Σάββατο 6 Γενάρη 1996
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 19
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Το μέλλον είναι ο σοσιαλισμός

Συζήτηση με την συγγραφέα Ιφιγένεια Χρυσοχόου

Παιδικά χρόνια μαύρα. Μέσα στην καταστροφή, τον ξεριζωμό και την προσφυγιά.Αναζητώντας τους ανθρώπους που χάθηκαν στη φωτιά της Σμύρνης και θρηνώντας τους νεκρούς. Παλεύοντας για μια ζωή από την αρχή, που θα γεννιόταν μέσα από τα συντρίμμια και τον καπνό. Μικρασιατική Καταστροφή, 1922.Σε αυτές τις μαύρες μέρες μεγάλωνε ένα παιδί τότε, καταξιωμένη συγγραφέας σήμερα. Η Ιφιγένεια Χρυσοχόου.

Η ζωή της σαν τις ζωές των άλλων. Οδυνηρά χρόνια, χωρίς χαρά και παιχνίδι. Και εκείνη μέσα στο καράβι που θα έπιανε Χίο, Μυτιλήνη, Σάμο, Θεσσαλονίκη... Η δική της οικογένεια κατέληξε στη Θεσσαλονίκη. Πρώτη στέγη, μία εκκλησία, ο Αγιος Μηνάς. Αργότερα βρέθηκε κι ένα σπίτι. Γύρισε ο πατέρας, μα "έφυγε" το μικρότερο παιδί. Η δύναμη, όμως, ήταν περισσή, αφού παρά τη δυστυχία και την ανέχεια η Ιφιγένεια Χρυσοχόου σπούδασε στο Κολέγιο και στο Ωδείο. Εικόνες και συναισθήματα καταγράφονταν, στιγμή τη στιγμή, και περίμεναν... Για να γίνουν μετά από πολλά χρόνια, ποίημα, διήγημα, μυθιστόρημα... Να τι λέει η ίδια η δημιουργός τους:

"Οι ιστορίες μου έχουν ήρωες πρόσωπα συνθετικά, αλλά πραγματικά. Ιστορίες, που έχουν στιγμές από την περιπέτεια τη δική μου και της οικογένειάς μου, αλλά και το δράμα πολλών ακόμα ξεριζωμένων".

Αλλωστε, ένα μεγάλο κομμάτι των έργων της Ιφιγένειας Χρυσοχόου έχει αφιερωθεί στη Μικρασιατική Καταστροφή. Πρόκειται για τη Μικρασιατική Τετραλογία: "Πυρπολημένη Γη" (1973), "Μαρτυρική Πορεία" (1974), "Ξεριζωμένη Γενιά" (1977) και "Εδώ Σμύρνη... Εδώ Σμύρνη" (1985). Και τα τέσσερα βιβλία έχουν εκδοθεί πάνω από δύο φορές, ενώ ολόκληρη η τετραλογία τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Κ. και Ελ. Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, τον Επαινο της Ακαδημίας Αθηνών,τον Αρώνειο Επαθλο της Ενωσης Σμυρναίων, το Βραβείο της Εστίας Νέας Σμύρνης και το Βραβείο Ειρήνης και Φιλίας "Ιπεκτσί".

"Πέρασαν περισσότερα από 10 χρόνια μέχρι να σταθούμε στα πόδια μας. Και όταν αρχίσαμε να τα καταφέρνουμε ήρθε ο πόλεμος και η Κατοχή",τονίζει η συγγραφέας.

Μια γυναίκα για τη γυναίκα

Ομως, η Ιφιγένεια Χρυσοχόου πολύ μικρή έζησε τον πόνο της γυναίκας. Της γυναίκας μάνας και νοικοκυράς. Ενας γάμος στα 14 χρόνια ήταν αρκετός για να ευαισθητοποιηθεί και να πονέσει για όλες τις γυναίκες. Το αποτέλεσμα ήρθε πολύ αργότερα με την "Πενταλογία της Γυναίκας",που περιλαμβάνει τα βιβλία "Επάγγελμα Οικιακά" (1988), "Θα διώξουμε τη μοναξιά" (1990), "Ο θάνατός σου Θάνατός μου" (1991), "Ντροπή" (1992) και "Η Μάνα" (1993). Η συγγραφική, όμως, δημιουργία βάδιζε στο πλάι της κοινωνικής δράσης, αφού η Ιφιγένεια Χρυσοχόου, το 1946, μαζί με άλλες γυναίκες στη Θεσσαλονίκη, εκδίδει την "Εφημερίδα της Γυναίκας".

"Ενιωσα από πολύ κοντά ότι οι γυναίκες χάνουν την οντότητά τους, την προσωπικότητά τους, όταν θυσιάζουν κάθε ίχνος της ζωής του στους τέσσερις τοίχους ενός σπιτιού. Ακόμα και όταν γράφω για τον φοβερό ξεριζωμό της Σμύρνης, το πρόσωπο και η δύναμη της ξεριζωμένης γυναίκας, της χαροκαμένης μάνας, της ερημωμένης συζύγου είναι στο κέντρο των ιστοριών μου. Αυτές οι γυναίκες μεγαλούργησαν και τους αξίζουν πολλές τιμές.Πρέπει να πω ότι το 1922 σηματοδότησε αλλαγές για τη θέση της γυναίκας. Τότε έκοψαν τα μαλλιά και κόντυναν τα φουστάνια για να μπορούν να δουλέψουν στα εργοστάσια. Η ανάγκη έφερε αυτές τις αλλαγές και ξεκίνησε ένας φεμινισμός που μιλούσε για υποχρεώσεις, αλλά ήταν, θεωρούσε ότι ήταν ακόμα νωρίς να μιλήσει και για δικαιώματα. Χρειάστηκαν αρκετοί αγώνες στα επόμενα χρόνια".

Ο καθηγητής Μιχάλης Μερακλής,σε μια εκδήλωση προς τιμήν της Ιφιγένειας Χρυσοχόου, υπογράμμισε: "Ο λόγος της γυναίκας στα έργα της Ιφ. Χρυσοχόου είναι πολλές φορές ένας λόγος φυσικός. Μιλάει η γυναίκα και είναι σαν να μιλάει, με το στόμα της, η φύση, αφού πάλι είναι η γυναίκα αυτή που κατ' εξοχήν προσιδιάζει προς το φυσικό και τη φύση".

Νομίζετε ότι μετά από τόσα χρόνια, αλλά κυρίως μετά από τόσους αγώνες οι γυναίκες έχουν κατακτήσει τη θέση τους; Τελικά το φεμινιστικό κίνημα είναι κάτι διαφορετικό από το κοινωνικό αίτημα για ισότητα, ελευθερία, δημοκρατία, ρωτάμε την Ι. Χρυσοχόου, η οποία απαντά:

"Πιστεύω ότι το φεμινιστικό κίνημα έφτασε σε ακρότητες όταν διαφοροποιήθηκε από οικουμενικά, πανανθρώπινα αιτήματα για τα δικαιώματα του ανθρώπου.Ωστόσο, μπορεί να προτιμώ τη σημερινή γυναίκα, που δουλεύει, που βγαίνει από το σπίτι, που έχει άποψη. Δεν μπορώ όμως να μη βλέπω τον τρόπο που ταπεινώνεται από την τηλεόραση και τις διαφημίσεις. Τους τρόπους με τους οποίους πλασάρεται ως σεξουαλικό αντικείμενο, πρόκληση ή μπιμπελό.Δεν ξεχνάω ακόμα ότι η γυναίκα στον Τρίτο Κόσμο είναι εκείνη που συντηρεί έθιμα που την υποτιμούν και νόμους που διαιωνίζουν την τρίτης κατηγορίας θέση της".

Γεννήθηκε αριστερή

Κάποτε ο Νίκος Μπελογιάννης,όταν κρυβόταν στο σπίτι της Ιφιγένειας Χρυσοχόου, της είχε πει: "Εσύ γεννήθηκες αριστερή".Κι αν τη ρωτήσει κανείς ποια είναι η σχέση της με την Αριστερά και το ΚΚΕ, πάντα θυμάται αυτά τα λόγια. Λόγια που την τίμησαν και άνοιξαν μπροστά της νέους ορίζοντες.Η ίδια διηγείται:

"Εγώ δεν ήξερα τι θα πει Αριστερά, παρόλο που η οικογένειά μου ήταν προοδευτική. Οταν ο Μπελογιάννης διάβασε τους "Πρωτόπλαστους", μου είπε "όλος ο μαρξισμός είναι εδώ. Εσύ γεννήθηκες μαρξίστρια".Ακόμα δεν είχα διαβάσει τίποτα σχετικό. Δύο λέξεις όμως ήταν αρκετές για να καταλάβω ότι ανήκω εκεί".

Σήμερα, που η ηρεμία είναι μόνο επιφανειακή, πώς βλέπετε την πορεία του κόσμου, ακόμα και την πορεία της χώρας μας;

- "Πολεμήσαμε, αγωνιστήκαμε, ματώσαμε, αλλά όταν βλέπουμε την καταστροφή στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, εμείς, που περάσαμε πολέμους, διώξεις, δικτατορίες και αντέξαμε, πραγματικά πονάμε. Ομως, η ανατροπή όλου αυτού του κόσμου μοιάζει σαν την τελευταία αναλαμπή του καπιταλισμού. Σαν το τελευταίο τίναγμα ενός ανθρώπου που ξεψυχάει. Το μέλλον είναι ο σοσιαλισμός".

Και το άμεσο μέλλον των νέων πώς το βλέπετε;

- "Προς το παρόν όλη τους η ζωτικότητα, εσκεμμένα, διοχετεύεται σε δραστηριότητες ακίνδυνες για το σύστημα, όπως το ποδόσφαιρο ή καλύτερα ο χουλιγκανισμός. Δίπλα σ' αυτό τα δεκάδες κλαμπ, τα ναρκωτικά, οι εξαρτήσεις... Ακόμα κι έτσι όμως, ελπίζω στα νιάτα. Γιατί τα νιάτα δεν παύουν ποτέ να είναι ευαίσθητα. Ακόμα και οι "εγκληματίες" δε γεννήθηκαν έτσι. Η ζωή τους οδήγησε σε τέτοιους δρόμους".

Δήμητρα ΜΥΡΙΛΛΑ

Ενιωσα από πολύ κοντά ότι οι γυναίκες χάνουν την οντότητά τους, την προσωπικότητά τους, όταν θυσιάζουν κάθε ίχνος της ζωής του στους τέσσερις τοίχους ενός σπιτιού. Ακόμα και όταν γράφω για τον φοβερό ξεριζωμό της Σμύρνης, το πρόσωπο και η δύναμη της ξεριζωμένης γυναίκας, της χαροκαμένης μάνας, της ερημωμένης συζύγου είναι στο κέντρο των ιστοριών μου. Αυτές οι γυναίκες μεγαλούργησαν και τους αξίζουν πολλές τιμές


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ