Την ανάγκη της μελέτης της ιστορίας τη συνιστούσε πάντα ο Λένιν, ο μεγάλος αυτός διανοητής, τον οποίο, μάταια, σήμερα οι διάφοροι ανανεωτές - εκσυγχρονιστές προσπαθούν να τον παρουσιάσουν σαν ξεπερασμένο. Το ίδιο συνιστά και ο Ελληνας ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αθήνας κ. Χαραλαμπίδης, ο οποίος σε άρθρο στην "Καθημερινή" έγραφε: "... Είναι πρωταρχικής σημασίας για ένα λαό η γνώση της ιστορίας του. Λαός που δε μελετάει την ιστορία του, να γνωρίσει τα γεγονότα και προπαντός να διδαχθεί από τα σφάλματα των προγόνων του, δεν είναι άξιος για κανένα μέλλον... ".

Μετά απ' αυτές τις εκλογές σχηματίστηκε κυβέρνηση από το Λαϊκό Κόμμα με πρωθυπουργό τον Κ. Τσαλδάρη. Ομως δεν πέρασαν 10 μήνες και παραιτήθηκε. Γιατί αυτή είχε προέλθει από νόθες εκλογές και δεν εξέφραζε την πλειοψηφία του έθνους. Ακόμα γιατί η πολιτική που ακολούθησε ήταν πολιτική μονόπλευρου εμφυλίου πολέμου απέναντι στην ΕΑΜική αριστερά, πολιτική τρομοκρατίας, λιτότητας, υποτέλειας. Ετσι αναγκάστηκε να παραιτηθεί σε δέκα μήνες.

Τελικά, όπως γράφει η "Κ", η κρίση "ξεπεράστηκε με τη βοήθεια" των Αγγλων ιμπεριαλιστών, με το σχηματισμό κυβέρνησης "Εθνικής Συνεργασίας", όπως την ονόμασαν και με τις ευλογίες των Αγγλων κηδεμόνων. Να τι γράφει σχετικά η "Κ": "Ο εκπρόσωπος του βρετανικού υπουργείου των Εξωτερικών χαρακτήρισε σήμερον (χθες) ως ευπρόσδεκτον την διεύρυνσιν της ελληνικής κυβερνήσεως διά της συμμετοχής εις αυτήν εκπροσώπων των κομμάτων του κέντρου".

Η νέα κυβέρνηση είχε επικεφαλής τον τραπεζίτη Δ. Μάξιμο. Συμμετείχαν δε οι αρχηγοί όλων των κομμάτων: Ο Κ. Τσαλδάρης, ο Σ. Βενιζέλος, ο Γ. Παπανδρέου, ο Στ. Γονατάς, ο Ν. Ζέρβας, ο Π. Κανελλόπουλος, ο Α. Αλεξανδρής. Μόνο το ΕΑΜ δε μετείχε σ' αυτή, γιατί τα μέλη του διώκονταν, στέλνονταν εξορία, φυλακίζονταν, εκτελούνταν σαν αντεθνικώς δρώντες, σαν ληστοσυμμορίτες.

Ας συμβουλευτούμε το ΔΟΚΙΜΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ του ΚΚΕ, Α Τόμος 1918-'49.

Ι. Για τη στάση τους στην περίοδο της μεταξικής δικτατορίας. Να τι γράφεται στο ΔΟΚΙΜΙΟ:

"... Οι δυνάμεις που οργάνωσαν και επέβαλαν τη δικτατορία ήταν η μοναρχική φασιστική μερίδα της ολιγαρχίας, με επικεφαλής το βασιλιά και τον στρατηγό Μεταξά, καθώς και οι Αγγλοι ιμπεριαλιστές...

... Την κύρια ευθύνη για τη μη αποσόβηση του φασιστικού κινδύνου τη φέρνουν όλα τα αστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα και οργανώσεις που οι ηγέτες τους αρνήθηκαν τη συνεργασία τους με τους κομμουνιστές και δεν πάλεψαν ενάντια στο σταδιακό εκφασισμό της χώρας.

Ιδιαίτερα σοβαρή ευθύνη για την επιβολή της βασιλομεταξικής δικτατορίας έχει το Κόμμα των Φιλελευθέρων, που αρνήθηκε να εφαρμόσει το Σύμφωνο Φιλελευθέρων - Παλλαϊκού Μετώπου, δε δέχτηκε τις επανειλημμένες προτάσεις του ΚΚΕ για την... ενότητα και έδωσε ψήφο ανοχής στην κυβέρνηση του Μεταξά. Στις αρχές μάλιστα της δικτατορίας ο Σοφ. Βενιζέλος είχε έρθει σε διαπραγματεύσεις μαζί της και ήταν έτοιμος να προχωρήσει σε κάποιο είδος συνεργασίας, όταν οι κομμουνιστές, ακόμα και οι ηγέτες και βασικά στελέχη άλλων αστικών κομμάτων, έπαιρναν το δρόμο της εξορίας... " (1).

Τον Αύγουστο του 1937 συνήλθε η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία ως κεντρικό καθήκον έθεσε τη συσπείρωση όλων των αντιδικτατορικών δυνάμεων, για την ανατροπή της δικτατορίας. Γι' αυτό και απευθύνθηκε σ' όλα τα κόμματα. Ομως, τι απάντηση πήρε; Να τι γράφει σχετικά το ΔΟΚΙΜΙΟ:

"... Η ιδέα της δημιουργίας του αντιδικτατορικού μετώπου και οι πρωτοβουλίες του ΚΚΕ δεν καρποφόρησαν, γιατί συνάντησαν την άρνηση των αστικών κομμάτων να συνεργαστούν μαζί του. Τα κόμματα αυτά περιορίστηκαν σε ορισμένα κατά καιρούς διαβήματα στο βασιλιά, για την απομάκρυνση της κυβέρνησης Μεταξά και την επαναφορά του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος... " (2).

Οσον αφορά τη στάση της Αγγλίας:

"... Η δικτατορία είχε εξασφαλίσει από την αρχή τη συμπαράσταση της Αγγλίας, της οποίας άλλωστε υπήρξε δημιούργημα... " (3).

Σε αντίθεση με τα αστικά κόμματα και τους αστούς πολιτικούς, το ΚΚΕ και οι κομμουνιστές πάλεψαν για την αποτροπή της δικτατορίας. Κι όταν αυτή επιβλήθηκε και με τη βοήθεια των Αγγλων ιμπεριαλιστών, αγωνίστηκαν με ηρωισμό και αυτοθυσία για την ανατροπή της με βαρύ τίμημα. Χιλιάδες συνελήφθησαν, βασανίστηκαν, εξορίστηκαν, κλείστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, πολλοί εξοντώθηκαν. Και όσοι επέζησαν και βρίσκονταν κρατούμενοι με την κατάρρευση του μετώπου και τη συνθηκολόγηση με τους Γερμανοϊταλούς κατακτητές, παραδόθηκαν σ' αυτούς, πολλοί από τους οποίους εκτελέστηκαν στην Καισαριανή, στο Κούρνοβο, στο Χαϊδάρι.

"... Η μόνη πολιτική δύναμη, όχι μονάχα είδε έγκαιρα τον κίνδυνο εγκαθίδρυσης του φασισμού στην Ελλάδα, αλλά και προειδοποιούσε συνεχώς τους εργαζόμενους γι' αυτόν και αγωνίστηκε για την ανατροπή του, ήταν το ΚΚΕ, το οποίο έκανε αδιάλλακτη πάλη κατά του φασισμού και του πολέμου... " (4).

ΙΙ. Ποια στάση κράτησαν τα κόμματα αυτά στην περίοδο της κατοχής; Ας αφήσουμε και πάλι να μιλήσει το ΔΟΚΙΜΙΟ. Να τι γράφει σχετικά στη σ. 371:

"... Οι ηγέτες των αστικών κομμάτων... αντί να προχωρήσουν στην κοινή με το λαό αντιμετώπιση των κατακτητών που απειλούσαν την ίδια την ύπαρξη του έθνους, εκπληρώνοντας έτσι το ύψιστο εθνικό και πατριωτικό καθήκον, κρατούσαν στάση αποχής, ενδιαφέρονταν πώς θα εξασφαλίσουν στα κόμματά τους θέσεις στην κυβέρνηση που είχε καταφύγει στο εξωτερικό και επεδίωκαν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή στη μεταπολεμική εξουσία... ".

Με την πρωτοβουλία του ΚΚΕ και ύστερα από επίπονες προσπάθειες, συγκροτήθηκε το ΕΑΜ, η ΚΕ του οποίου αποφάσισε ν' απευθυνθεί και πάλι στους πολιτικούς αρχηγούς: Σοφούλη, Γ. Παπανδρέου, Κ. Τσαλδάρη, Στυλ. Γονατά, Α. Αλεξανδρή και άλλους, να ζητήσει απ' αυτούς να μετάσχουν στο ΕΑΜ. Ολοι, εκτός από ορισμένες τιμητικές εξαιρέσεις, αρνήθηκαν να συμμετάσχουν (5). Ορισμένοι από αυτούς, όπως π. χ. ο Γονατάς, με την ενθάρρυνση των Αγγλων, συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές και τους Κουίσλιγκς για τη συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας, για να χτυπηθεί το ΕΑΜικό απελευθερωτικό κίνημα (6).

Αυτή είναι η αντικειμενική αλήθεια, σε σχέση με τη στάση των αστικών κομμάτων, η οποία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

Γι' αυτό, με βάση αυτό το δίδαγμα της ιστορίας μας, ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ είναι ο αγώνας ενάντια στον ιμπεριαλισμό, μ' όποια μορφή κι αν εμφανίζεται, είτε των ΗΠΑ είτε της Γερμανίας είτε του ΝΑΤΟ είτε της ΕΕ κι ενάντια σ' αυτούς που τον υπηρετούν, για την εθνική ανεξαρτησία και την ειρήνη.

Γιώργης ΤΡΙΚΑΛΙΝΟΣ

1. ΔΟΚΙΜΙΟ της Ιστορίας του ΚΚΕ - Α ΤΟΜΟΣ (1918-'49), σελ. 302.

2. ΔΟΚΙΜΙΟ της Ιστορίας του ΚΚΕ - Α ΤΟΜΟΣ (1918-'49), σελ. 322-324.

3. ΔΟΚΙΜΙΟ της Ιστορίας του ΚΚΕ - Α ΤΟΜΟΣ (1918-'49), σελ. 315.

4. ΔΟΚΙΜΙΟ της Ιστορίας του ΚΚΕ - Α ΤΟΜΟΣ (1918-'49), σελ. 303-304.

5. ΔΟΚΙΜΙΟ της Ιστορίας του ΚΚΕ - Α ΤΟΜΟΣ (1918-'49), σελ. 381-385.

6. "Καθημερινή" 18.7.95. Συνέντευξη του Ι. Βουλπιώτη στον Π. Ράπτη.