Αφγανιστάν

Ο Αλλάχ και οι πετρελαιαγωγοί

Για την ορεινή χώρα του Αφγανιστάν, το 1996 υπήρξε η χρονιά μιας δραματικής ανατροπής, η οποία όμως δε συνέτεινε ακριβώς - ή, για την ακρίβεια, δε συνέτεινε καθόλου - στον τερματισμό της εμφύλιας σύρραξης η οποία ταλανίζει τη χώρα, εδώ και χρόνια. Η ανατροπή ήρθε από μια ομάδα φανατικών πιστών του Ισλάμ, του είδους που αφθονεί σε αυτήν την παραδοσιακά χωρισμένη σε φατρίες και ομάδες πιστών χώρα. Αλλά η συγκεκριμένη ομάδα ήταν διαφορετική. Οι Ταλιμπάν (η λέξη σημαίνει αναζητητές, ή φοιτητές) δεν είναι μυστικό ότι χρηματοδοτήθηκαν, εξ αντανακλάσεως, με αμερικανικής προέλευσης κεφάλαια και όπλα (μέσω Πακιστάν) και, εν πολλοίς, η παρουσία τους στην Καμπούλ και η εξουσία τους επί των δύο τρίτων του Αφγανιστάν σχεδόν εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα.

Ο Σεπτέμβριος ήταν, αναμφίβολα, ο μήνας που έκανε τους Ταλιμπάν γνωστούς σε ολόκληρο τον κόσμο: με μια απίστευτη σε ταχύτητα και εύρος προέλαση κατέλαβαν την Τζαλαλμπάντ από τις κυβερνητικές δυνάμεις, αμέσως μετά την επαρχία Κουνάρ και, την 27η Σεπτεμβρίου, στο επιστέγασμα των μέχρι στιγμής στρατιωτικών τους επιτυχιών, κατέλαβαν την πρωτεύουσα, Καμπούλ, αναγκάζοντας την κυβέρνηση Ραμπανί - Χεκματιάρ να τραπεί σε φυγή. Ο άλλοτε κομμουνιστής ηγέτης Νατζιμπουλάχ και ο αδελφός του, δεν υπήρξαν τόσο τυχεροί: σε μια επίδειξη στρατιωτικής ισχύος, σκληρότητας, και "άγνοιας κινδύνου", οι Ταλιμπάν εισέβαλαν στα γραφεία του ΟΗΕ, τους απήγαγαν, τους σκότωσαν και τους κρέμασαν σε κοινή θέα.

Η κυβέρνηση που εγκατέστησαν στην Καμπούλ οι Ταλιμπάν, υπό τον μονόφθαλμο Μουλά Μοχάμεντ Ομάρ (ανδρώθηκε στον πόλεμο των Μουτζαχεντίν εναντίον των Σοβιετικών, επίσης χρηματοδοτηθέντα από τις ΗΠΑ) προέταξε ως στόχο της "την εφαρμογή της θέλησης του Θεού", όπως είπε ο υπουργός Παιδείας. Εφήρμοσαν τη δική τους εκδοχή του ισλαμικού νόμου (σαρία), με ιδιαίτερα σκληρό τρόπο: υποχρέωσαν εργαζόμενες γυναίκες να παραμείνουν έγκλειστες στα σπίτια τους, να φορέσουν φερετζέ, έκλεισαν τα μεικτά σχολεία, υποχρέωσαν όλους τους Αφγανούς να αφήσουν γενειάδα, κατέστρεψαν τηλεοράσεις, επέβαλαν αυστηρότατες ποινές για παραβάσεις του νόμου. Η άμετρη σκληρότητα την οποία επέδειξαν προκάλεσε αντιδράσεις, ακόμη και από πλευράς της "ισλαμικής" Τεχεράνης: "δυσφημούν το Ισλάμ" δήλωσε εκπρόσωπος του Ιράν.

Οι Ταλιμπάν είχαν μερικές ακόμη στρατιωτικές επιτυχίες στη συνέχεια, καταλαμβάνοντας την πόλη Σαρικάρ και προελαύνοντας στην κοιλάδα Παντσίρ. Σε πολιτικό επίπεδο, ζήτησαν από τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει την κυβέρνησή τους ως "νόμιμη", με αντάλλαγμα να μην παρέμβουν στα εσωτερικά άλλων χωρών - αλλά, φυσικά, καμία κυβέρνηση δεν το έπραξε.

Προ του κινδύνου να απωλέσουν πλήρως τον έλεγχο των δρωμένων στη χώρα, οι αντίπαλες των Ταλιμπάν δυνάμεις συνασπίσθηκαν εναντίον τους. Οι δυνάμεις των - οψίμως - συμμάχων, του πιστού στον Ραμπανί (οι "κακές γλώσσες" λένε ότι ο Ραμπανί είναι πιστός σε αυτόν... ) στρατηγού Μασούντ και του Ουζμπέκου πολέμαρχου Ντόστουμ, κατέφεραν ένα σημαντικό χτύπημα στους Ταλιμπάν την 10η Οκτωβρίου, ενώ αργότερα συνέλαβαν τον υπουργό Αμυνάς του Μουλά Ομάρ.

Παρά το ότι οι πιστές στην ανατραπείσα κυβέρνηση Ραμπανί δυνάμεις συνέχισαν τα χτυπήματα κατά των Ταλιμπάν, καταλαμβάνοντας την 18η Οκτωβρίου την αεροπορική βάση του Μπαγκράμ, οι "Φοιτητές" παγιώθηκαν στην εξουσία.

Οι ΗΠΑ πρότειναν τον Οκτώβριο απαγόρευση της πώλησης όπλων στις εμπόλεμες πλευρές της χώρας, αλλά το αίτημα έμεινε εκκρεμές - αφού μάλιστα οι ΗΠΑ υπήρξαν επί μακρόν τροφοδότης των Ταλιμπάν. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Μπούτρος Γκάλι, απέκλεισε, το ίδιο διάστημα, το ενδεχόμενο αποστολής κυανοκράνων στην περιοχή. Κάποιες προσπάθειες για ειρήνευση συνάντησαν πλήρη αποτυχία την 23η Οκτωβρίου, καθώς οι Ταλιμπάν απέρριψαν τους όρους των κυβερνητικών απαιτώντας ανταλλαγή αιχμαλώτων. Οι εχθροπραξίες ξανάρχισαν, με τις κυβερνητικές δυνάμεις να χτυπούν την πρωτεύουσα Καμπούλ, χωρίς να επιχειρούν να την καταλάβουν, ενώ οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την επαρχία Μπαντγίς. Αλλη μια ειρηνευτική προσπάθεια, στα μέσα Νοεμβρίου, από τον Αμερικανό απεσταλμένο Νόρμπερτ Χολ, απέτυχε.

Παρά τις μεγαλοστομίες του ΟΗΕ για το δράμα των προσφύγων λόγω των εχθροπραξιών (η Υπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες τους όρισε σε περίπου 40 έως 50 χιλιάδες) ουδεμία πρωτοβουλία αναλήφθηκε, κυρίως επειδή η ηγεσία των Ταλιμπάν δεν είναι με οποιοδήποτε τρόπο "ελέγξιμη" από κάποιον διεθνή παράγοντα.

Πάντως, οι Ταλιμπάν βρέθηκαν, και φυσικά βρίσκονται και θα βρίσκονται και το ερχόμενο έτος, στο επίκεντρο ενός γεωπολιτικού και γεωοικονομικού "σκακιού" με αντικείμενο τα πετρέλαια της Υπερκαυκασίας, αλλά και άλλων χωρών της ευρύτερης περιοχής. Και αυτό επειδή ήδη βρίσκεται υπό κατασκευήν ένας αγωγός ο οποίος θα επιτρέπει ταχύτατη διαμετακομιδή του πετρελαίου από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, και επίσης από τη Σαουδική Αραβία, στις ασιατικές αγορές - οι οποίες εκτιμάται ότι θα έχουν μοιραία, λόγω της οικονομικής τους ανάπτυξης, τη μεγαλύτερη ζήτηση σε προϊόντα πετρελαίου τον ερχόμενο αιώνα. Εξ ου και το εντονότατο ενδιαφέρον όλων των χωρών της περιφέρειας, αλλά και των ΗΠΑ, και ασφαλώς της Ρωσίας, για τα όσα συμβαίνουν στην Καμπούλ. Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά το ότι η Ουάσιγκτον δεν έχει αναγνωρίσει την κυβέρνηση των Ταλιμπάν, μεγάλη αμερικανική πετρελαϊκή εταιρία, επικεφαλής κοινοπραξίας η οποία διεκδικεί το έργο της κατασκευής του αγωγού, υπέβαλε, στα τέλη Νοεμβρίου, προσφορά, κατευθείαν στο αρχηγείο των - "κακών Ισλαμιστών", κατά τα άλλα - Ταλιμπάν...

-