Με την ευκαιρία της επίσκεψής του στη χώρα μας και τη συμμετοχή του στη Διεθνή Συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων που φιλοξενήθηκε από το ΚΚΕ στις 18-20 Νοέμβρη, συνομιλήσαμε με τον Γκόραν Μάρκοβιτς, πρόεδρο του Εργατικού Κομμουνιστικού Κόμματος Βοσνίας - Ερζεγοβίνης. Η κουβέντα περιστράφηκε τόσο γύρω από τις τελευταίες εξελίξεις, μετά τη συμφωνία την περασμένη βδομάδα στην Ουάσιγκτον, μεταξύ των τριών εθνοτήτων και τις πιέσεις που ασκούν για να ελέγξουν πλήρως την κατάσταση οι Ευρωπαίοι και Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές, όσο και για τη δραστηριότητα του νεοσύστατου κόμματος.

Ξεκινώντας την κουβέντα με τον Γκ. Μάρκοβιτς, του ζητήσαμε ένα σχόλιο για τη συμπλήρωση των 10 χρόνων από τη «συμφωνία Ντέιτον» και την κατάσταση που αυτή διαμόρφωσε.

-- Στη συμπλήρωση των 10 χρόνων από την υπογραφή της συμφωνίας Ντέιτον που θα έλυνε υποτίθεται το συνταγματικό καθεστώς της χώρας, τα πράγματα σήμερα δεν έχουν διαφοροποιηθεί ουσιαστικά.

Μετά τη συμφωνία διαμορφώθηκε μια παράξενη δομή που σχηματίστηκε από τις 3 εθνότητες, αρχικά με τη μορφή συνομοσπονδίας. Η Σέρβικη Δημοκρατία της Σερβίας, όπου ζουν οι Σερβοβόσνιοι και η Ομοσπονδία της Βοσνίας όπου ζουν οι Βόσνιοι (που κάποιοι τους λένε μουσουλμάνους) και οι Κροάτες. Από το 1995 έχουν γίνει αρκετές συνταγματικές αλλαγές στη δομή του κράτους. Ετσι σήμερα έχουμε μια μορφή ομοσπονδίας και οι εθνότητες έχουν στάτους ομοσπονδιακών ενοτήτων. Την πρώτη περίοδο ήταν μόνο 6 υπουργοί, δεν είχαμε ενιαίο Στρατό και Αστυνομία, δεν υπήρχε υπουργός Εξωτερικών, ούτε κοινό νόμισμα και διαβατήριο. Σήμερα οι βασικοί πολιτικοί ηγέτες με την πίεση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ ήρθαν σε συμφωνία για δημιουργία ενιαίου στρατού. Ακόμα έχουμε δύο στρατούς και αυτό θα συνεχιστεί για κάποιο διάστημα. Σήμερα υπάρχει ενιαίο υπουργείο Εξωτερικών. Το επόμενο βήμα είναι η δημιουργία κοινής Αστυνομίας γιατί σήμερα υπάρχουν 13 αρχές που ασκούν αστυνομικά καθήκοντα, 3 των εθνοτήτων και 10 στα λεγόμενα καντόνια. Σε αυτή την αλλαγή για ενιαία Αστυνομία συμφώνησαν οι βασικές πολιτικές δυνάμεις και 8 κοινοβουλευτικά κόμματα ξεκίνησαν συνομιλίες με την ΕΕ αλλά έχουν πολύ διαφορετικές θέσεις. Οι Βόσνιοι θέλουν τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη όχι σαν ομοσπονδία αλλά ως ενιαίο κράτος, χωρίς εθνότητες, ενώ οι Σέρβοι θέλουν να παραμείνει η Σερβοβοσνιακή Δημοκρατία ως μέρος της Ομοσπονδίας. Γι' αυτό είναι δύσκολο να βρεθεί ένας συμβιβασμός ανάμεσά τους. Οι Βόσνιοι εθνικιστές θέλουν έναν Πρόεδρο, ενώ οι Σέρβοι και Κροάτες εθνικιστές θέλουν να διατηρηθεί το κράτος με διακριτές τις τρεις εθνότητες.

-- Ποια είναι η αιτία αυτής της «ερμαφρόδιτης» κρατικής δομής;

-- Οι ίδιες δυνάμεις που πριν 15 χρόνια ήταν η αιτία του προβλήματος, οι εθνικιστές είναι και σήμερα στα πράγματα και η μόνη διαφορά μεταξύ τους είναι ότι θέλουν να έχουν το πάνω χέρι στην κρατική δομή. Οι δύο μεταρρυθμίσεις που έχουμε αναφέρει (Στρατός και Αστυνομία) ακολουθούνται από αυτή της φορολογίας, που πρόκειται να μπει σε εφαρμογή από το 2006, πράγμα για το οποίο πιέζει και η ΕΕ προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία σύνδεσης της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης με αυτή.

Σήμερα, με βάση τις επίσημες στατιστικές, το 25% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ σύμφωνα με ανεξάρτητους αναλυτές με τη νέα φορολογία αυτό θα φθάσει στο 60%. Σε αυτή τη μεταρρύθμιση οι εθνικιστές τα βρίσκουν μεταξύ τους όπως και στις ιδιωτικοποιήσεις των πάντων που προχωράνε. Αποδεικνύεται έτσι ότι σε ζητήματα αντιλαϊκής πολιτικής μπορούν να συμφωνήσουν.

-- Σε όλη αυτή την κατάσταση, ποια είναι η θέση του κόμματός σας, πώς αναπτύσσετε τη δράση σας.

-- Η συμφωνία του Ντέιτον θεωρούμε ότι είχε δύο θετικές πλευρές. Πρώτα, σταμάτησε τον πόλεμο και, δεύτερο, η Βοσνία - Ερζεγοβίνη διατηρήθηκε ως κράτος αλλά εκεί τελειώνουν και τα όποια θετικά. Οι αντιθέσεις που έχουμε σήμερα οφείλονται στις αρνητικές πλευρές της συμφωνίας Ντέιτον που επιβλήθηκε από τους Αμερικάνους και την ΕΕ, ώστε να έχουν ουσιαστικά υπό τον έλεγχό τους ένα στην ουσία μη λειτουργικό κράτος. Οι υποσχέσεις για την απαγόρευση των εθνικιστικών κομμάτων δεν τηρήθηκαν.

Το κόμμα θεωρεί πολύ θετικό ότι αλλάζει η δομή του κράτους στην προοπτική η Βοσνία - Ερζεγοβίνη να γίνει λειτουργική ομοσπονδία. Είναι καλή λύση για το σήμερα, αλλά αν τα τρία έθνη γίνουν πραγματικά ίσα σε όλη την επικράτεια της χώρας (πράγμα που δε φαίνεται σήμερα), αλλά όταν αυτό συμβεί τότε δε θα υπάρχει ανάγκη για αρμοδιότητες στις ξεχωριστές εθνότητες. Αυτή η προοπτική είναι προς κατάκτηση.

Το κόμμα μας πιστεύει ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί στην προοπτική της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη χώρα μας και θεωρούμε ότι αυτό είναι μάλλον απίθανο να συμβεί χωρίς την ενωμένη πάλη όλων των Γιουγκοσλάβων εργατών. Γι' αυτό εμείς προπαγανδίζουμε την ανασύσταση της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας μέσα στα γεωγραφικά όρια που αυτή είχε ως το 1991. Ετσι προσανατολίζουμε την πάλη μας για τα καθημερινά προβλήματα που δημιουργεί ο καπιταλισμός στα λαϊκά στρώματα, προβάλλοντας ταυτόχρονα την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού.