Με την αποστολή της εθνικής ομάδας μπάσκετ, βρέθηκα πρόσφατα στη Γεωργία. Ηταν η δεύτερη επίσκεψή μου στη φιλόξενη αυτή χώρα. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε το 1979. Ενα χρόνο πριν την Ολυμπιάδα της Μόσχας. Σε μια περίοδο που οι "Γκρουζίνοι" (σ.σ. η ονομασία των Γεωργιανών στα ρώσικα) δεν έκρυβαν την προνομιακή τους θέση στο πάνελ των Δημοκρατιών που συγκροτούσαν την πρώην Σοβιετική Ενωση και καμάρωναν για τις επιδόσεις των παιδιών τους στο διεθνή αθλητισμό. Ο χρυσός Ολυμπιονίκης το 1972 και 1976 Βίκτορ Σανέεφ, ήταν δικό τους παιδί και οι Κιπιάνιν, Σεγκέλια, Νταρασέλια, Τσιβάτζε, Σουλακβελίτζε είχαν φτάσει τη Ντιναμό μεταξύ των κορυφαίων ποδοσφαιρικών συγκροτημάτων του πλανήτη, ξεπερνώντας σε δόξα τους Μέσχι, Μετρεβέλι που μεγαλούργησαν τη δεκαετία του 60 με την εθνική ομάδα της ΕΣΣΔ.

Στην Αμπχαζία, τη Γκάγκρα, το Νέο Αθω, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά τον υπερήφανο αυτό λαό και να νιώσω τα αισθήματα αγάπης που έτρεφε για την Ελλάδα. Απ' όπου κι αν πέρασα, όπου κι αν στάθηκα, το ελληνικό στοιχείο ήταν διάχυτο. Οι διηγήσεις των ντόπιων για την Κολχίδα και την Αργοναυτική Εκστρατεία, μοναδικές. Δεν μπόρεσα να επισκεφθώ την Τσάλτα. Το ελληνικό χωριό, 90 χιλιόμετρα έξω από την Τιφλίδα, που ζούσε και μεγαλουργούσε στο όραμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Οι 5.000 κάτοικοί του, σε ετήσια βάση οργάνωναν παγκόσμιο συνέδριο αφιερωμένο στον Αριστοτέλη. Δεκάδες φιλόσοφοι από κάθε άκρη της Γης, συγκεντρώνονταν στην ορεινή Τσάλτα για να συζητήσουν και να τιμήσουν το έργο του κορυφαίου επιστήμονα. Οταν ρώτησα έναν καθηγητή του Πανεπιστημίου Λομονόσοφ το λόγο της συμμετοχής του στο συνέδριο της Τσάλτα, πήρα τη μεγαλοπρεπή απάντηση: "Ο Αριστοτέλης δεν ανήκει αποκλειστικά στους Ελληνες, αλλά σε όλους εκείνους που μελετούν τη διδασκαλία του, η οποία είναι πάντα επίκαιρη".

Με αυτές τις αναμνήσεις επέστρεψα στις 27 Φλεβάρη στην Τιφλίδα. Το τσάρτερ της εθνικής προσγειώθηκε βραδάκι στο αεροδρόμιο της πόλης κι από εκεί κατ' ευθεία για το ξενοδοχείο "Μετέχι". Ενα πολυτελές συγκρότημα αυστριακών συμφερόντων, από τα λίγα κτίρια που έμειναν άθικτα στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Στους γύρω δρόμους τα πάντα σκοτεινά. Είμαστε οι μόνοι πελάτες του "Μετέχι" με τους "σεκιούριτι" διακριτικούς, αλλά αυστηρότατους στις εισόδους. Οι Γκρουζίνοι μπορούν να καμαρώνουν την εξωτερική του πολυτέλεια, η είσοδος είναι όμως απαγορευτική. Διακόσια εβδομήντα δολάρια κοστίζει το δίκλινο και 30 το δείπνο στο ρεστοράν "Βιέννη". Κάποιοι απ' την αποστολή, αποφάσισαν να γνωρίσουν τη νυκτερινή ζωή της Τιφλίδας, αλλά το μετάνιωσαν. Στο μπαρ που έπιναν το ποτό τους, έπεσαν σε μαχαιρώματα κι επέστρεψαν άρον άρον. Στο δωμάτιο η δορυφορική κεραία σε πηγαίνει ακόμα και στην Αθήνα. Το δύσκολο είναι να πιάσεις εικόνα από τα τοπικά κανάλια. Εκεί που παρακολουθείς τις ειδήσεις κι ακούς ότι οι οπαδοί του πρώην προέδρου Γκαμσαχούρντια, που πέθανε στην Τσετσενία, συγκεντρώνουν υπογραφές εναντίον του Σεβαρτνάντζε, ξαφνικά χάνεται η εικόνα. Η δημοσιογράφος της ελληνικής εκπομπής στον τοπικό σταθμό δίνει πρόθυμη απαντήσεις στην περιέργειά μας.

Το ηλεκτρικό ρεύμα δεν επαρκεί. Αν δεν πληρώσεις, οι Ρώσοι δε δίνουν πλέον ηλεκτρική ενέργεια. Από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ η ηλεκτροδότηση είναι προβληματική, ακόμα και για την τηλεόραση. Ζεστό νερό δεν υπάρχει. Καλά καλά δεν υπάρχει ούτε δουλιά. Στην Τιφλίδα, στις γύρω πόλεις και τα χωριά, έχουν απομείνει οι γηραιότεροι. Οι νέοι αναζητούν το μεροκάματο στην Ελλάδα, τη Γερμανία, την Τουρκία, τη Μόσχα. Ο μισθός των 30 δολαρίων δε φτάνει ούτε για ψωμί. Οποιος τα βρει κι αυτά είναι τυχερός. Νεαρή ελληνομαθής δημοσιογράφος της κρατικής τηλεόρασης που βοήθησε την ελληνική αποστολή, αμείβεται με 10 λάρι (7 δολ.) το μήνα. "Φτάνουν μόνο για εισιτήρια", μας είπε εναποθέτοντας τις ελπίδεςστον πατέρα της. "Σε πέντε χρόνια θα έχουμε φτάσει στο οικονομικό επίπεδο της Ελλάδας", υποστηρίζει κάποιος που έχει επισκεφθεί τη χώρα μας, αλλά πώς να τον πιστέψεις.

Στο κέντρο της πόλης που πήγαμε την επομένη, διέκρινες όλα τα σημάδια της παρακμής. Το κτίριο απέναντι από το προεδρικό μέγαρο, μαρτυρούσε τη σκληρή μάχη που προηγήθηκε για την εξουσία, ανάμεσα στα στρατεύματα του Σεβαρτνάντζε και του Γκαμσαχούρντια. Πυρπολημένο και κατατρυπημένο, είχε αρχίσει να επισκευάζεται με αμερικανικά κεφάλαια, ώστε να μετατραπεί σε ξενοδοχείο. Η αμερικανική παρέμβαση είναι γενικότερα έντονη κι όχι μόνο στα διαφημιστικά της "Κόκα Κόλα" που έχουν γεμίσει την πόλη. Ακόμα και το υπέροχο κόκκινο γεωργιανό κρασί, παράγεται πλέον με αμερικανικά χρήματα.

Λίγες εκατοντάδες χιλιόμετρα δυτικότερα της Τιφλίδας, οι τουφεκιές δεν έχουν σταματήσει. Οι Αμπχάζιοι, με τη βοήθεια των Ρώσων, όπως υποστηρίζουν οι Γεωργιανοί, χώρισαν τη χώρα στα δύο. Για να δεις τ' αδέλφια σου στην Γκάγκρα, χρειάζεσαι πλέον διαβατήριο.

Ακόμα δυσκολότερη είναι η κατάσταση στο χώρο του αθλητισμού. Ο χρυσός Ολυμπιονίκης Κάχι Κακιασβίλι ήρθε στην Ελλάδα για να μπορέσει να συνεχίσει να κάνει πρωταθλητισμό. Η μετανάστευση συνεχίστηκε στην πάλη, το ποδόσφαιρο... Οι καλύτεροι αθλητές εγκαταλείπουν τη χώρα. Η Ντιναμό Τιφλίδας, που το 1981 αναδείχτηκε κυπελλούχος Ευρώπης στο ποδόσφαιρο, χάνει τα ταλέντα της πριν τα χορτάσουν οι φίλαθλοί της. Τα ίδια και χειρότερα συμβαίνουν στο μπάσκετ, με τα ταλέντα να αναζητούν ένα καλύτερο μεροκάματο στη Σλοβενία και τη Ρωσία. Κι όμως στο αθλητικό κέντρο που έγινε ο αγώνας της Γεωργίας με την Ελλάδα, το 1965 φιλοξενήθηκε με απόλυτη επιτυχία το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Τρία χρόνια νωρίτερα η ομάδα μπάσκετ της Ντιναμό, είχε αναδειχτεί πρωταθλήτρια Ευρώπης. Ηταν η εποχή που η Γεωργία ζούσε στιγμές αθλητικού μεγαλείου.

Κατάμεστο το αθλητικό κέντρο που φιλοξένησε τον αγώνα, αλλά με εμφανή τα σημάδια γήρανσης. Μεγαλοπρεπές για το 1965, όταν χώρες όπως Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία έπαιζαν μπάσκετ σε ανοιχτά γήπεδα, ξεπερασμένο για τη σημερινή πραγματικότητα. Το πάθος στην εξέδρα πάντως, δεν έλειπε. Ρουσταβέλι - Ρουσταβέλι (Γεωργία) φώναζαν οι Γκρουζίνοι σε κάθε κάρφωμα του Στεπάνια, Ελλάς - Ελλάς, τριακόσιοι από τους Ελληνες που παραμένουν στη Γεωργία. Οι νεότεροι έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα κι οι γηραιότεροι έμειναν να διαφυλάξουν τις περιουσίες, καθώς με νόμο του Σεβαρτνάτζε απαγορεύεται η διπλή ιθαγένεια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ανέκαθεν οι Ελληνες της Γεωργίας αγαπούσαν τις περιουσίες τους και δεν το έκρυβαν ούτε στα χρόνια της Σοβιετικής Ενωσης. "Εχουμε τα πάντα εκτός από εξουσία" υποστήριζαν, παραφράζοντας τον Γκόγκολ που στο έργο του "ο επιθεωρητής" είχε εκφράσει την άποψη ότι "στην Ελλάδα υπάρχουν τα πάντα". Μόνο που τώρα εκτός των άλλων δοκιμάζεται και η υπερηφάνειά τους.

Γιάννης ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ