Συκοφαντικά λιβελογραφήματα, σκοτεινές απειλές, αιχμηρά και επιθετικά τηλεοπτικά προεκλογικά μηνύματα συνθέτουν την ιδιαιτέρως «τοξική» προεκλογική εικόνα στο Μεξικό. Το αρκούντως «τοξικό» μέτωπο στις προεδρικές εκλογές της 2ης Ιούλη έχει σχηματιστεί μεταξύ υποψηφίου του πάλαι πότε κραταιού Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος (PRI), Ρομπέρτο Μαντράσο και του υποψηφίου του κυβερνώντος Κόμματος Εθνικής δράσης ΡΑΝ Φελίπε Καλντερόν κατά του υποψηφίου του Κόμματος Δημοκρατικής Επανάστασης (PRD) και πρώην δημάρχου της πρωτεύουσας του Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ («AMLO»).

Ο μύθος της «χρήσιμης ψήφου στη δεξιά», το 2000, την οποία ακολούθησε η εκλογική πανωλεθρία του κόμματος του Εμιλιάνο Ζαπάτα, του PRI, που έφερε στην προεδρία της δημοκρατίας τον Βισέντε Φοξ (Κόμμα Εθνικής Δράσης, ΡΑΝ) έχει πλέον ξεχαστεί. Ετσι, ο πρώην δήμαρχος, ο οποίος έρχεται με φόρα, προηγείται στις δημοσκοπήσεις και διεκδικεί την εξουσία, προκαλώντας κάποιες ανησυχίες στην Ουάσιγκτον, αλλά και σε τμήμα της εγχώριας ολιγαρχίας, η οποία έχει συνδέσει απολύτως τα συμφέροντά της με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οχι πως ο Λόπες Ομπραδόρ θα απειλήσει πραγματικά τα συμφέροντά τους. Εξάλλου, ο πρώην δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού από την πρώτη στιγμή έσπευσε να καθησυχάσει την Ουάσιγκτον και τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς για την πολιτική που πρόκειται να ακολουθήσει.

«Η διαδικασία του κοινοβουλευτικού αποκλεισμού του "AMLO" υπήρξε, εκτός από τραγελαφικό δράμα, σαφές δείγμα λαϊκής δυσαρέσκειας και, κυρίως, εξαιρετικό εκλογικό εφαλτήριο... γι' αυτόν που ήταν αποκλεισμένος», θα δηλώσει ο «υποδιοικητής» Μάρκος των «Ζαπατίστας», ειρωνικά, όταν τον Απρίλη του 2005 επιχειρήθηκε ο αποκλεισμός του από την προεδρική κούρσα για να καταλήξει: «Για να μάθει κανείς τα προεδρικά σχέδια του υποψήφιου προέδρου, δεν πρέπει να ακούει αυτά που δηλώνει στους ανθρώπους από τα κάτω, αλλά αυτά που λέει στους ανθρώπους από τα πάνω - στις συνεντεύξεις που παραχώρησε στις εφημερίδες Νιου Γιορκ Τάιμς και Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, για παράδειγμα (...). Η κεντρική πρόταση του προεδρικού προγράμματος του "AMLO" (...) είναι η οικονομική σταθερότητα, η οποία σημαίνει όλο και περισσότερα κέρδη για τους πλούσιους, αυξανόμενη εξαθλίωση και στερήσεις για τους φτωχούς, οι οποίοι καλούνται να καταπνίξουν τη δυσαρέσκειά τους».

Σύμφωνα με την άποψη των «Ζαπατίστας», η ουσία για την κατανόηση αυτού που εκπροσωπεί ο Λόπες Ομπραδόρ δεν εξαρτάται από το αν ανήκει στη ριζοσπαστική αριστερά ή στη ρεφορμιστική κεντροαριστερά. Δεν πρόκειται για το άτομο και τις τάσεις του PRD, αλλά για εκατομμύρια Μεξικανούς, οι οποίοι συνεχίζουν να περιθωριοποιούνται, να εξοβελίζονται και να στροβιλίζονται από την οικονομική και κοινωνική κρίση που μαστίζει το Μεξικό.

Κρίση βαθύτατη και δομική, η οποία εντάθηκε μετά την είσοδο του Μεξικού στη Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου της Βορείου Αμερικής - NAFTA, την 1η Γενάρη του 1994.

Δώδεκα χρόνια μετά, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η οικονομία του Μεξικού συνεχίζει να συρρικνώνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι το εθνικό ακαθάριστο προϊόν αυξάνεται περίπου κατά 2,9% ετησίως, ενώ το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξάνεται μόλις κατά 1,3% για τα χρόνια από το 1993 έως το 2005, εν αντιθέσει με το 4% ανάπτυξη που γνώριζε κατά μέσον όρο για την 20ετία 1960 - 80, σύμφωνα με το Ντιν Μπέικερ συν-επικεφαλής του Κέντρου Οικονομικής και Πολιτικής Επιθεώρησης (Center for Economic and Policy Review).

Είναι αυτή η κρίση που προκαλεί την κοινωνική αναταραχή, αναλόγου μεγέθους με αυτή που οδήγησε στην εξέγερση των «Ζαπατίστας» το 1994. Είναι χαρακτηριστικό ότι χιλιάδες εργαζόμενοι έδωσαν δυναμικά το «παρών» με τη συμμετοχή τους στην πρόσφατη γενική απεργία, αλλά και στις κινητοποιήσεις των ανθρακωρύχων που συνεχίζονται παρά τον «προεκλογικό πυρετό». Κινητοποιήσεις στον απόηχο της κατασταλτικής και φονικής βίας της κυβέρνησης του Βινσέντε Φοξ. Αρχικά ήταν η επίθεση ενάντια στους απεργούς ανθρακωρύχους, κατόπιν η άγρια επίθεση στο Σαν Σαλβαδόρ Ατένκο εναντίον των μικροπωλητών που αντιδρούν στην κατασκευή εμπορικού κέντρου στη θέση της υπαίθριας αγοράς της πόλης, με δύο νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες και συλληφθέντες, και τελευταία στη σειρά η απεργία των δασκάλων στην Οαξάκα. Οι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Οαξάκα που, εξαιτίας του ειδικού καθεστώτος απασχόλησης εν αντιθέσει με το υπόλοιπο Μεξικό, μάχονται χρόνια, απαιτώντας: αναπροσαρμογή των μισθών σύμφωνα με το κόστος ζωής στην περιοχή, ενδυνάμωση των προγραμμάτων στήριξης στα σχολεία, κυρίως σε ό,τι αφορά στην υποδομή, δωρεάν παροχή διδακτικού υλικού και άλλης βοήθειας στους μαθητές των πιο περιθωριοποιημένων δήμων και, τέλος, να σταματήσει η καταστολή ενάντια στους εργαζόμενους στην εκπαίδευση, διαλεύκανση των υποθέσεων εξαφάνισης μελών του κινήματος και απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων.

Από τις 22 Μάη είχαν εγκατασταθεί στην κεντρική πλατεία και τους γύρω δρόμους της πόλης Οαξάκα με κορύφωση τη μεγαλειώδη διαδήλωση της 7ης Ιούνη, όπου έλαβαν μέρος σύμφωνα με την εφημερίδα La Jornada 250.000 άνθρωποι. Εντούτοις, τα ξημερώματα της 14ης Ιούνη 2006 η πολιτειακή κυβέρνηση, συνεπικουρούμενη από 2.500 άνδρες των αστυνομικών δυνάμεων, αποφάσισε να «καθαρίσει» το χώρο. Ο βίαιος εκτοπισμός άρχισε στις 4.50 τα ξημερώματα από ειδικές μονάδες καταστολής, τις οποίες υποστήριζε ελικόπτερο της αστυνομίας που από πολύ χαμηλό ύψος έριχνε επί τέσσερις ώρες δακρυγόνα στην πλατεία και τους γύρω δρόμους. Το πρωί οι δάσκαλοι, αλλά και πλήθος κόσμου, ανακατέλαβαν την πλατεία, όπου άρχισαν εκτεταμένες συγκρούσεις. Η αστυνομία χρησιμοποίησε πραγματικά πυρά και σύμφωνα με τις πληροφορίες υπήρξαν τουλάχιστον 5 νεκροί, 92 τραυματίες, δεκάδες συλληφθέντες. Μεταξύ των νεκρών φέρονται και δύο παιδιά, τα οποία βρίσκονταν μαζί με τους γονείς τους στην πλατεία της πόλης.

Αυτή είναι η πραγματική εικόνα του Μεξικού της καταστολής, η οποία φυσικά έχει εξοβελιστεί από τις προεκλογικές εικόνες των υποψηφίων. Μία πραγματικότητα όμως που δεν αγνοεί το λαϊκό κίνημα. Η πραγματική συζήτηση γίνεται στις μαζικές συγκεντρώσεις - συζητήσεις, που οργανώνονται από τη λεγόμενη «Αλλη Καμπάνια», στην οποία συμμετέχουν ο Εθνικοαπελευθερωτικός Στρατός των «Ζαπατίστας» (EZLN) και εκατοντάδες αριστερές, αντικαπιταλιστικές οργανώσεις ανάμεσά τους και το Κόμμα Κομμουνιστών του Μεξικού. Η «Αλλη Καμπάνια», το σχήμα που εκφράζει το πραγματικό λαϊκό κίνημα της χώρας, δεν κατεβαίνει στις εκλογές. Η παρέμβασή του είναι όμως σημαντική: Με τη λεγόμενη «6η Διακήρυξη της ζούγκλας Λακαντόνα», που έγινε τον Ιούνη του 2005, και υπογράφουν όλες αυτές οι οργανώσεις, υπογραμμίζεται: «Ο αγώνας των ιθαγενών δε θα μπορέσει να κάνει ένα νέο βήμα, αν δεν ενωθεί με τον αγώνα των εργατών, των αγροτών, των φοιτητών, των εκπαιδευτικών, των υπαλλήλων, των εργαζομένων, δηλαδή, της πόλης και της υπαίθρου». Οι 11.000 λέξεις της διακήρυξης, δέσμευσαν πρακτικά τον EZLN να «διαμορφώσει νέες σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού και υποστήριξης με άτομα και οργανώσεις που αντιστέκονται και παλεύουν κατά του νεοφιλελευθερισμού και υπέρ της ανθρωπότητας». Επίσης, υπόσχονται «να οικοδομήσουν έναν άλλο τρόπο πολιτικής δράσης», στηριγμένο σε «ένα εθνικό πρόγραμμα πάλης, ένα πρόγραμμα που θα είναι καθαρά αριστερό, υπέρ της δικαιοσύνης, της δημοκρατίας και της ελευθερίας, για το μεξικάνικο λαό».

Και δώδεκα χρόνια μετά την εξέγερση του 1994, την 1η Γενάρη του 2006, όταν ξεκίνησε η περιοδεία σε όλες τις επαρχίες του Μεξικού, βγαίνοντας από τη ζούγκλα, για να «ακούσει τους ανθρώπους» και να διεξαγάγει την «Αλλη Καμπάνια», ο «υποδιοικητής» Μάρκος διατύπωσε με σαφήνεια, από τον πρώτο σταθμό του, στο Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας, το νόημα που δίνει σ' αυτήν την κινητοποίηση: «Εχουμε χαράξει μια πολύ σαφή γραμμή: μια γραμμή αριστερή και αντικαπιταλιστική. Δεν έχει σχέση ούτε με το κέντρο, ούτε με τη μετριοπαθή δεξιά, ούτε με την ορθολογική και θεσμική αριστερά. Αλλά με την αριστερά, εκεί όπου βρίσκεται η καρδιά, εκεί όπου βρίσκεται το μέλλον».

Η μη συμμετοχή στις εκλογές ξεκινάει από την αντίθεση στο άδικο εκλογικό σύστημα που αποκλείει τις λαϊκές δυνάμεις, αφού απαιτεί τεράστια οικονομικά ποσά για τη συμμετοχή με εθνικό ψηφοδέλτιο, αλλά και από τη διαπίστωση ότι το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να δώσει τίποτε στον μεξικάνικο λαό και αυτό που απαιτείται είναι η ανατροπή του. Και αυτός ο αγώνας θα συνεχιστεί, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των σημερινών εκλογών.