Λίγες μέρες μετά τις δηλώσεις του υπουργού Πολιτισμού Γ. Βουλγαράκη για ενέργειες του ΥΠΠΟ, με τις οποίες διεκδικούμε την επιστροφή αρχαιοτήτων μας, διάσπαρτων σε διάφορες χώρες, με αφορμή τις διαπραγματεύσεις του Μουσείου «Γκετί» για «επιστροφή» δύο αρχαίων αντικειμένων, ξανάρχεται στην επικαιρότητα το θέμα του τρόπου επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων.

Το παράλογο «αντάλλαγμα», με τη μορφή «μακροχρόνιου δανεισμού», που ζητά το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, προκειμένου να επιστρέψει τμήμα της ζωφόρου του Παρθενώνα, απασχόλησε την προχτεσινή συζήτηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), όπου εκφράστηκαν αρκετές αντιρρήσεις.

Η πρόθεση του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης είναι γνωστή από την αρχή του χρόνου, όταν ο αντιπρύτανής του Αγγελος Χανιώτης, σε συνάντηση με τον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή, εξέφρασε τη σκέψη να επιστραφεί ένα κομμάτι που απεικονίζει το πέλμα άνδρα, από την όγδοη πλάκα της βόρειας ζωφόρου του Παρθενώνα που φυλάσσεται στο Μουσείο Ακρόπολης. Το θραύσμα ανήκει σε νέο κιθαριστή, με ποδήρη χιτώνα. Σύμφωνα με το δελτίο καταγραφής των Γερμανών, αποκτήθηκε το 1871 «από τον κ. Σταρκ, ο οποίος το αγόρασε από συλλέκτη στην Αθήνα». Μάλιστα, για να πουληθεί ως «ενθύμιο», τετραγωνίστηκε, και πίσω του χαράχτηκε η προέλευσή του: «Παρθενώνας».

Επειδή στη σχετική επιστολή του υπεύθυνου του Ινστιτούτου Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης, Τ. Holscher, γινόταν έμμεση αναφορά σε «αντίδωρο» της ελληνικής πλευράς, ο τότε υφυπουργός Πολιτισμού Π. Τατούλης, ζήτησε από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων της Αττικής να προτείνουν κάποια έργα για να δοθούν για μακροχρόνιο δανεισμό (!!!). Οι προτάσεις έγιναν και επιλέχτηκε ένα ακέραιο κεφάλι Αρκτου (4ου αι. π.Χ.) από τη Βραυρώνα. Ετσι, τέθηκε στο ΚΑΣ αν εγκρίνει το μακροχρόνιο δανεισμό της Αρκτου (διαδικασία που προβλέπει ο αρχαιολογικός νόμος, όπως και την ανταλλαγή αρχαίων με ξένα μουσεία και ιδρύματα).

Ανεξαρτήτως του ποιο από τα δύο αρχαία αντικείμενα είναι σημαντικότερο και του συμβολισμού που έχει η επιστροφή ενός κομματιού του Παρθενώνα, σημασία έχει ότι το «αντάλλαγμα» θα αποτελεί ένα κακό προηγούμενο στις διαπραγματεύσεις με άλλα μουσεία.

Η Ελλάδα στο παρελθόν πρόσφερε, χωρίς κανένα αντάλλαγμα, την παλάμη της Νίκης της Σαμοθράκης, για να ολοκληρωθεί το γλυπτό στο Μουσείο του Λούβρου (!) Ενώ, τις παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων έστειλε στο Μουσείο της Περγάμου (Βερολίνο) τις πήλινες μήτρες από το εργαστήρι του Φειδία, για την επιστροφή αρχιτεκτονικών μελών που συνέβαλαν στην αναστήλωση του Φιλιππείου στην Αρχαία Ολυμπία.

Οσοι διαφωνούν με την πολιτική των ανταλλαγμάτων για την επιστροφή ελληνικών αρχαιοτήτων, αναρωτήθηκαν: «Δηλαδή, κάθε φορά που θα μας επιστρέφουν κομμάτια θα ανοίγουμε και θα αδειάζουμε τα μουσεία; Αν γυρίσουν πίσω τα Μάρμαρα θα τους δώσουμε το μισό Εθνικό Αρχαιολογικό;»...

Τελικά, κατά τη συζήτηση από την οποία απουσιάζει ο ΓΓ του ΥΠΠΟ, Χρ. Ζαχόπουλος, αποφασίστηκε: Αναβολή της λήψης απόφασης και συγκρότηση επιτροπής από μέλη του ΚΑΣ (Γιάννη Σακελλαράκη, Αλέξανδρο Μάντη, Αλκηστη Χωρέμη) προκειμένου να εξεταστούν όλες οι πτυχές του θέματος και να καταρτιστεί ένας κατάλογος έργων - υποψηφίων για δανεισμό, ώστε να επιλεχθεί κάποιο από αυτά.