Παπούλιας. Την ίδια άποψη εξέφρασε και με ανακοίνωσή της η ΝΔ, η οποία υπογράμμισε τη "μεγάλη καθυστέρηση" της κυβέρνησης πριν προχωρήσει στην απόφαση για την αναβολή της συνάντησης.