Το 1996 θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, κάνοντας μεγάλες αφαιρέσεις, ήταν η χρονιά του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη. Μέσα στο χρόνο που πέρασε, ο Κ. Σημίτης διαδέχτηκε τον Α. Παπανδρέου στην κυβέρνηση και το Κίνημα - χάρη στην απλόχερη υποστήριξη των μεγαλοεκδοτών - κέρδισε τις εκλογές, διά της γνωστής"εκσυγχρονιστικής" μεθόδου υφαρπαγής της ψήφου, και τρεις μήνες μετά από αυτές η κυβέρνησή του έχει εξαντλήσει την όποια δυναμική διέθετε και δείχνει να αγκομαχά, έχοντας ήδη απολέσει την εμπιστοσύνη μεγάλου τμήματος που την ψήφισε. Με άλλα λόγια, ο Κ. Σημίτης διέγραψε μια καμπύλη τροχιά, που σηματοδοτεί την άνοδο και - όσο και αν φαντάζει πρόωρο και υπερβολικό - την αρχή της πτώσης του. Ποτέ άλλοτε ένας πρόεδρος "μεγάλου" κόμματος δεν ανέβηκε τόσο γρήγορα, για να αρχίσει η πτωτική πορεία του "εκσυγχρονιστικού" προφίλ του με τον ίδιο τρόπο.

Τι σηματοδότησε για το ΠΑΣΟΚ - και όχι μόνο - η επιλογή του Κ. Σημίτη, πρώτα και κύρια, από την άρχουσα τάξη, η οποία ουσιαστικά τον επέβαλε; Ενα περίπου χρόνο μετά, η πολιτική και τα έργα του πρωθυπουργού έχουν δώσει αδιαμφισβήτητες απαντήσεις και στους πλέον αφελείς, τις οποίες δεν μπορούσαν, πιθανόν, να υποψιαστούν από την αρχή την πορεία των πραγμάτων.

Πρώτα απ' όλα φανέρωσε τις άγριες διαθέσεις της οικονομικής ολιγαρχίας - ντόπιας και ξένης - για νέα σκληρότερη επίθεση ενάντια στα εναπομείναντα λαϊκά δικαιώματα και κατακτήσεις. Ο Κ. Σημίτης αποτελεί τον πολιτικό εκφραστή, αλλά και στυγνό διαχειριστή, των πλέον σκληρών νεοσυντηρητικών επιλογών.Χρειάστηκε να "αναβαθμιστεί" μέσα από τις εκλογές της 22ης Σεπτέμβρη, ώστε να έχει μπροστά του "ορίζοντα τετραετίας", για να φανεί το πραγματικό πρόσωπό του. Αν και νωρίτερα είχε δώσει σαφή δείγματα κοινωνικής αναλγησίας, όπως στην περίπτωση των συνταξιούχων, φρόντιζε να "συγκρατηθεί", ώστε να υφαρπάξει τη λαϊκή ψήφο. Μετά τις εκλογές, από την αντιλαϊκή λαίλαπα δε γλίτωσαν ούτε οι πολύτεκνες μητέρες, για να σταθούμε σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που υπογραμμίζει το αντιλαϊκό μένος της κυβέρνησης Σημίτη.

Πριν τις εκλογές ο Κ. Σημίτης, είναι αλήθεια, είχε προετοιμάσει το έδαφος μέσω του ...οράματος της "ισότιμης συμμετοχής στην ΕΕ", αλλά όμως δεν είχε τολμήσει να φανερώσει - αντίθετα, το απέκρυπτε σκόπιμα - ποια συγκεκριμένα μέτρα θα πάρει, προς δόξαν της "γλώσσας της αλήθειας" που ισχυριζόταν ότι μιλούσε.

Αν η επίδειξη πρωτοφανούς αναλγησίας απέναντι στα λαϊκά στρώματα αποτέλεσε το ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της κυβέρνησης Σημίτη όσον αφορά την οικονομική πολιτική, το άλλο γνώρισμα ήταν η προκλητική τακτοποίηση των αξιώσεων των "μεγάλων αφεντικών". Ενδεικτικά θα μπορούσε να αναφερθεί ότι το πρώτο νομοσχέδιο που έφερε στη Βουλή μόλις ανέλαβε πρωθυπουργός τον περασμένο Γενάρη, ήταν η "απόσυρση" της γνωστής διάταξης για την ονομαστικοποίηση των μετοχών όσων επιχειρήσεων είχαν συναλλαγές με το δημόσιο για προμήθειες κλπ. πάνω από 1 δισ. δρχ. Αμέσως μετά τις εκλογές προχώρησε επιδεικτικά στην παραγραφή των χρεών τους, στο χάρισμα των φόρων, ύψους εκατοντάδων δις δρχ., των "πετρελαιάδων" (Βαρδινογιάννηδων, Λάτσηδων). Δεν περιορίστηκε όμως σε αυτό, αλλά προχωρεί και στην ψήφιση της διάταξης για την "ελληνοποίηση" των προμηθειών του δημοσίου, με την οποία κατοχυρώνει ουσιαστικά το μονοπωλιακό ρόλο ορισμένων "προμηθευτών" του δημοσίου.

Στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, η επιλογή του Κ. Σημίτη σηματοδοτεί την πολιτική βούληση της άρχουσας τάξης να προχωρήσει σε "τακτοποίηση" των ανοιχτών εθνικών θεμάτων, προς όφελος της "νέας τάξης πραγμάτων" και σε βάρος των συμφερόντων του λαού και της χώρας.

Το πρώτο σαφές δείγμα ο πρωθυπουργός το έδωσε πριν καλά καλά αναλάβει καθήκοντα, με την κρίση στα Ιμια. Εχει παραδοθεί στην ιστορία δήλωσή του - μνημείο υποτέλειας - "ευχαριστούμε την κυβέρνηση των ΗΠΑ". Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση των ΗΠΑ δήλωνε επίσημα (δήλωση Ν. Μπερνς) ότι "δεν αναγνωρίζει ελληνική ή τουρκική κυριαρχία στην Καρντάκ" (!). Δεν περιορίστηκε όμως σε αυτό η κυβέρνηση Σημίτη. Εμφάνισε την αμερικανική πρόταση για παραπομπή της ελληνοτουρκικής "διαφοράς" - όπου διαφορά εννοείται η αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων - στο Δικαστήριο της Χάγης!

Η άκριτη αυτή υποτελής στάση και συμπεριφορά συνεχίζεται σε όλα τα ανοιχτά θέματα της εξωτερικής πολιτικής. Η κυβέρνηση, ουσιαστικά, έχει αποδεχτεί την αμερικανική αξίωση για καθεστώς περιορισμένης κυριαρχίας στο Αιγαίο, καθώς και τη λογική της επίλυσης του προβλήματος ως πακέτου με το Κυπριακό, στο πλαίσιο μια λύσης "τύπου Ντέιτον". Στη βάση αυτή, το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να εκδηλωθεί - επιτέλους! - η περιβόητη αμερικανική πρωτοβουλία, στις αρχές του 1997, ώστε να αδράξει την ευκαιρία και να ευθυγραμμιστεί με τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών.

Τα παραπάνω, ενδεικτικά, παραδείγματα είναι αρκετά για να καταδείξουν την πορεία πλεύσης της κυβέρνησης Σημίτη. Σε αυτή τη ρότα, είναιδεσμευμένη να κινηθεί και την καινούρια χρονιά.

Ομως θα αποτελούσε σοβαρή παράλειψη, αν δε σημειωνόταν ένα ακόμα σοβαρό επίτευγμα της κυβέρνησης. Κατάφερε, και με τον άτεγκτο και αλαζονικό τρόπο που επιχειρεί να επιβάλει μια σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική, να ξεσηκώσει τη γενική κατακραυγή. Κατόρθωσε να μετατρέψει τη διάχυτη λαϊκή αγανάκτηση σε σκληρούς, μαζικούς και αποφασιστικούς αγώνες, με πρώτους τους μεγαλειώδεις αγώνες των αγροτών και των ναυτεργατών. Η κυβέρνηση Σημίτη έχει ήδη υποθηκεύσει το μέλλον της, παρόλο που επιχειρεί να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή υποστήριξη της οικονομικής ολιγαρχίας (βλέπε συνάντηση Β. Παπανδρέου με τους επιφανείς εκπροσώπους των "μεγάλων αφεντικών" Βαρδινογιάννη, Κόκκαλη, Λάτση, Κοπελούζο). Η στήριξη αυτή δεν πρόκειται να τη γλιτώσει από τη λαϊκή οργή και πάλη. Τα μεγάλα αφεντικά διαθέτουν αρκετές εφεδρείες σε πολιτικό προσωπικό. Εξάλλου, ο Κ. Σημίτης μπορεί και να θυσιαστεί, όπως τόσοι άλλοι, για χάρη των δικών τους συμφερόντων.

Υπάρχει όμως και το λαϊκό κίνημα, που μπορεί να ανοίγει το δρόμο για την αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων, τη συγκρότηση του μετώπου όλων των καταπιεσμένων, ώστε να προκύψει μια άλλη πλειοψηφία, που θα επιβάλει φιλολαϊκές λύσεις.

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ